Geri Dön

Pozitivizm sonrası karşıt-bilim tezleri ve XIX yüzyıl bilim imgesinin dönüşümü

Anti-science theses after positivism and the transformation of 19th century science image

PDF İndir

  1. Tez No: 348213
  2. Yazar: ÖMER FAİK ANLI
  3. Danışmanlar: PROF. DR. REMZİ DEMİR
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Bilim ve Teknoloji, Felsefe, Science and Technology, Philosophy
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2013
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Ankara Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Felsefe Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Bilim Tarihi Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 435

Özet

Bu çalışmada post-pozitivist bilim felsefesi, sosyolojisi ve tarihi bağlamında bilim imgesinin modernizmden postmodernizme dönüşümü değerlendirilmektedir. Aydınlanmadan bu yana insanlığın en önde gelen entelektüel faaliyeti olarak görülen bilim post-pozitivist ve post-modern filozoflar, tarihçi ve sosyologlarca sorgulanır olmuştur. Onların düşüncesine göre, bilim, gerçeklik hakkında bilgi sağlayan tek yol ya da dünyayı yansıtan biricik doğruluk / hakikat değildir. Örneğin, postmodern bir filozof olarak Richar Rorty kendisini pragmatist bir düşünür olarak tanımlar ve ona göre, doğruluk / hakikat doğru önermelerin / ifadelerin paylaştığı bir özelliğin adından başka bir şey değildir. Düşünceleri temelde modern bilim imgesine dayanan temsilci realistler ise, insanların sahip oldukları inançların bir kısmının dünyanın olduğu biçimine uygunluk göstermesinden dolayı doğru olduğunu öne sürerler. Post-pozitivist düşünürlerse doğruluğun / hakikatin sözcüklerle gerçeklik arasındaki bir uygunluk olmadığını, bunun yerine en geniş anlamda öznelerarası bir mutabakat olduğunu savlarlar. Onlar için, gerçeklik, nesnellik, temsiller, uygunluk ve verili olmak, aşmaya çalıştıkları bir paradigmanın parçasıdır. Onlara göre, doğruluk / hakikat sadece bir insan icadıdır. Doğruluk / hakikat, gerçekliğin aynası değil, gerçeklik hakkında bir anlatıdır. 'Anlatı' kavramı, bu yaklaşımı Lyotard'ın düşüncesi ile ilişkilendirir. Lyotard bu çağı (postmodern çağ) büyük(üst)-anlatılara inanmazlık çağı olarak tanımlamaktadır. O, Postmodern Durum: Bilgi Üzerine Bir Rapor adlı çalışmasında bu inanmazlık durumunun bilimdeki ilerlemenin bir ürünü olduğunu öne sürer. Metafiziğin reddi amacıyla başlatılan bu ilerleme, bilimin de bir büyük(üst)-anlatı olarak reddedilmesiyle sonuçlanır. Bu reddedişle, bilim ayrıcalıklı konumunu kaybeder, çünkü bir küçük anlatı olarak bilimin diğer anlatılar üzerinde açıklayıcı bir gücü kalmaz. Post-pozitivizmle birlikte bilime felsefi yönelimin bu değişimi, aynı zamanda bilim sosyolojisi üzerinde de etkilere sahiptir. Bilim sosyolojisi, bilimi sosyal bir edim olarak ele alan, özellikle bilim üzerinde ve bilim etkinliğinin süreçleri üzerinde etkisi bulunan sosyal koşulları konu edinen çalışma alanıdır. Geleneksel bilim sosyolojisi için, bu fenomenler bilim üzerinde olumsuz etkilerde bulunmakla birlikte bilim ve bilgi için kökensel değildirler. Robert Merton, kendi terimiyle, bilim ethosu ile bilimin özerkliğine odaklanır. Çalışmalarında, bilimin özerkliğini koruyan normatif öğelerini göstermeye çalışır. Bilim Ethosu'nda temellenen bilimin özerkliği, özgür toplum ve ilerleme için anahtar konumundadır. Post-pozitivist (postmodern) etkiyle birlikte, bu alan, doğruluğun / hakikatin gerçekliğin yansıması olmayıp, gerçeklik hakkında sosyal bir inşâ olduğu teziyle temellenen bilimsel bilginin sosyolojisine dönüşür. Doğruluk / hakikat sosyal bir inşâ olarak farklı topluluklara (cemaatlere) ve geleneklere görelidir. Bu temelde, bütün bilimsel süreçler / işlemler sosyolojik araştımanın konusu haline gelir. Bu araştırmanın kimi sonuçları karşıt-bilim tezlerini açığa çıkarır. Örneğin, Paul Feyerabend, çoğulcu ?özgür- toplumun, aynı diğer geleneklerden ve ideolojilerden korunduğu gibi bilim tarafından çok fazla etkilenmekten korunması gerektiğini düşünür. Ona göre, değerlerden bağımsız evrensel bir bilimsel yöntem yoktur. Bu nedenle, Feyerabend bilimin Batı toplumundaki ayrıcalıklı konumunu hak etmediğini savlar. Bu çalışmanın ana sorularından biri bu sonuçtan açığa çıkar: Post-modern durumda bilim etkinliği olanaklı mıdır? Bu yeni bilim imgesi (post-modern bilim) gerçekten 'Bilim' midir? Bilim felsefesi ve sosyolojisi bağlamında positivist / neo-pozitivist ve post-pozitivist / postmodern yanıtlar arasındaki karşıtlığın toplumsal örgütlenme üzerine daha derin pratik etkileri söz konusudur.

