Yapılı çevre üretmeninde eleştirel pozisyon alış olarak süreleşme
Becoming processual as a means for a critical positioning in the production of the built environment
- Tez No: 355998
- Danışmanlar: PROF. DR. AYŞE ŞENTÜRER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2014
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimari Tasarım Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 63
Özet
İstanbul özelinde içinde yaşadığımız yapılı çevrenin büyük bir kısmını, çok ortaklı devasa projelerin domine ettiği mimari proje peyzajı ve bununla ilişkili olarak gittikçe büyüyen sermaye ve yatırımlar oluşturmaya başladı. Böyle bir ortamda sermayenin motivasyonlarıyla şekillenen proje süreçlerinde pratiklik adına sonuç ürün ve sonuç kararın dışında kalan her tür eleştirel düşüncenin / arayışın, dışlanıp / olumsuzlandığı gözlemlenebilir. Eleştirel düşünce ile yapılı çevre üretim pratiği arasındaki ilişki ile ilgilenen çalışma bu ilişkiyi karmaşıklık teorisinin yarattığı paradigma dönüşümü üzerinden okumaya çalışır. Kartezyen düşüncenin 17. yy.'da açtığı yeni gerçeklik vizyonu, modern teknolojinin kökeninde bulunan yeni bir tür bilgiyi tarifler. 'İlerleme' fikri olarak tanımlanabilecek bu bilginin günümüzde kültürel anlamların, politik ilişkilerin ve toplumu uzun vadede etkileyecek etkileyecek konuların aşırı basitleştirilmesine / indirgenmesine dönüştüğü gözlemlenebilir. 20. yy.'ın ortalarından itibaren bilim dünyasında köklü dönüşümler yataran karmaşıklık ve kaos kuramlarının da benzer bir biçimde yeni bir gerçeklik vizyonu açtığı söylenebilir. Bu vizyonun açtığı paradigma değişimi günümüz kültürel ortamınının ve düşünme biçimlerinin indirgemeci ve rasyonel bir dünya görüşünün çok katmanlı, değişken dinamikleri içeren, karmaşık bir evren görüşüne doğru evrilmesine neden olmaktadır. Modern bilim, öznel gerçeklikleri onları besleyen karışık sürekliliklerden kopararak, onlara kontrol edilebilir, anlaşılabilir bir biçim verir ve zamansız bir ortamda izole ederken, bu yeni vizyon nesnelerden ziyade süreç içinde nesneler arası ilişkileri düşünmeyi olanaklı kılar. Böyle bir paradigma değişimi günümüz üretim süreçleri açısından da ufuk açıcı kavrayışları olanaklı kılar. Üretim süreçlerinin sınıflandırmayı, sonuç ürünü ve niceliksel değerleri odağına alan doğrusal kurgusu, özellikle mekan üretiminde yaşantı ile bağın zayflamasına sebep olur. Ancak üretim sürecini doğrusal olmayan, eşzamanlı bir oluş olarak kavramak ve kurgulamak, onu öngörülemeyen kesişimlere ve zenginliklere açar. Çalışma öncelikle, doğası gereği eleştirel bir süreç olan mimari tasarım pratiği ve yine doğası gereği politik bir süreç olan mekan yaratma pratiğinin bu eleştirel ve politik tutumlarının neden ve nasıl nötralize olduğu üzerinde durur. 