Managing risks in transportation projects through subcontracting contracts
Ulaştırma projelerindeki risklerin altyüklenici sözleşmeleri yoluyla yönetimi
- Tez No: 356114
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. PELİN ALPKÖKİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ulaşım, İnşaat Mühendisliği, Transportation, Civil Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2014
- Dil: İngilizce
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Ulaştırma Mühendisliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 137
Özet
Modern toplumlarda mobilitenin önemi artmış, bir ülkenin gelişmişlik seviyesi orada yaşayanların hareketliliği ile ölçülür duruma gelmiştir. Bunun yanı sıra insanlar bir yerden başka bir yere gidebilme olanağı bulmanın yanı sıra, konforlu ulaşım, hızlı ulaşım gibi özellikleri de arar olmuşlardır. Bu yüzden ulaştırma projelerinin önemi her dönemde büyük olmakla beraber giderek artmaktadır. Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde diğer altyapı yatırımları gibi ulaştırma projelerine büyük yatırımlar yapılmaktadır. İnşaat sektöründe ve ülke ekonomisinde bu denli öneme sahip ulaştırma projelerinin barındırdığı riskleri ve bu risklerin sonuçları da ülke ekonomisini etkilemektedir. Hem sektörün devamlılığı, hem de ülke ekonomisine olumsuz etkisi açısından bu risklerin detaylı bir şekilde incelenmesi gerekmektedir. Ulaştırma projelerindeki risklerin en büyüklerinden bir tanesi de alt yüklenicilerden kaynaklanan risklerdir. Bu risklerin doğru bir şekilde tespiti, riske önlem alabilmek açısından önem taşımaktadır. Şu ana kadar olan çalışmalarda alt yüklenicilerden kaynaklanan riskler incelenirken, alt yüklenici ön yeterliliği üzerinde durulmuş, alt yüklenici sözleşmeleri ile birlikte risk incelenememiştir. Bunun yanı sıra ülkemizdeki ulaştırma projelerindeki alt yüklenici riskleri özelinde bir çalışma pek görülememektedir. Hâlbuki hem Türkiye özelinde, hem de ulaştırma projeleri özelinde bazı kendine has riskler mevcuttur. Bu nedenlerden ötürü, Türkiye ulaştırma projelerinde alt yüklenicilerden kaynaklı riskleri inceleyecek bir çalışma yapma ihtiyacı duyulmuştur. Bu çalışmada öncelikle literatürde yer alan ulaştırma projelerindeki taraflara ilişkin açıklamalar incelenmiştir. Ulaştırma projelerinde yer alan taraflar başlıca taşeronlar (işçilik hizmeti), malzeme tedarikçileri ve tasarım-danışmanlardır. Her bir alt yüklenici kendine özgü bazı riskler taşımaktadır. Bu riskler doğrultusunda her birinin seçiminde farklı özellikler gözetilmelidir. Genel olarak alt yüklenici sözleşmelerinden kaynaklı riskler; tasarım parametrelerindeki belirsizlikler, keşif miktarındaki değişiklikler, iş yavaşlatmalar ve hızlandırmalar, iş kapsamındaki belirsizlikler, yetersiz iş gücü ve ekipman, farklı alt yükleniciler arasındaki ara yüzler, uluslar arası projeler, fazla iş yükü, prosedürlerin takip edilmemesi, yüklenici ve alt yüklenici arasındaki iletişim kopukluğu, alt yüklenicinin işveren tarafından kabul edilmemesi ve kamulaştırma olarak sıralanabilir. Gerçekleşmiş olaylar incelendiğinde bu riskleri sonuç, sonucun büyüklüğü, sorumlu taraf, risk azaltıcı önlem ve alınan karar açısından incelemenin doğru olacağına karar verilmiştir. Sözü edilen parametreler ile risk matrisi oluşturulduğunda; riskin tipi, sorumlu tarafı, risk azaltıcı önlemi ve alınan aksiyonlar açısından doğal bir kategori ayrımı olduğu görülmektedir. Bu ayrıma göre; belirsizliklerden kaynaklanan riskler, alt yüklenicilerden kaynaklanan riskler ve diğer riskler olarak sınıflandırma yapılmıştır. Belirsizliklerden kaynaklanan risklerde alt yüklenicinin