Özet (Çeviri)

In this study, it is considered the change of science image from modernism to post-modernism in the context of post-positivist philosophy, sociology and history of science. Science which was seen as the principal intellectual act of modern man since the Enlightenment was questionized by post-positivist and post-modern philosophers and sociologists. They thought that, science is not the only way to get knowledge about reality or it is not the unique truth which reflects the world. For example, as a post-modern philosopher, Richard Rorty calls himself a pragmatist thinker; for him,“truth”is just the name of a property which all true statements share. We have to make a distinction between truth and reality. Representational realists whom thoughts are based on modern science image, hold that people have beliefs some of which are true because they correspond with the way the world is. Post-positivist thinkers argued that truth was not a correspondence between words and reality but rather“the widest possible intersubjective agreement.”For them, the notions of reality, objectivity, representations, correspondence, and givenness are all part of the one paradigm which they wishe to overthrow. They think that truth is merely a human invention. Truth is not a mirror of reality but a narrative about reality. The concept of 'narrative' connects this approach to Lyotard's thought. Lyotard defines this era (post-modern era) as a incredulity towards meta-narratives. In his work, The Postmodern Condition : A Report on Knowledge, he argues that this incredulity is undoubtedly a product of progress in the sciences. This progress which begins with the goal of rejecting the metaphysics is resulted with rejection of science as a meta-narrative. By this reject, science will lost its exclusive status. Because, as a small narrative, science doesn't have any explanation power over against other narratives. The change of philosophical orientation to science with the post-positivism also has effects on sociology of science. The sociology of science is the study of science as a social activity, especially dealing with the social conditions which have effects on science and processes of scientific activity. For traditional sociology of science, these social phenomenons have some negative effect on science, but this effect is not foundemental for knowledge and science. By his term, ethos of science, Robert Merton concentrated on the autonomy of science. In his works, he tried to show the normative constituents of science which protect the autonomy of science. Autonomy of science which is based on the ethos of science is the keyword for free society and the progress. By the post-positivist (postmodernist) effect, this field evolves into sociology of scientific knowledge which is based on the argument that truth is not a reflection of reality but a social construction about reality. As a social construction, truth will be relative to different communities and traditions. Also science is just a kind of tradition and scientific knowledge is relative to tradition of science and community of scientists. On this base, all of the scientific processes are became a subject of sociological investigation. Some results of this investigations reveals the anti-science thesis. For example Paul Feyerabend thought that a pluralistic (free) society should be protected from being influenced too much by science, just as it is protected from other traditions and ideologies. For him, a universal scientific method which independent of values does not exist. Because of this, Feyerabend argues that science does not deserve its privileged status in Western society.One of the main questions of this study rises from this result: Is it possible to make science in the post-modern condition? Is this new image of science (post-modern science) really Science? The contrast between positivist / neo-positivist and post-positivist / post-modern answers in the context of philosophy and sociology of science has deeper practical reflections in organisation of society.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    818236

    Ronald Dworkin'in eşitlikçi liberalizminde Anayasal Demokrasi teorisi

    The theory of Constitutional Democracy in Ronald Dworkin's egalitarian liberalism

    ERTUĞRUL KAAN YILDIRIM

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    HukukGalatasaray Üniversitesi

    Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ZEYNEP ÖZLEM ÜSKÜL ENGİN

  2. Tez No

    765192

    Why is David Bloor's strong programme not defendable?

    David Bloor'un güçlü programı neden savunulamazdır?

    MEHMET ONUR CANPOLAT

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2022

    Bilim ve Teknolojiİstanbul Teknik Üniversitesi

    Bilim, Teknoloji ve Toplum Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AYDAN TURANLI

  3. Tez No

    863331

    Örgüt topluluklarında yeni örgüt formlarının oluşumu: Türkiye ve Avrupa bağlamında bir araştırma

    Formation of new organizational forms in organizational populations: A study in the context of Türkiye and Europe

    SENCER ÖZEL

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    İşletmeGalatasaray Üniversitesi

    İşletme Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. NACİYE AYLİN ATAAY SAYBAŞILI

  4. Tez No

    498797

    İttihat ve Terakki Cemiyetinin Türkiye'nin siyasi düşüncesine etkisi

    The influence of Ittihat and Terakki Union to Turkey's political thought

    HAMZA ÇELENK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    Siyasal BilimlerHarran Üniversitesi

    Sosyoloji Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ŞEVKET ÖKTEN

  5. Tez No

    368206

    Cahit Sıtkı Tarancı'nın ölüm konulu şiirlerine psikolojik bir bakış

    A psychological view of Cahit Sıtkı Tarancı's poems about death

    NURİ YETİŞTİREN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2014

    Türk Dili ve EdebiyatıDumlupınar Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. ABDULLAH ACEHAN

Geri Dön