2000'li yıllarda patlama yaşayan inşaat sektörüyle birlikte mimarlık ortamının daha çok üretim pratikleri(material practices) üzerine yoğunlaştığı ve bunun eleştirel pratiklerin arka planda kalmasına yol açtığı gözlemlenebilir. Üretim süreci içerisinde eleştirel pozisyon biçim / işlev, temsil / eylem ikilikleri arasında nötralize olur. Çalışma bu noktada gündemde eleştirel olarak pozisyon alamamaya dair kendi analizini ve strüktürünü kurgulamayı benimser. Bu kurgu, kamusal deneyim yolu ile anlamlandırılabilecek 'dışsal' nedenler; ve içsel deneyim yolu ile anlamlandırılabilecek 'içsel' nedenler olarak ikiye ayrılır. Nesne ile kurduğumuz ilişkilerin maddi dünyaya ait olan gerçekliğine işaret eden dışsal nedenler, dış dünyadan bize / özneye doğru gelen bilgiler olarak da tariflenebilir. Bu nedenler, söylem üzerinden üretilmiş söylemler, hızlanma düşüncesi, ölçek meselesi, mülkiyet meselesi, çok aktörlü organizasyonel yapı ve sürekli kriz hali başlıkları altında incelenir. Nesne ile kurduğumuz ilişkilerin ruhumuza ve şuurumuza ait olan gerçekliğine işaret eden içsel nedenler, öznel bilincin, öznenin kendi subjektif varoluşundan dış dünyaya doğru giden bilgileri ifade eder. Bu nedenler ise yargıda bulunmanın reddi, otoritenin reddi ve mesafeye dair kuşku başlıkları altında incelenmiştir. Çalışmanın ikinci bölümü yapıyı kuran öznenin eleştirel tutumu ile birlikte yapının kendisinin pratikte eleştirel düzlemdeki varoluşunu inceler. Eleştirel bir üretim yapmak en basit biçimde, verili bilgileri sorunsallaştırarak sorgulamak ve etkin bir yorumlama getirmek olarak tanımlanabilir. Etkin yorumlama olasılıklara açık bir yargıyı ifade eder. Burada önemli nokta, sabitlenmiş bir idealin peşinde koşmak değil, hareketin gerekliliğini kabul etmektir. Çalışmada, mimarlık eleştirel ve düşünsel ortamının karmaşıklık paradigmasına verdiği tepkiler politik bir eylem olarak mimarlık, eleştirel teoriden eleştirel eyleme geçiş ve post-eleştirel teori başlıkları altında incelenmiştir. Çalışma sonraki bölümde yaşantının dahil edilmesi anlamında mekansal denemeleri tartışır. Sürekli bir deneme alanı olan mimarlığın, rafinasyon ve deneysellik arasında hiç bir zaman dengeye kavuşmayan bir olgu olarak kavranabilir. Eleştirel yaratıcılık, ikisi arasında ki gidiş gelişlerde ki düşünsel ve eylemsel çabalarda ortaya çıktar. Karmaşıklık paradigması içinde denemeler yapan mimarlık ortamında bu tartışma söylemde ve temsilde sıkça tartışılmış olsa da materyal denemelerde eksik kaldığı söylenebilir. Çalışma karmaşıklık paradigmasını biçim üretmek için kullanan çalışmalardan ziyade, inşa sürecinin tamamına yayılan yaşantıyı içermesi bağlamında tartışır. Mekansal denemeler başlığı altında karmaşıklık paradigmasına karşısında alınan eleştirel pozisyonlar çoklu örneklemeler kullanılarak tartışılır. Tasarım, inşa ve kullanım süreçleri eşzamanlı olarak kurgulayan bu pratikler projeleri süreleştirir. Süreleşme, yaşantıyı içeren ve bununla beraber öngörülemez kesişimlere izin veren bir üretim biçimini tanımlar. Dayatmacı bir üretim yaklaşımın yerine dönüşüm odaklı, kurduğu karmaşık ve çok katmanlı ilişkiler ile üretilen mekan, yaşantının karmaşıklığı ile başa çıkabilecek ve ona eleştirel bir bakış getirebilecek yeni bir model önerir. Tasarım, inşa ve kullanım süreçlerinin birbiri ile bütünleşip tek bir zamansal akış kurgulaması, mekanın ilişkiselliğini kuvvetlendirir ve onu çokluklara açık olarak kurgular. Mimari yapıtı bitmiş bir üründen ziyade bir oluş olarak kavramak mekanı deneyime açar. Süreleşme, çok katmanlı karmaşık evrende eleştirel mimari üretimler için bir çok potansiyeli içinde barındıran bir alternatif önerir.
