Osmanlı öncesi Anadolu Türk mimarisinde kullanılan istiridye motifi
Oyster motif used in architecture in the pre-Ottoman Turkish-Anatolian period
- Tez No: 355699
- Danışmanlar: PROF. DR. GÜL AKDENİZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2013
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimarlık Tarihi ve Kuramı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 121
Özet
Eski çağlardan itibaren farklı inanç ve kültürlerde süsleme unsuru olarak kullanılan istiridye motifinin ?yeniden doğuşu, ikinci bir hayatı? simgelediği bilinmektedir. İstiridye motifinin, dilimli görünüşü ile yapıların iç ve dış cephelerinde farklı konum, şekil ve boyutlarda değerlendirildiği görülmektedir. Tek başlarına dekoratif görüntüleri ile göze hitap ederek kullanıldıkları gibi diğer taraftan da başta gülbezek olmak üzere diğer bezeme elemanlarıyla birlikte değerlendirilmiştir. Bazen de çevresindeki motiflerle bağlantı kurması sağlanmıştır. İstiridye motifi süsleme özelliğinin yanısıra bir yüzeyden daha üstteki bir başka yüzeye geçişte kullanılarak taşıyıcı eleman işlevini de üstlenmektedir. Bu gibi çok yönlü özelliklerinden dolayı genellikle yapıların iç ve dış süslemelerinde tercih edilmiştir. İstiridye motifi, Anadolu?ya Türkler gelmeden önce bazı uygarlıkların mimari eserlerinde süsleme olarak kullanılmıştır. Ancak Türklerin 1071 yılında Bizans?a karşı kazandıkları Malazgirt Meydan Savaşından sonra kendilerine yurt edindikleri Anadolu?daki mimari eserlerinde yoğunluk kazandırarak uygulamışlar ve yapılarının hemen hemen bütün kademelerinde yer vermişlerdir. Cami, medrese, hamam, türbe, kervansaray, çeşme gibi yapı türlerinin çoğunda ve yapıların en dikkat çeken bölümlerinde mihraplarda, pencerelerde, taçkapılarda, mihrabiyelerde, kubbeye geçiş bölgelerinde köşe tonozu, köşe tonozcukları gibi birçok alanda uygulamışlardır. Bu çalışmada Osmanlı Öncesi Anadolu?da kurulan İlk dönem Anadolu Müslüman-Türk Beylikleri döneminden başlanarak İkinci dönem Anadolu Müslüman-Türk Beyliklerini de kapsayan süreç içerisinde yer alan dönemlerdeki mimari eserlerde kullanılan istiridye motifinin, hangi yapılarda, nasıl ve nerelerde kullandıkları tespit edilmekte ve istiridye motifinin dönemler arasındaki benzerlik ve farklıları ele alınmaktadır.
Özet (Çeviri)
It is known that oyster motif used as a decoration element in various cultures and religions since antiquity symbolizes ?rebirth and second life?. Oyster motif was used in interior and exterior sides of buildings with various positions, forms, and size in accordance with its sliced appearance. It was used not only alone with its sightly decorative appearance but also with other decoration elements like rosettes. In some cases it was linked with the motives around. Along with its decorative characteristic, it functions as a structural element as well used for transition from one surface to an upper one. Because of its multipurpose characteristic, it was preferred in interior and exterior decoration of buildings. Oyster motif had been used as a decoration element in architecture by some civilizations before the Turkish presence in Anatolia. However after the victory against Byzantium forces in Malazgirt in 1071 and their settlement in Anatolia, they used this motif more intensively and applied it at all levels of the structures. They applied it in most of the structures like mosques, madrasas, baths, tombs, caravanserais, fountains and in the most noticeable parts of them like altars, windows, portals, niches and in the parts of transition to the dome. In this study, I identify how, where, and in which structures oyster motif was used in architecture in the first and second period Pre-Ottoman Anatolian Muslim-Turkish principalities and deal with the similarities and differences between the periods.
Benzer Tezler
- Diyarbakır'daki İslam dönemi mimarisinde süsleme
Ornamentation of Diyarbakır Islamic architecture
GÜLSEN BAŞ
Doktora
Türkçe
2006
Sanat TarihiYüzüncü Yıl ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. KADİR PEKTAŞ
- Bir geçiş dönemi olarak İstanbul'da 3. Ahmet Devri mimarisi
Ottoman architecture in İstanbul during the period of Ahmet 3. (1703-1730)
GÜLÇİN CANCA
Doktora
Türkçe
1999
Sanat TarihiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEKİ SÖNMEZ
- Osmanlı öncesi Konya ve çevresinde bulunan mimari eserlerdeki ma'kılî yazılar
Pre-Ottoman ma'kili writings in architectural works in Konya and surroundings
RAŞİDE ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
El SanatlarıSelçuk ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. ZUHAL TÜRKTAŞ
- Aydınoğlu Beyliği mimarisinde yazı
Writing in the architecture of Aydınoğlu Beylik
MEHMET KAMER
Yüksek Lisans
İngilizce
2017
El SanatlarıUşak ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. DR. HASAN AKDAĞ
- Batı Anadolu beylikleri mimarisinde çini bezeme
Tile decoration in the architecture of the Western Anatolian seignories
KAZIM KÜÇÜKKÖROĞLU
Doktora
Türkçe
2021
El SanatlarıNecmettin Erbakan Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HİKMET ATİK