Ergenlerde siber zorbalık ve mağduriyeti yordayan risk etmenlerini belirlemeye yönelik bütüncül bir model önerisi
Holistic model determining risk factors which predict cyber bullying and victimization in adolescents
- Tez No: 382052
- Danışmanlar: PROF. DR. SIRRI AKBABA
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Bütüncül model, siber mağduriyet, siber zorbalık, Cyber bullying, cyber victimization, holistic model
- Yıl: 2014
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Uludağ Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 422
Özet
Bu araştırmanın temel amacı siber zorbalık ve mağduriyet için risk faktörlerini belirlemektir. Bu amaçla oluşturulan bütüncül model sosyodemografik değişkenleri, kişiliği, saldırganlığı, özgeciliği, benlik tasarımını, anne ve baba niteliklerini, arkadaşlık niteliklerini, okul iklimini ve problemli internet kullanımını içermektedir. Ayrıca bu araştırmada siber zorba, mağdur ve zorba/mağdurları birbirinden ve siber zorbalığa hiçbir biçimde karışmamış bireylerden ayıran faktörlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla kurulan lojit modelde bağımsız değişkenler olarak bütüncül modelde yer alan değişkenler kullanılmıştır. Son olarak olumlu arkadaşlık niteliğinin, anne ve baba nitelikleri ile siber zorbalık ve mağduriyet arasındaki ilişkide oynadığı düzenleyici rol incelenmiştir. Araştırmada betimsel araştırma modeli kullanılmıştır. Araştırma Bursa'nın çeşitli liselerinde öğrenim gören 606 ergenle yürütülmüştür. Veri toplama araçları olarak kişisel bilgi formu, Ergen Aile Süreci Ölçeği Anne ve Baba Formu, Arkadaşlık Niteliği Ölçeği, Özgecilik Ölçeği, Benlik Tasarımı Envanteri, Saldırganlık Ölçeği, Problemli İnternet Kullanımı Envanteri Ergen Formu, Sıfatlara Dayalı Kişilik Testi ve Siber Mağduriyet ve Zorbalık Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde hiyerarşik regresyon analizi ve çok kategorili isimsel lojistik regresyon analizi kullanılmıştır.Araştırma bulguları bütünleyici modelin hem siber zorbalığın hem de siber mağduriyetin % 47'sini açıkladığını göstermiştir. Bütünleyici modelde hem siber zorbalığı hem de siber mağduriyeti en çok açıklayan bağımsız değişken anne baba nitelikleridir. Anne baba nitelikleri siber zorbalığın %9'unu, siber mağduriyetin ise % 20'sini yordamıştır. Siber zorbalık statülerini birbirinden ve siber zorbalığa hiçbir biçimde karışmayan bireylerden ayıran faktörleri belirlemek için kurulan lojit modele göre problemli internet kullanımının artması ve babanın izleme davranışının azalması siber zorba, mağdur ve zorba/mağdurların tümü için risk faktörüdür. Diğer bir deyişle siber zorba, mağdur ve zorba/mağdurlar problemli internet kullanımı ve babanın izleme davranışının yetersiz olması yönüyle siber zorbalığa hiçbir biçimde karışmamış bireylerden farklılaşmaktadır. Son olarak olumlu arkadaşlık niteliklerinin, anne ve baba nitelikleri ile siber zorbalık ve mağduriyet arasındaki ilişkide düzenleyici rol oynamadığı görülmüştür.
Özet (Çeviri)
The basic purpose of this study is to determine risk factors for cyber bullying and victimization. Holistic model which is established for this purpose include sociodemographic variables, personality, aggression, altruism, self-concept, mother and father qualities, friendship quality, school climate, and problematic internet use. Furthermore, it is aimed to determine factors which distinguish cyber bullies, cyber victims, and cyber bully/victims between each other and individuals who are not involved in the three categories of cyber bullying. The variables which are placed on holistic model is utilized as independent variables in a logit model which is built for this purpose. Finally, the moderation role of positive friendship qualities in the relationship between mother and father qualities and cyber bullying and victimization is explored. Descriptive research design is used in this study. This research is done with 606 adolescents who go to different high schools in Bursa. The Personal Information Form, the Adolescent Family Process Measure, the Friendship Qualities Scale, the Altruism Scale, the Self-Concept Inventory, the Aggression Questionnaire, the Problematic Internet Use Inventory-Adolescent Form, the Personality Test based on Adjectives, and the Cyber Victimization and Bullying Scale is utilized as data gathering tools. Hierarchical regression analysis and multinominal logistic regression analysis are utilized for analyzing data.Findings have indicated that holistic model explained 47 % of variance in both cyber bullying and victimization. Both cyber bullying and victimization is mostly explained by mother and father qualities in holistic model. 9 % of the cyber bullying and 20 % of the cyber victimization are explained by mother and father qualities. According to logit model, increases in problematic internet use and decreases in father monitoring behaviors are risk factors for cyber bullies, cyber victims, and cyber bully/victims. In other words, cyber bullies, cyber victims, and cyber bully/victims are differentiated students who are not involved in the three cateogories of cyberbullying with respecto to problematic internet use and ineffective father monitoring behavior. Finally, it is seen that positive friendship qualities do not moderate the relationship between mother and father qualities and cyber bullying and victimization.
Benzer Tezler
- Ergenlerde siber zorbalık ve mağduriyetin, anne-baba ve akran ilişkilerine göre incelenmesi
Review of cyberbullying and cyber victimization in adolescents according to parent and peer relationship
SEÇİL ÖZDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. HAYRİYE GÜZİN SÜBAŞI
- Ergenlerde siber zorbalık ve siber mağduriyetin yordayıcıları olarak akılcı olmayan inançlar psikolojik sağlamlık ve psikolojik ihtiyaçlar
Irrational beliefs, psychological resilience and psychological needs as predictions of cyber bullying and victimization in adolescents
YUNUS SABANCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Eğitim ve ÖğretimGaziantep ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ ÇEKİÇ
- Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocuk ve ergenlerin siber zorbalık ve mağduriyeti ile ilişkili etmenlerin araştırılması
Investigation of factors associated with cyber bullying and victimization among children and adolescents with attention deficit hyperactivity disorder
REZZAN AYDIN GÖRÜCÜ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2016
PsikiyatriAnkara ÜniversitesiÇocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CİHAT KAĞAN GÜRKAN
- Ergenlerde görülen siber zorba/mağdur yaşantılarının utanç/suçluluk ve intikam duyguları çerçevesinde incelenmesi: Bursa ili örneği
Analyzing the cyber bullying and victimization among adolescents in the framework of shame/guilt and revenge
YAŞAR DİLBER
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Eğitim ve ÖğretimYeditepe ÜniversitesiEğitim Yönetimi ve Denetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALİL EKŞİ
- Depresif bozukluk tanılı ergenlerde intihar davranışı sıklığı ve şiddetinin otistik özellikler ile ilişkisi
The relationship between the frequency and severity of suicidal behavior and autistic features in adolescents diagnosed with depressive disorder
ANIL ALTUNKAYA
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2023
PsikiyatriEge ÜniversitesiÇocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEZEN KÖSE