sorumluluğu dışında olaylardan etkilenildiği için sorumlu taraf yüklenici olmaktadır. Bunun yanı sıra sonucunun etkisi diğerlerine nazaran daha büyüktür. Sorumlu taraf yüklenici olduğundan, özellikle ana sözleşmeden doğan bir hakkı bulunmuyor ise genellikle yüklenici için bütçenin dışında bir maliyet doğurmaktadır. Risk azaltıcı önlem ise ekleri ile birlikte uygun bir alt yüklenici sözleşmesi olarak tanımlanmaktadır. Proje, keşif miktarları ve iş kapsamında belirsizliklerin ortadan kaldırılması söz konusu riski azaltmaktadır. İkinci tip ise alt yükleniciden kaynaklı risklerdir. Bu risklerde alt yüklenicinin yetersizliği ön plana çıktığından, sorumlu taraf da kendisidir. Yüklenici sözleşmenin kendisine verdiği haklar doğrultusunda zararını alt yükleniciden karşılayabilir. Bunun mümkün olmadığı durumlarda yüklenici sözleşmeyi feshetme hakkına sahiptir. Bu yüzden zarar büyümeden önlenebildiğinden riski nispeten daha azdır. Riski azaltıcı önlem ise uygun alt yüklenici ön yeterliliği uygulanmasıdır. Üçüncü tip riskler ise alt yüklenici ve yüklenicinin ikisinden birden veya üçüncü bir taraftan kaynaklanan risklerdir. Bu risklerin gerçekleşmesi durumunda genelde tek bir tarafın zararı üstlenmesindense, alt yüklenici ve yüklenici makul bir karar üzerinde uzlaşırlar. Tez kapsamında yapılan anket çalışmasında, Türkiye'de ulaştırma projelerinde görev alan uzmanların görüşlerinin alınması amaçlanmıştır. Toplanan veriler frekans analizi ve ki-kare bağımsızlık testi ile değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmeler sonucunda, gerçekleşen alt yüklenici sorunlarından hazırlanmış olan sınıflandırmaya paralel sonuçlar elde edilmiştir. Belirsizliklerden kaynaklı risklerde sorumluluğun yükleniciye ait olduğu varsayımı bu analizlerle desteklenmiştir. Bu riskler için sorumlu tarafın kim olduğuna ilişkin frekans analizinde %100 e yakın yüklenici sonucu çıkmıştır. Yine aynı şekilde birinci kategorideki risklerde, alınması gereken önlem durumu frekans analizinde büyük oranlarda uygun alt yüklenici sözleşmesi sonucu çıkmıştır. Bunun aksine ikinci kategorideki riskler için sorumlu taraf ve alınması gereken önlem sorularına sırasıyla alt yüklenici ve uygun ön yeterlilik cevapları çıkmıştır. Üçüncü kategorideki riskler için yapılan frekans analizlerinde ise sorumlu taraf ve risk azaltıcı önlem için belli bir sonuç alınamamıştır. Üçüncü kategorideki riskler için sorumlu taraf ile alınması gereken önlem arasında olduğu varsayılan ilişki (bağlılık) ki-kare bağımsız testi ile desteklenmiştir. Bu test sonucunda üçüncü kategorideki bütün riskler için sorumlu taraf ile risk azaltıcı önlem ilişkili çıkmıştır. Yine frekans analizi sonucunda en çok gerçekleşme sıklığının ve gerçekleşme durumunda en büyük etkinin birinci kategori risklerinde görüldüğü, dolayısıyla en büyük riski söz konusu kategorinin taşıdığı belirlenmiştir. Görüşleri alınan uzmanlarının tümü Türkiye'de ulaştırma projelerinde görev aldıklarından ve anket sorularının da bu projeler kapsamında sorulduğundan, bu sonuçlar Türkiye'deki ulaştırma projeleri için geçerlidir. Sonuç olarak ön yeterliliğe nazaran, yetersiz alt yüklenici sözleşmesinden kaynaklanan risklerin gerçekleşme olasılığı ve doğurduğu sonuçlar açısından önemi daha büyüktür. Bu çalışmalar ışığında, oluşturulan risk matrisinden de faydalanarak, tek tip alt yüklenici sözleşmesi yerine gerçekleşmesi muhtemel riskler belirlenerek buna uygun sözleşme kullanılması ulaştırma projelerinde alt yüklenici ile ilgili riskleri azaltacaktır. Yine aynı şekilde risklere göre şekillendirilecek ön yeterlilik aşaması da riski azaltmaya yardımcı olacaktır.
