Klasik Türk şiirinde zâhid algısı üzerine eleştirel bir bakış
A critical outlook on the perception of ascetic in classical Turkish poetry
- Tez No: 356928
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ATİLLA BATUR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Klasik Türk Şiiri, Zâhid, Mutasavvıf, Dîvân Şâiri, Eleştiri, Classical Turkish Poetry, Ascetic, Sufi, Divan Poet, Criticism
- Yıl: 2014
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dumlupınar Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 527
Özet
Dinî-tasavvufî Türk edebiyatı ve Dîvân edebiyatı ürünlerinin temel şahıs kadrosunu sevgili, âşık, rind, zâhid ve rakip oluşturmaktadır. Bu tiplerden zâhid, dinî emirlere bütünüyle uyan, dünyâya rağbet etmeyip vaktini sürekli ibâdetle geçiren dindâr bir kişi olmasıyla olumlu özelliklere sahipken, zamanla hem zâhid hem de zâhidlik kavramına yönelik yaklaşımlar farklılık göstermiştir. Mutasavvıflar ve dîvân şâirlerinin zâhid algısının mukayeseli olarak incelendiği bu çalışmada, on mutasavvıf ve on dokuz dîvân şâirinin dîvânları esas alınarak zâhid kavramının karşıladığı anlam, eleştirilen zâhid tipinin edebî metinlere yansıyan özelliklerinin benzer ve farklı yönleri dîvânlardan örneklerle tespit edilip konularına göre tasnif ve tahlil edildi. Araştırmamız, zâhid kavramı ve zâhidliğin tarihî seyri hakkında muhtelif bilgilerin yer aldığı giriş bölümü ile zâhid eleştirisinin dîvânlarda işleniş yönlerinin sınıflandırıldığı yedi bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm, edebî metinlerde zâhid; ikinci bölüm, zâhidin şekilciliği, kıyafet ve eşyâları ile dış görünüş olarak tasviri; üçüncü bölüm, ilim; dördüncü bölüm, tasavvufî makâm ve hâllere ayrılarak zâhidin bu hususlarda dîvânlara yansıyan yönleri değerlendirildi. Zâhide isnâd edilen çeşitli sıfatlardan yola çıkılarak, onun fikir, söz, sohbet ve nasihatları hakkında yorumlar, mekân tasvirleri, zâhide karşı şiddet, bedduâ eğilimi ve teşbih edildiği çeşitli unsurlar son üç bölümde ele alındı. Çalışmanın sonunda da, incelenen şiirler genel bir değerlendirmeye tâbî tutularak bir sonuca ulaşılmaya çalışıldı.
Özet (Çeviri)
Fundamental characters in Religious-Sufi Turkish literature and divan literature consist of a darling, an admirer, a recluse, an ascetic and an antagonist. While ascetic among these persons is the religious type who has positive qualities by fully adhering to religious rules, renouncing the worldly pleasures and spending his time in worship, approaches to the concepts of ascetic and asceticism have diversified in time. In this present study where we use a comparative method to analyse the sense of ascetic by Sufis and divan poets, the meaning which concept of ascetic corresponds, similar and different aspects of the qualities of character of ascetic, who is criticized, as reflected in literary texts are explored with examples from divans based on ten Sufis and nineteen divan poets' divans followed by a classification and analysis of these qualities by themes . Our research consists of an introduction where we present miscellaneous information on the concept of ascetic and historical progress of asceticism, and seven chapters where we classify the aspects of how the criticism of ascetic is handled in divans. Chapter one deals with ascetic in literary texts; and chapter two deals with ascetic's formalism, his external description with his clothes and items; and chapter three deals with knowledge; and chapter four deals with ascetic's aspects as reflected in divans by separating these aspects as sufic station and manners. Based on different titles attributed to ascetic, the last three chapters discuss comments on his ideas, words, talks and advices, descriptions of space, violence against ascetics, inclination towards malediction against ascetics and various elements he is likened to. At the end of the study, the poems that have been studied are put to an overall evaluation attempting to reach a conclusion.
Benzer Tezler
- Klasik Türk şiirinde rind algısı üzerine eleştirel bir bakış
A critical outlook on the perception of recluse inclassical Turkish poetry
İLKNUR HAVADAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıDumlupınar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ATİLLA BATUR
- Divan şiirinde rind ve zahid portresi: Ahmet Paşa, Fuzuli, Baki, Nef'i, Nedim, Şeyh Galip Divanlarında
Rind and zahid within classic poetry
ÖZGÜR ÇOBAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Türk Dili ve EdebiyatıAfyon Kocatepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. H. FERİDUN GÜVEN
- Klasik Türk şiirinde rintlik
Rendi in classical Turkish poetry
MUSTAFA YUNUS GÜMÜŞ
Doktora
Türkçe
2018
Türk Dili ve Edebiyatıİnönü ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CAFER MUM
- 16. yüzyıl klasik Türk şiirinde şarap ve şarapla ilgili unsurlar
Wine and the elements related to wine in Turkish classical poetry in the 16th century
SAVAŞKAN CEM BAHADIR
Doktora
Türkçe
2012
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHAMMET NUR DOĞAN
- Dârendevî Hulûsî Efendi Divanı'nda tipler ve kişilikler
Types and characters in Dârendevî Hulûsî Efendi Divan
ŞERİFE KARACA
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıMuş Alparslan ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HULUSİ EREN