Geri Dön

Anadolu Selçuklu ve Osmanlı darüşşifalarında işlevsel sistemlerin ve koruma ölçütlerinin irdelenmesi

Investigation of service systems and conservation measures in Anatolian Seljuk and Ottoman hospitals

PDF İndir

  1. Tez No: 352590
  2. Yazar: GÜLŞEN DİŞLİ
  3. Danışmanlar: PROF. DR. ZÜHAL ÖZCAN
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Mimarlık, Architecture
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2014
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Gazi Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 389

Özet

Tarihi yapılardaki tesisat sistemlerinin tasarım, çalışma prensipleri ve işlevsel özelliklerini iyi anlamak, bu yapıların yüzyıllar boyunca ayakta kalabilmeleri için önem taşımaktadır. Bu nedenle de yapılardaki tesisat sistemlerinin performanslarını sürdürebilmeleri için ilgili alanda kapsamlı çalışmalar yapmak gerekmektedir. Isıtma, soğutma, havalandırma, aydınlatma, temiz ve atık su düzenekleri ve çatı akaçlama sistemlerinden oluşan tarihi yapılardaki tesisat sistemleri, mimari, tasarım prensipleri ve teknolojik gelişmeler açısından henüz yeteri kadar analiz edilmemiştir. Dünyadaki ve Orta Doğu başta olmak üzere belirli bölgelerdeki bazı tarihi yapıların tesisat sistemleri üzerine çeşitli çalışmalar mevcuttur, ancak tarihi hastane yapılarında tesisat sistemlerinin değerlendirildiği özel bir çalışma henüz yapılmamıştır. Bu nedenle de tez kapsamında, Anadolu Selçuklu ve Osmanlı dönemi tarihi hastane yapılarında mevcut ve muhtemel ısıtma, soğutma, havalandırma, aydınlatma, temiz ve atık su düzenekleri ve çatı akaçlama sistemlerinden oluşan işlevsel sistemlerin belirlenmesi ve bu sistemlerin çalışma prensipleri ve teknolojik gelişmelerinin araştırılması hedeflenmiştir. Tez kapsamında, Anadolu Selçuklu döneminden dört adet ve Osmanlı döneminden sekiz adet olmak üzere, günümüzde kısmen ya da tamamen ayakta kalabilen toplamda on iki adet tarihi hastane yapısı tesisat sistemleri açısından arazi tespit çalışmaları ve kaynak araştırmaları kapsamında incelenmiştir. Tezde öncelikle, darüşşifalarda daha önce bilimsel olarak araştırılmamış ve unutulmaya yüz tutmuş olan alt ve üst yapı tesisatı ortaya çıkarılmaya çalışılmış ve doğru onarım yapılabilmesi için belgeleme, analiz ve değerlendirme aşamalarını kapsayan çalışma yöntemi ile veriler toplanarak sunulmuştur. Ayrıca, Anadolu Selçuklu ve Osmanlı dönemi darüşşifa yapılarındaki tesisat sistemlerinin araştırılması için geliştirilen ve uygulanan bu yöntemlerin Kahire Kalavun Maristan'ı ve Halep Argun Maristan'ı gibi dünyadaki benzer darüşşifa yapıları için de uygulanabilir olması hedeflenmiştir. Yapılan bu araştırma ile modern hastane yapılarının ve buna bağlı tesisat sistemlerinin gelişmesiyle birlikte, araştırma kapsamında incelenen darüşşifaların özgün işlevlerini yitirerek, işlevsel ve fiziksel değişim, bozulma ve terkedilmelere maruz kaldıkları tespit edilmiştir. Yine, tez sonuçları, on dokuzuncu yüzyılın sonlarına doğru ısıtma, soğutma ve taşıma teknolojilerindeki gelişmelere kadar, sadece kırsal yerleşmelerde değil şehir merkezlerinde de yaşam koşullarının, tesisat sistemlerindeki gelişmişlik açısından günümüz koşullarıyla kıyaslandığında oldukça zor olduğunu göstermiştir. O döneme kadar, darüşşifalar dâhil Anadolu'daki pek çok tarihi yapı türü, gelişmiş tesisat sistemlerinden mahrumdur. Zamanın teknolojisi, kıt kaynaklar, bölgenin iklim ve çevre koşulları insanların tesisat sistemleri açısından konfor anlayışını oluşturmada belirleyici faktörler olmuştur. Bu nedenle, mekânların ısıtılması, soğutulması, temiz su temini vb. tesisat sistemlerine erişim için büyük çaba ve güç kullanılması gerekmiştir. Teknolojik gelişmeler açısından ise, özellikle ısıtma sisteminde Osmanlı döneminde Selçuklu döneminden farklı olarak odalarda bacalı ocaklar yerleştirilmiştir. Havalandırma ve aydınlatma sistemlerinde de Edirne II. Bayezid Darüşşifası öncü olmak üzere gelişmeler gözlenmiştir. Bilim Kodu : 803.1.085 Anahtar Kelimeler : Darüşşifa, tarihi hastane, tesisat sistemleri, tıp tarihi Sayfa Adedi : 362 Tez Yöneticisi : Prof. Dr. Zühal ÖZCAN

