Sıdkî Derviş Mehmed Divanı (Metin- İnceleme)
The Divan of Sıdki Dervish Mehmed (Text-Analysis)
- Tez No: 353393
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. YAKUP POYRAZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: 18. Yüzyıl, 19. Yüzyıl, Divan Edebiyatı, Tasavvuf, 18th Century, 19th Century, Diwan Literature, Sufism
- Yıl: 2014
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ondokuz Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Edebiyatı Bölümü
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 336
Özet
Sıdkî Derviş Mehmed Efendi, 18. yüzyıl sonu ile 19. yüzyılın başlarında yaşamış bir divan şairidir. Hacimli olmayan mürettep sayabileceğimiz bir divanı vardır ve bu eserde derviş sıfatına yaraşır, tasavvuf terminolojisine hâkim nitelikte şiirleri mevcuttur. Şairin isminden ve eserinden hareketle tasavvuf ehli bir kişi olduğu anlaşılmaktadır. Çalışmamızın konusunu teşkil eden bu eserle ilgili yaptığımız araştırmalarda Sıdkî Divanı'nın yalnız bir nüshasına ulaşılmıştır. Milli Kütüphane A646 arşiv numarası ile kayıtlı olan bu Divan'da 231 Türkçe, 3 Farsça, 2 Arapça manzume bulunmaktadır. Çalışmamızın amacı henüz gün yüzüne çıkmamış pek çok divandan bir tanesi olan Sıdkî Derviş Mehmed'in Divanı'nı bu alanla ilgilenenlerin dikkatlerine sunmak ve sanatkârın hak ettiği değeri kendisine teslim etmektir. Bu çalışmamız üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde Sıdkî'nın hayatı ve edebi kişiliği hakkında bilgi verildi. İkinci bölümde Sıdkî Divanı'nın şekil ve içerik özellikleri, Divan'da bulunan nazım şekilleri ve ahenk unsurları (vezin, kafiye, redif) incelendi. Üçüncü bölümde ise Sıdkî Divanı'nın transkripsiyonlu metni verildi. Çalışmamızın sonunda Divan'da geçen kelimelerle ilgili bir başvuru sözlüğüne, kişiler ve yer adları dizinine yer verilmiştir. Divan edebiyatı, geleneğin hüküm sürdüğü bir edebiyattır. Bu edebiyat dönemine dahil manzum ve mensur eserler pek çok ortak özelliğe sahiptir bu nedenle bir eseri kıymetli kılan en öenmli özellik onun diğer eserlerde bulunmayan yanlarıdır. Sıdkî, geleneğin belli konuların belli nazım şekilleriyle yazılmasını zorlayan tavrını kısmen de olsa kırmıştır. Tasavvuf içerikli şiirlerini farklı bir anlayışla kaside yerine gazel nazım şekliyle vermeyi tercih etmiştir hatta şair bununla da yetinmeyerek beyit uzunluğu belirli olan gazelin beyit sayısını çoğaltarak normalin üstünde beyit sayısı olan gazeller yazmıştır. Redif kullanımıyla da dikkat çeken şairin Arapça ve Farsça kökenli sözcüklere Türkçe ekler getirerek redif yaptığını, yer yer cümle niteliğinde redifler oluşturduğunu görüyoruz.
Özet (Çeviri)
Sıdkî Dervis Mehmed Efendi is a diwan poet who lived at the end of 18th century and the beginning of the 19th century. He has a reorganized diwan and in this work there are poems which are worthy of dervish quality and which are comprehensive of sufism's terminology. Considering the name of the poet and the work, one can understand that he is competent in sufism. Only one print of Sıdki Diwan have been found during the research about the work that is in question in our study. In the Diwan, registered by archieve number A646 in the National Library, there are 231 Turkish, 3 Persian and 2 Arabian poems. The aim of the study is to present Sıdkî Derviş Mehmed's Diwan, one of the undiscovered diwans, to those who are interested in this subject, and to value the artist as he deserves. This study is composed of three parts. In the first part, Sıdkî's life and literary style are introduced. In the second part, form and content characteristics of Sıdki's diwan, its verse characteristics and coherence/rhyme qualities (meter,rhyme,redif) are analyzed.In the third part, a transcribed text of Sıdkî's diwan is given. Besides, a reference dictionary about the words in diwan, and an index of people and place names are given at the end of the study. Diwan literature is a literature dominated by tradition. Works of verse and prose of this literary period have many common qualities, for this reason, what makes a work precious is its characteristics of which other works lack . Our work has various characteristics that make it precious, too. Sıdkî broke, though in part, some of tradition's characteristics which force certain subjects to be written in certain poetic styles. He preferred to compose his poems including Islamic mysticism in a different way, that's, he employed the qualities of ghazals (lyric) instead those of eulogy. Not being satisfied with that, the poet even pushed the limits for another time by exceeding the number of ghazal's couplet whose length of couplet is certain. The poet takes attention by using redif, and his way of making redif by applying to Turkish affixes for Arabian and Persian words and his occasionally using clausal redifs are concluded within the study.
Benzer Tezler
- XVIII. Yüzyıl Dîvân Şâiri Mehmed Sıdkî Esîf ve Dîvânı (İnceleme-Metin)
XVIII. Century Divan Poet Mehmed Sıdki Esif and His Divan (Scrutiny-Text)
REYHAN DİNÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. AHMET MERMER
- Erzincan'da tasavvuf kültürü ve Nakşbendîlik
Tasawwuf culture in Erzincan and Naqshbandiyya
ÖMER ASLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
DinErzincan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HALİL BALTACI
- Türk siyasal hayatında Menemen olayı
Menemen event in Turkish political life
ABDULLAH TAŞKIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Siyasal BilimlerHasan Kalyoncu ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞAKİR DİNÇŞAHİN
- Yunus Emre'nin Çıktım Erik Dalına adlı şathiyesine yapılan sekiz şerhin incelenmesi
An investigation of eight commentaries of Yunus Emre's şathiye named I Went Out to the Plum Branch
MEHTAP İLHAN BAYSAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıFırat Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HAKAN ÖZTÜRK
DOÇ. DR. SITKI NAZİK
- II. Abdülhamid döneminde Nakşibendîlik
Naqshbandi during the reign of Sultan Abdulhamid II
SALİH BOZKURT