Özet (Çeviri)
A great part of the built environment that we live in - in particular of Istanbul – has begun to be generated in a landscape of architecture dominated by massive multi-partner projects - and related with this, an increasingly rising level of capital and investment. Within this milieu, in project processes shaped by the motivation of capital, any type of criticism/critical pursuit outside the end-product and end-decision can be seen to be alienated and disconfirmed for the sake of practicality. This study involves itself with the relationship between critical thinking and the built environment, and tries to read this relationship over paradigm shifts created by the theory of complexity. The new vision of reality of the 17th Century, opened up by Cartesian thought describes a new type of knowledge embedded in the roots of Modern technology. The cultural meanings, political relationships of this knowledge - also describable as the idea of 'advancement' - as well as issues that will effect society in the long run can be seen today to be over simplified and reduced. Theories of complexity and chaos, which have created essential transformations in the world of science as of mid-20th Century, can also be termed to similarly open a new vision of reality. Paradigm shifts caused/opened by this vision has allowed today's cultural environment and forms of thinking to evolve from the reductive and rational world view - towards a multi-layered, inclusive of variable dynamics, complex view of universe. While modern science breaks-off complex continuities that sustain subjective realities, giving them a controllable/understandable form, and isolates them in a timeless environment; this new vision allows one to think of relationships between objects within a process rather than objects themselves. Such a paradigm shift also allows seminal comprehensions in terms of contemporary processes of production. Focusing on the end-product and its quantitative value, the directional set up processes of production causes the connection with life to be lost especially in the production of space. However comprehending and constructing the process of production as a non-linear, simultaneous/synchronous coming-into-being/ becoming opens it to unpredictable intersections and prosperity. The study primarily dwells upon why and how the critical and political manners are neutralized in the practice of architectural design - which in nature is itself critical - and in the practice of space production - which again in nature is a political process. With the boom of the construction sector in the 2000's the milieu of architecture can be seen to in the most part concentrate on material practices, thus pushing critical practices into an ineffective background. Hence within the processes of production, critical position is neutralized between the dualities of form/function and representation/action. With this standpoint the study adopts the aim to put forward an analysis in regards to - and to set up an understanding related to - agendas not taking a critical position. This setup is divided into two as 'external' reasons – which can be explained through public experience; and 'internal' reasons– which can be explained personal experience. External reasons - indicating the reality of relationships pertaining to the material world - can also be described as information inbound from the external world to us / to the subject. Any theory constructed with 'discourse produced from discourse' and dealt with jargon constitutes the danger weakening its relationships with life of losing its potentials and qualities of criticality. On the other hand, within an imposing milieu where processes are always expected to be faster, the 'idea of acceleration' - one of the characteristics of the contemporary era - jams criticality and causes the thought related to neutralize. Architecture is an area of experimentation, however the increasingly growing 'issue of scale' expands its end affects in such a scale that risk can be taken, and thus excludes the experiments of critical thinking. Besides the endless potentials of the 'multi agent organizational structure' of architecture, the disconnected production sequences of these numerous agents obstructs the way for architecture to critically self-realize. With the state of constant extraordinary state of crisis being inured/accustomed to, crisis itself loses its property of performing as an initiating force for intellectual practices. Internal reasons - indicating the reality of relationships pertaining to our sole and consciousness - expresses information outbound from the external world to us / to the subjective consciousness, and from the subjects own subjective existence. The slippery ground - in its widely accepted definition - that we are situated in, holding judgement on any fact has gotten considerably difficult. Furthermore, in the case of avoidance in taking judgement, the development of contradictory and opposite positions is impossible, and thus the dynamics needed for the emergence of criticism is not met / remains inexistent. In society – organized in network form in the horizontal – on the other hand, it is becoming increasingly harder to find a solid authority – not yet melted into air – that can be judged. In this line, the rejection of authority hardly provides for discourse made from dual oppositions to develop itself towards a model open to multiplicities. The determination of distance to be left from the fact to be criticised, has become substantially challenging in the age of ambiguity encircled by complex relationships. Chapter 2 investigates the critical manner of the agent who builds together with the existence of the built in the critical plane of practical world. In the simplest sense any production of criticism can be termed as examining