Özet (Çeviri)
Recently, mobility has become more and more important in daily life, economics, politics, and health; in short, in every aspect of life. Besides the ability of travel to anywhere, people demand to have comfortable, easy and fast travel. Therefore, transportation projects have vital importance in the construction sector. Also, especially for developing countries, like Turkey, infrastructure investments have large budgets. Considering the importance of the transportation projects in construction sector and also the national economy, the risk in the transportation projects should be examined properly. One of the primary risks in transportation projects are subcontracting risks. In this study, main subcontracting risks and their impacts in construction sector are studied from literature. By investigating the real subcontractor deficiencies in transportation projects, it was obtained that, main subcontracting risks are uncertainties in design, change in quantity in the scope of work, expropriation, acceleration and deceleration, uncertain scope of the work, interfaces, inadequate manpower and equipment, not following the procedures, excessive scope of work, international projects, lack of communication, rejection of subcontractor by the employer. Also type of the impact, level of impact, liable party, mitigation and taken action was determined for each case. As a result of analyzing the real cases, it is stated that, subcontracting risks can be divided into three categories. The risks caused by uncertainties are called 'uncertainty related risks' and also defined as first risk category. Uncertainties in design, change in quantity in scope of the work, expropriation, acceleration and deceleration, uncertain scope of work, interfaces risks are in the first risk category. The contractor is liable for uncertainty-related risks and it can be mitigated by an adequate subcontract with attached adequate schedule, construction methodology, scope of the work and with the bonds. The second risk category is subcontractor related risks. The subcontractor is liable for subcontractor-related risks and it can be mitigated by a proper subcontractor prequalification process. Inadequate manpower and equipment, not following the procedures are in this category. The other risks are caused by both contractor and subcontractor. This category includes excessive scope of work, international projects, lack of communication, and rejection of the subcontractor by the employer. According to analysis of real cases, there is a relationship between the liable party and the mitigation. If the contractor is liable for any risk, the mitigation is defined as an adequate subcontract. On the contrary, if the subcontractor is liable for the risk, mitigation is defined as an adequate prequalification. After performing questionnaire, obtained results are analyzed by frequency analysis and chi-squared independence test. The categorization is verified by frequency analysis. The result shows that, in the first category risks, the contractor is the liable party and the best mitigation is having an adequate subcontract. Chi-squared test was performed to third category risks in order to determine whether there is a dependence factor between liable party and mitigation. Result shows that for each risk in the third category, there is a dependence factor between liable person and the mitigation. Also, frequency analysis shows that, the first category has the highest risks among other categories. To conclusion, it was stated that the first risk category has the most important subcontracting risk in the transportation projects in Turkey. Therefore, adequate subcontracting has a vital importance in order to reduce the subcontracting risk. Besides, the subcontractor prequalification is important for supporting adequate subcontractor.
Benzer Tezler
- Türkiye'de YİD (yap-işlet-devret) modeli ile yapılan otoyol projelerinin bakımı ve işletilmesi
Operation maintenance for highway built with BOT (build-operate-transfer) model in Turkey
HİLMİ ANIL GÜNDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Ulaşımİstanbul Teknik Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MURAT ERGÜN
- Project management of large scale sports events
Büyük ölçekli spor organizasyonlarında proje yönetimi
ALİ ÖZSOY
Doktora
İngilizce
2016
Mühendislik BilimleriMarmara ÜniversitesiMühendislik Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BAHAR SENNAROĞLU
- Çok uluslu inşaat projelerinde kültürlerarası iletişimin etkisi
Impact of cross-cultural communication in multinational constrction projects
ANDAÇ KAPTANOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA HEYECAN GİRİTLİ
- Akıllı şehirlerde acil durum yönetimi: Çalışma alanı Akçaabat
Emergency management in smart cities: Study area Akçaabat
ÖMÜR DADAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
CoğrafyaSakarya ÜniversitesiAfet Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CEM KIRLANGIÇOĞLU