Yirminci asırdan günümüze âşıklık geleneğinin icra ortamları
The performing environment of minstrel tradition from twentieth century to the present
- Tez No: 361774
- Danışmanlar: DOÇ. DR. FERHAT ASLAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Türk Dili ve Edebiyatı, Folklore, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Âşıklık, gelenek, icra, kültürel ortamlar, kültürel mekânlar, 20.yüzyıl, Minstrel, tradition, performing, cultural environment, cultural venues, 20th century
- Yıl: 2014
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Halk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 577
Özet
Türkler dünya coğrafyası üzerinde, çok geniş bir alana yayılmış, köklü bir millettir. Yapılan araştırmalar, Türklerin çok eski çağlardan itibaren sözlü bir edebiyat geleneğine sahip olduğunu göstermiştir. Bu sözlü edebiyat içinde de İslamiyet öncesi“ozan-baksı”edebiyat geleneğinin oldukça önemli bir yeri vardır. Günümüzdeki âşık tarzı edebiyat geleneğinin temellerini oluşturan“ozan-baksı”edebiyat geleneği, Türklerin İslamiyet'i kabul ederek Anadolu'yu yurt edinmeleriyle birlikte, yeni dinin ve yeni coğrafyanın etkisiyle yeni bir form kazanmıştır. 16. yüzyıldan itibaren“âşık”unvanını alan gelenek temsilcileri, 17. yüzyılda en etkili dönemlerini yaşamışlardır. Âşık tarzı edebiyat geleneği, 17. yüzyıldan itibaren icra töresi belli, pek çok temsilcisi olan, asker ocaklarından kahvehanelere kadar farklı mekânlarda icra edilen edebȋ bir gelenek hâline dönüşmüştür. 18. ve 19. yüzyıllarda nicelik ve nitelik bakımından 17. yüzyıldaki kadar etkin olamayan âşıklık geleneği, 19. yüzyılda hem İstanbul'da hem de Anadolu'da gelenek meraklıları tarafından desteklenmiş, halk arasında da itibar kazanmıştır. 20. yüzyılda sanayileşme, yeni iletişim araçlarının ortaya çıkışı, eğlence anlayışındaki değişim, tekke ve medreselerin kapatılması gibi pek çok sebepten ötürü âşıklık geleneği giderek önemini kaybetmeye başlamıştır. Anadolu'dan büyükşehirlere gerçekleşen göçlerle birlikte ȃşıklık geleneği İstanbul ve Kocaeli gibi büyük merkezlerde varlığını devam ettirmeye çalışmıştır.“Yirminci Asırdan Günümüze Âşıklık Geleneğinin İcra Ortamları”adlı çalışmamızda, âşıklık geleneğinin 20. asırdan 21. asra kadarki icra mekân ve ortamları İstanbul ve Kocaeli merkezli tespit edilmiştir. Geçmişten günümüze sözlü, yazılı ve elektronik kültür ortamlarında korunan ve icra edilen âşıklık geleneği, İstanbul ve Kocaeli çevresinde birçok farklı mekân ve ortamlarda da hâlen icra edilebilmektedir. Âşıklık geleneği bunların dışında çağın gereklerine ve sosyokültürel yapıya uyum sağlayarak plak, kaset, radyo, televizyon, internet, facebook vb. elektronik kültür ortamlarında da korunmaya ve icra edilmeye çalışılmaktadır. Çalışmamızda ȃşıklık geleneğinin icra edildiği bu kültürel icra mekân ve ortamları tespit edilmiş; geleneğin yüzyıllar içerisindeki gelişim, değişim ve dönüşümü bu noktadan hareketle ortaya konmaya çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
Turks are an ancient nation who has spread over a wide area on world geography. The researches have demonstrated that Turks have an oral literary tradition from the very old ages. The pre-Islamic“Story Telling”(ozan-baksı) literature has an important place in this oral literature.“Ozan-baksı”literary tradition, which forms the basis of literary tradition of today's minstrel (aşık) style, has gained a new form with the acceptance of Islam by the Turks in Anatolia, under the influence of the new religion and new geographies. From the 16th century, the representatives who took the title“aşık”in this field, lived the most influential periods in the 17th century.“Aşık”style literary tradition which has turned into a literary tradition since the 17th century, has performed a certain ceremony with many representatives in different venues, such as from military service to the coffeehouses. In the 18th and 19th centuries, the Minstrelsy (aşıklık) tradition which could not be effective as in 17th century in terms of quantity and quality, was supported by enthusiasts and gained a reputation in Istanbul and Anatolia in 19th century. Industrialization in the 20th century, the emergence of new communication tools, changes in sense of fun, the closure of dervish lodges and many madrasas were the reasons why minstrelsy tradition began to lose its importance. With the migration from Anatolia to metropolitan cities, minstrelsy tradition strained to carry on its presence in major centres such as Istanbul and Kocaeli. In our study“The Performing Environment of Minstrel Tradition from Twentieth Century to the Present”, the performing place and environment of minstrelsy tradition from the 20th century up to the 21st century have been identified in Istanbul and Kocaeli. The Aşıklık tradition with has been protected and performed in oral and written and electronic culture environments, can still be performed in many different places around Istanbul and Kocaeli. Aşıklık tradition, apart from these, has adapted the requirements of the era as well as socio-cultural structure; it has been protected and performed in such environments as the records, cassettes, radio, television, internet, facebook etc. In our study, the cultural performing environments and places of the aşıklık tradition were identified; development, change and transformation emerged through centuries was studied at this point.
Benzer Tezler
- İslamiyet ve Hıristiyanlıkta tabiii çevre ve toplum ilişkileri
Relations between nature and society in the aspect of Christianity and İslam
AYŞEN GÜNEY
- Türk ve fars şiirinde yenileşme hareketlerine karşılaştırmalı bir bakış
Comparative analysis on the modernization of Turkish and persian poetry movements
YASAMIN GHOLAMRAHMANI
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Karşılaştırmalı EdebiyatHacettepe ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NURTAÇ ERGÜN ATBAŞI
- Çanakkale savaşlarında düşman algısının basına ve yazına yansımaları
The reflection of the perception of 'enemy' in the press and publication at the dardanelles campaign
FIRAT ORUÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
GazetecilikÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiDisiplinlerarası Bölgesel Araştırmalar Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞEVKET YAVUZ
- Nurettin Topçu'nun din eğitimi ile ilgili görüşleri
Nurettin Topçu's ideas about religion education
ALİ RIZA GENÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
DinÇukurova ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NEBAHAT GÖÇERİ
- Yirminci Asırda Zekâ Dergisi (1328-1330/ 1912-1914): İnceleme ve seçilmiş metinler
Yirminci Asırda Zekâ Dergisi (The periodical of intelligence in the twentieth century) (1328-1330/ 1912-1914): Analysis and selected texts
ERHAN KAYA