the information in hand as a problematic, and bringing forward an effective interpretation. An effective interpretation, in line expresses a judgement open to possibilities. The significant point here is not going after a fixed ideal, but rather accepting the necessity of movement. The study investigates the reactions of the critical and intellectual environment of architecture towards the paradigm of complexity - under the headings of 'architecture as a political action', 'transition from political theory to political action', and 'post-critical theory'. Spatial production is inherently political because any corresponding production clearly effects social relationships. Here, space can be addressed/treated as the ground of constant continuation of negotiations and confrontations – never reaching a reconciliation or settlement. This comprehension corresponds to the system definition of complex systems as never reaching a balance, and through this, retaining its vigour. In this framework the question that arises is not which static ideology architectural practices can be related to, but rather what kind of effects spatial actions can trigger in the dispersion of power. Unlike traditional theory that only aims to understand and explain society, critical theory is defined as a social theory aiming to criticise and change the society as a whole. Critical Action emerges from the transformation of neo-Marxist roots within today's multi-layered and dynamic world. Action has the capacity to show what cannot be expressed by static forms of representation. Moreover here, action takes a role bigger than and irreducible to a signifying representation, and presents a case producing a new coming into being – or becoming. Constructing production as critical-spatial actions provides the complex nature of life to take part in the production of space. With the turn of the second millennium, the intellectual environment of architecture announced the death of criticism through publications. According to these publications the critical practices of the 1980's and 90's gave their place to 'projective practices', beaconing the start of the post-critical era. In other terms, 'neo-pragmatism' emerged with the reconsideration of the American pragmatist philosophy. This idea argues that the issue in question to emancipate theory from instrumental role; instead it questions how to better master the implementation of the practice as a discipline, and searches ways to proliferate practices an architecture dwelling within its own social outcomes and contemporary state of existence. The next chapter of the study focuses on spatial experiments performing in terms of the inclusion of life. Architecture, as an area of continual area of trial, can be grasped as a phenomenon that can never reach a balance between refining and experimentation. Critical creativity is seen to emerge the bilateral traffic between intellectual and actual efforts. Although the paradigm of complexity is often discussed – as experiments of theory and representation – within in the architectural environment, material experimentations can be held to fall short in this respect. Rather than studies used for producing form, the study in hand discusses the paradigm of complexity in the context of embodying the life stretched throughout the whole of the process of construction. Under the heading of 'spatial experiments', critical positions taken on are discussed using multiple examples. These practices – which simultaneously construct the processes of design, construction and use – spread the projects within processual. Processual defines the form of production embodying life, and with this allowing unpredictable intersections. Instead of an insistent and requiring approach to production, the study puts forward a new model that can bring a critical view to and deal with the complexity of life – through a solution oriented space that establishes complex and multi layered relationships. By integrating the processes of construction and use, and constructing a single flow of time, such an approach to design strengthens the relativity of space and constructs it openness and sincerity to multiplicity. By comprehending the construct as a form of becoming - rather than a finished product - architecture opens space to experience and opens the way to integrate itself to become with experience. The concept of processualisation proposes an alternative accomodating numerous potentials for critical architectural productions in a multi layered and complex universe.
Benzer Tezler
- Refugee entrepreneurship and the limits of inclusion: A study of Syrian refugee entrepreneurs' embeddedness in Turkey
Mülteci girişimciler ve içermenin sınırları: Türkiye'deki Suriyeli girişimcilerin gömülülükleri üzerine bir çalışma
UĞUR YETKİN
- Parçalı çevrede anlam araştırması: Bir yaklaşım önerisi
A study of meaning in fragmented environment: A proposal for an approach
HÜLYA İMGE YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET EMİN ŞALGAMCIOĞLU
- Gelenekselden moderne sürdürülebilir mimari mekan üretimi: Bursa örneği
Sustainable architectural space production from tradition to modern: Bursa case
BÜŞRA CANBAKIŞ
- Mimari kuramda post-antroposentrik bir yaklaşım: Hayvanı mimarlık nörofenomenolojisinde edinimleri bağlamında tartışmak
A post-anthropocentric approach in architectural theory: Debating on the animal in the context of its possessions in architectural neurophenomenology
UĞUR SARIŞEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE ŞENTÜRER
- Nanofiltrasyon membranlarının üretimi ve tekstil endüstrisinde uygulanması
Fabrication of nanofiltration membranes and its application textile industry
TÜRKAN ORMANCI ACAR
Doktora
Türkçe
2017
Çevre Mühendisliğiİstanbul ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEŞE TÜFEKCİ
PROF. İSMAİL KOYUNCU