Özet (Çeviri)

Understanding the design, working principles, and characteristics of service systems of historical buildings are of vital importance for the survival of these buildings over the centuries. In order to maintain these systems in good performance, comprehensive studies are necessary. Service systems including heating, refrigeration, ventilation, illumination, waste and clean water systems, and roof drainage systems of historical buildings have not been sufficiently analyzed yet in terms of their relation with architecture, design principles, and technological developments. There are a few studies conducted on the evolution of service systems of historical buildings throughout the world and of specific regions, especially the Middle East, however, there is not a specific study carried out on the assessment of these systems in historical hospitals yet. Therefore, this thesis aims to portray various principles and technologies applied in the science of service systems in Anatolian Seljuk and Ottoman period hospitals. In the context of the thesis, four historical hospitals from Anatolian Seljuk period and eight from the Ottoman period, located in Anatolia partially or totally intact today, were analyzed in terms of their service systems. During the thesis, firstly, the superstructure and understructure service systems in historical hospitals, which have not been researched scientifically, yet have been detected and the data have been collected and presented with a process including documentation, analyses, and evaluation to be used for proper preservations of these systems. Further, it is aimed to use these measures developed and applied for the determination of service systems in Anatolian Seljuk and Ottoman period historical hospitals for the similar ones in the world as Kahire Kalavun Maristan and Halep Argun Maristan. Nonetheless, with the development of modern hospital buildings and service systems, it is determined that historical hospitals started to lose their original functions and were exposed to functional as well as physical changes together with deteriorations and fell into disuse. In addition, the results showed that, up to the end of the 19th century with the developments in heating, refrigeration, and transportation technologies, in rural settlements and even in city centers living conditions were quite hard when compared to todays' conditions. It can be said that up to that period, most of the building types including hospitals in Anatolia lacked the advanced service systems. Instead, the technology of the time, the scarce sources, climate, and the environmental conditions of the region were the deterministic factors for the comfort understanding of the people in terms of service systems. Therefore, they had to present huge effort, power and sacrifices to be able to heat, refrigerate, and provide clean water when compared to todays' conditions. Furthermore, in terms of the technological development of the systems in Seljuk and Ottoman period hospitals, fireplaces and chimneys were added inside the rooms of the hospitals instead of holes above ceilings. In ventilation and illumination systems also developments were observed, Edirne II. Bayezid Hospital being the pioneer in that respect. Science Code : 803.1.085 Key Words : Darüşşifa, historical hospitals, service systems, history of medicine Page Number : 362 Supervisor : Prof. Dr. Zühal ÖZCAN

Benzer Tezler

  1. Tez No

    835262

    Anadolu Selçuklu ve Osmanlı Devleti'ndeki darüşşifa yapılarının incelenmesi

    Investigation of darushifa buildings in the Anatolian Seljuk and Ottoman Empire

    SİDRE DİLARA ERSOY BİÇME

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    MimarlıkFatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SUPHİ SAATÇİ

  2. Tez No

    825541

    Geçmişten günümüze tamamlayıcı ve alternatif tıbba yönelik tutumlar

    Attitudes towards complementary and alternative medicine from past to present

    NADİYE CAMCİ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Sağlık Yönetimiİstanbul Gelişim Üniversitesi

    İşletme Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ DURSUN BOZ

  3. Tez No

    429957

    Anadolu Selçuklu ve Osmanlı dönemindeki şifahaneler ve bu şifahanelerde uygulanan tedavi metodları

    Sanatoriums in the era of Anatolian Seljuks and Ottomans and their therapy methods

    EMİNE BEGÜM KANIKEY GÜVENÇ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2016

    TarihMaltepe Üniversitesi

    Sanat Politikaları ve İşletmeciliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. MİNE DEMİRTAŞ

  4. Tez No

    781741

    Anadolu Selçuklu ve Osmanlı dönemi geleneksel süsleme motiflerinin günümüz ambalajlarına yansıması

    Anatolian Seljuk and Ottoman period tradional ornamentation reflection of motifs on today's packaging

    HAVVANUR DURSUN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Güzel SanatlarKTO Karatay Üniversitesi

    Grafik Tasarım Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ HÜLYA KAROĞLU

  5. Tez No

    273339

    16. ve 17. yüzyıl İznik çinilerinin grafik tasarım ilkeleri bakımından değerlendirilmesi (Tabak süslemeleri üzerine bir inceleme)

    The evaluation of 16th and 17th century İznik tiles with regard to graphic design principles

    MEHTAP OCAKOĞLU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2010

    Güzel SanatlarDumlupınar Üniversitesi

    Grafik Ana Sanat Dalı

    YRD. DOÇ. DR. MAHMUT AYHAN

Geri Dön