Afyon yöresi volkanik küllerinin mineralojik ve kimyasal özellikleri ve küllerin yapı sektöründe kullanılabilirliği
Mineralogical and chemical properties of the volcanic rocks of Afyon region and their usage of construction sector
- Tez No: 365508
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ALİ UÇAR, PROF. DR. YAŞAR KİBİCİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Maden Mühendisliği ve Madencilik, Mining Engineering and Mining
- Anahtar Kelimeler: Alkali, Çimento, Lav, Mineraloji, Puzzolan, Volkanik Kül, Volkanit, Trakiandezit, Trakit, Alkaline, Cement, Lava, Mineralogy, Pozzolano, Volcanic Ash, Volcanics, Trachyandesite, Trachyte
- Yıl: 2014
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dumlupınar Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Maden Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 139
Özet
İnceleme alanı, Afyon zonu içerisinde KB-GD uzanımlı, Afyonkarahisar il merkezi ve yakın çevresinde yer almaktadır. Erken Miyosen yaşlı volkanitler ortaç ve açık renkli kayaç olarak, K-G uzanımlı olarak Afyon zonu içerisinde yüzeylenir. Bu volkanik kayaçlar, piroklastik kayaç ve lav akıntısı şeklinde olup, Afyon lavları ve volkanik tüf/külleri şeklinde isimlendirilir. Diğer bir değişle, Afyon volkanitleri; trakit, porfiroidal trakit, trakiandezit, andezit, porfiroidal andezit ve bazaltlar lav akışları şeklindedir. Bunlar yaklaşık 2-100 metre kalınlıklarda seviyeler oluşturmakta olup, taze örneklerinde gri renkte, altere örneklerde ise açık kahverengimsi gri renklerdedir. Afyon ili ve yakın çevresinde, özellikle de Ömer-Gecek kaplıcalarının bulunduğu alanlardaki kalın seviyeler halinde yüzeylenen volkanik kayaçlardan alınan örneklerden yapılan mineralojik-petrografik incelemeler ve kimyasal analiz sonuçlarına göre bu bölgedeki volkanik kayaçların ada yayı volkanizmasının bir ürünü olduğu belirlenmiştir. Elde edilen bulgularla, volkanik kayaçları oluşturan volkanizma malzemelerinin, volkanik küllerden tamamen farklı mineralojik bileşime sahip olduğu ve farklı jenez koşullarında oluştuğu ortaya konmuştur. Güneyden kuzeye doğru, akan lavların ve piroklastik malzemelerin mineralojik ve petrografik özellikleri tanımlanmıştır. Afyon volkanitleri petrografik olarak başlıca; trakit, trakiandezit, porfiroidal trakit, trakitik tüf ve çok az oranlarda da bazalt bileşimli olup, asidik-nötr kayaçların mineralojik bileşimlerinde başlıca; alkalen feldspat (sanidin), plajiyoklas (oligoklas, andezin), amfibol (kahverengi hornblend), klinopiroksen ve biyotit içerir. Hızlı soğuma ve katılaşma nedeniyle trakitik bileşimdeki lavın hamuru çok ince taneli oluşmuştur. Hamur maddesi, sanidin, çok az plajiyoklas, klinopiroksen ve volkanik camdan oluşmaktadır. Epidot, kalsit çok nadir olarak da kuvars ikincil mineral olarak görülmektedir. Afyon'un güneyinde yer alan volkanik kayaçlar başlıca; trakit-trakiandezit ve az oranda andezit bileşiminde iken, Afyon'un kuzeyinde yüzeylenen volkanik kayaçlar ise, ağırlıklı olarak trakiandezit, andezit ve bazalt akıntılarından oluşmakta, nötr ve asidik karakterdeki kayaç bileşimindedir. Volkanik kayaçların kimyasal analizleri, malzemenin SiO2+Al2O3+Fe2O3 toplam içeriği %80,99 olan volkanik orijinli trakiandezit; volkanik küllerin ise SiO2+Al2O3+Fe2O3 toplam içeriği %75,61 olan trakit-trakiandezit bileşimli olduğunu göstermektedir. Taramalı elektron mikroskop (SEM) çalışmalarında inceleme alanındaki volkanik tüf/külerin alterasyona uğramış sanidin, plajiyoklas, ignembirit ve biyotit minerallerinden oluştuğu belirlenmiştir. Matriks ince taneli bir yapıdadır. X-ışınları difraktometresi (XRD) çalışmaları volkanik tüf/küllerin mineralojik bileşiminin alkalen feldspat (sanidin), biyotit ve simektit grubu kil minerallerinden meydana geldiğini göstermiştir. Bu çalışmada, özellikle volkanik küllerin çimentoda kullanılabilirliğini saptamak için majör oksit değerlerinin yanı sıra fiziksel ve puzzolanik aktivite testleri yapılarak, Portland çimentosuna değişik oranlarda (%5, %10, %15) katılmış ve elde edilen örneklere mineralojik, kimyasal, fiziksel ve mekanik testler uygulanmıştır. Üretilen tüm katkılı çimento örnekleri üzerinde yapılan basınç dayanımı deneylerinde 1.85-2.82 MPa arasında değerler elde edilirken, çekme dayanımı testlerinde ise 0.82-0.92 N/mm² arasında sonuçlar elde edilmiştir. Kireç ile yapılan puzzolanik aktivite testleri, volkanik kül örneklerinin TS EN 197-1 standardında istenen tras özelliklerine sahip olmadığını ortaya koymaktadır. Çalışma sonucunda Afyon yöresi Ömer-Gecek bölgesinden alınan volkanik küllerin Portland çimentosuna %5, %10 ve %15 oranında katılarak puzzolan katkılı çimento üretiminde kullanılamayacağı belirlenmiştir. Sonuç olarak, volkanik küllerin %20 radyolarit katkısı da kullanılarak yapılan puzzolan katkılı çimento karışımlarının basınç ve eğilme dayanımı gibi fizikomekanik testlerinde TS EN 196 standartlarında istenen kriterlere sahip olmadığı saptanmıştır.
Özet (Çeviri)
The investigated area is located central and nearby of Afyonkarahisar, NW-SE trending Afyon zone. Early Miocene aged volcanic rocks crop out dominantly intermediate-felsic rocks as a N-S extending orientation in the centrl segment of the Afyon zone. The volcanics are flows (lavas) and pyroclastics, namely Afyon lavas, and volcanic tuffs/ash. In other words, the Afyon volcanites are observed predominantly as trachytic flows associated with scarce trachytic-porphiroidal trachyte-trachyandesite-andesite to porphiroidal andesite necks/plugs. They ocur as sucessive flow units with thicknesses of 2.0 m. to 100 m., and have porphyric texture with grey colour in fresh samples, and light-brownish grey colour in altered samples. It is determined that the volcanic rocks in this region is a product of island arc volcanism according to result of the mineralogical-petrographic investigations and chemical analysis samples taken rocks cropping out in bold levels especially in areas where Omer-Gecek springs, in and around the province of Afyon, Turkey. The results revealed that the volcanic rocks that makes up mechanisms of volcanism completely to have different mineralogical compositions from volcanic ash and formed in genesis in different conditions. We present mineralogical and petrographical characteristics of pyroclastic material and lava flows from north and south of areas. Petrographically, the Afyon volcanics are mainly trachyte, porphiroidal trachyte, trachyandesite, trachytic tuff, and less basalt, consisting of primarily of alkali feldspar (sanidine), plagioclase (oligoclase, andesine), amphibole (brown hornblende), clinopyroxene and biotite. Rapid cooling and solidification of trachytic lava produces the fine texture of the groundmass. The groundmass is composed of sanidine, plagioclase (rarely), clinopyroxene (augite), and volcanic glass with fluidal texture. The secondary epidote, calcite and rarely quartz are also present at the Afyon volcanics. The south of volcanic rocks are mainly trachyte-trachyandesite and less andesite, whereas, the north of volcanic rocks are trachyandesite, porphiroidal trachyte, andesite, and basalt composition. The chemical analyzes of the volcanic rocks show that the total content of SiO2+Al2O3+Fe2O3 of the meterial is trachyandesite from volcanic origin (80.99%) and the total content of SiO2+Al2O3+Fe2O3 of the volcanic ash is trachyte-trachyandesite (75.61%) composition. In the of scanning electron microscope (SEM) investigations, it was determined that the volcanic tuffs/ashes in the investigated area occurred from altered minerals sanidine, plagioclase, ignimbrite and biotite. The matrix is a fine-grained structure. X-ray diffraction (XRD) studies have shown that all volcanic tuffs/ashes are composed the mineralogical composition of the alkali feldspar (sanidine), biotite and smectite group clay minerals. In this study; especially to determine the availability of volcanic ash in cement as well as major oxide values, physical and pozzolanic activity tests were conducted. This volcanic ash participated in portland cement in different proportions (5%, 10%, 15%). Mineralogical, chemical, physical and mechanical tests were applied to the samples obtained from this cement. The compressive strength tests (1.85-2.82 MPa) and tensile strength tests results (0.82-0.92 N/mm²) were obtained on the examples of all produced blended cement samples. The pozzolanic activity tests carried out with lime reveal that according to the trash standards required by TS EN 197-1, volcanic ash samples were not suitable. At the end of our research it was determined that the volcanic ashes from Afyon province and near surroundings Ömer- Gecek mixed with Portland cement at 5%, 10% and 15% will not be suitable for the production of Pozzolano mixed cement. As a result, in the physicomechanic experiment such as the pressure and the inflection resistance of cement mortar containing pozzolano which was done by using 20% Radiolarite additive, it was revealed that volcanic ashes were not in the standard required by TS EN 196.
Benzer Tezler
- Afyon-İscehisar volkanik kayaçlarının sırlanabilirliğinin ve sır malzemesinin araştırılması
Investigation of glazability of Afyon-Iscehisar volcanic rocks and glaze materials
GENCAY SARIIŞIK
Doktora
Türkçe
2010
Maden Mühendisliği ve MadencilikSelçuk ÜniversitesiMaden Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. M. KEMAL GÖKAY
- Bayat (KD-Afyon) yöresi bölgesel metamorfitlerinin petrografik ve yapısal incelenmesi
Başlık çevirisi yok
MEHMET NURİ BOYACI
- Afyon ve Kütahya yöresi volkanitlerinin çimento ve beton teknolojisinde kullanımı
Vitilization of the afyon and Kutahya region volcanites for the cement and concrete technology
OĞUZHAN ATEŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
İnşaat MühendisliğiBilecik Şeyh Edebali Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CENK KARAKURT
- Isparta yöresi pomza, tras ve volkanik tüflerinin çimentonun fiziksel, kimyasal ve mekanik özellikleri üzerindeki etkilerinin araştırılması
Investigation of effects of Isparta region pumice, trass and volcanic tuffs on physical, chemical and mechanical properties of cement
MUSTAFA SİNAN AY