Ölçeklerde yapı geçerliliğinin değerlendirilmesinde faktör analizi ve Rasch analizi yaklaşımları
Factor analysis and Rasch analysis in the evaluation of construct validity of scales
- Tez No: 390069
- Danışmanlar: DOÇ. DR. DERYA ÖZTUNA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Biyoistatistik, Biostatistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Biyoistatistik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 60
Özet
Sağlık alanında daha duyarlı gözlemler yaparak objektif ve standart ölçümler elde edilebilmesi için ölçme aracının geçerli olması gereklidir. Geçerlilik, ölçme aracının ölçülecek özelliği, tam ve doğru olarak, başka özelliklerle karıştırmadan ölçebilmesidir. Bir ölçek geliştirme sürecinde analitik olarak değerlendirilen ve belki de en önemli geçerlik türü, (içsel) yapı geçerliliğidir. Ölçeklerin içsel yapı geçerliliklerinin değerlendirilmesinde, faktör analizi yaklaşımlarından“Açıklayıcı Faktör Analizi (AFA)”ve“Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA)”, modern test teorisi yaklaşımlarından“Rasch Analizi”en yaygın kullanılan yaklaşımlar arasındadır. Bu tez çalışması kapsamında, romatoid artritli hastalar için“kendine bakım-hareket-ev işleri”alanlarında özürlülük düzeylerinin alt ve üst ekstremite açısından ayrı ayrı değerlendirilmesi için geliştirilen ölçme araçlarının yapı geçerliliğinin değerlendirilmesinde AFA, DFA ve Rasch Analizi uygulanmış ve sonuçları irdelenmiştir. Toplamda 32 madde ile gerçekleştirilen AFA sonuçlarına göre, maddelerin iki boyutta toplandığı belirlenmiş, faktör yükleri ve klinik sınıflamaları da göz önünde bulundurulduğunda ilk boyut“Alt ekstremite ile ilişkili kendine bakım-hareket-ev işleri”, ikinci boyut“Üst ekstremite ile ilişkili kendine bakım-hareket-ev işleri”olarak adlandırılmıştır. AFA'dan elde edilen sonuçlar, klinisyen görüşüyle karşılaştırıldığında sadece bir maddede uyumsuzluk belirlenmiştir, sonucunda da bu maddenin klinik yapının uygun gördüğü yerde değerlendirilmesine karar verilmiştir. Klinik (teorik) olarak belirlenen yapı DFA ile test edildiğinde, uyum iyiliği istatistiklerine göre, elde edilen sonuçların tatmin edici olduğu ve klinik yapı ile uyumlu olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Rasch Analizi uygulamasında,“alt ekstremite ile ilişkili kendine bakım-hareket-ev işleri, ”üst ekstremite ile ilişkili kendine bakım-hareket-ev işleri" için ayrı ayrı ve klinik yapı göz ardı edilip her ikisinin birlikte ele alındığı durumlarda, ölçme araçları Rasch analizi aşamaları dikkate alınarak değerlendirilmiştir. Yapılan analizler kapsamında, modele uyum göstermeyen, yaş grubu, cinsiyet ve/veya hastalık süresi bakımından madde işlev farklılığı gösteren ve tek boyutluluk varsayımını bozan maddeler çalışmadan çıkarılmıştır. Ölçeklerde yapı geçerliliğinin incelenmesinde, ölçeğin sadece boyut yapısını inceleyen faktör analizi yöntemlerine kıyasla, içsel yapı geçerliliğinin madde uyumu, birey uyumu, madde yanlılığı gibi farklı özellikler bakımından da değerlendirildiği Rasch Analizi'nin beraber kullanılması önerilmektedir.
Özet (Çeviri)
In order to obtain more precise observations in healthcare field, the measurement tool should be valid. Validation is the capability of the measurement tool on correct and accurate measurement of a characteristic, without intervention of other characteristics. In a scale development process, probably the most important and analytically evaluated type of validity is the (internal) construct validity.“Exploratory Factor Analysis (EFA)”and“Confirmatory Factor Analysis (CFA)”under the factor analysis,“Rasch analysis”under the modern test theory are the most common approaches in the evaluation of scale's internal construct validity. Within this study, measurement tools for the determination of disability levels of romatoid arthritis patients in terms of“self care-mobility-housework”have been developed for lower and upper extremities separately and their internal construct validities have been examined by EFA, CFA and Rasch analysis. According to EFA results, which are actualized with 32 items in total, it has been determined that the items are gathered in two dimensions; taking into account the factor loadings and the clinical classifications, first dimension has been named as“self care-mobility-house work related to lower extremity”and second dimension named as“self care-mobility-house work related to upper extremity”. When the results of EFA were compared with the clinician opinion, it was observed that only one item showed misfit; as a result, it was determined to evaluate this item in the dimension which was approved by the clinical structure. While the clinical (theoretical) structure was tested with CFA, the results were found to be satisfactory and in harmony with the clinical structure according to goodness of fit statistics. In the Rasch analysis,“self care-mobility-house work related to lower extremity”and“self care-mobility-house work related to upper extremity”were handled separately and also, both were taken together ignoring the clinical structure. Within the scope of the analyses, the items showing misfit to the model, showing differential item functioning in terms of age, gender and/or duration of disease and the ones which violate the hypothesis of unidimensionality were excluded from the study. Compared to the factor analysis that only examines the dimensional structure of the scales, Rasch analysis contains various evaluations such as item fit, person fit and item bias. Thus, these methods should be used together in the evaluation of scale's internal construct validity
Benzer Tezler
- İş ve sosyal uyum ölçeğinin (İSUÖ-Ç/E) çocuk ve ebeveyn formunun Türkçe geçerlilik ve güvenilirlik çalışması
Başlık çevirisi yok
GENCAY KOÇ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2022
PsikiyatriSağlık Bilimleri ÜniversitesiÇocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLSER ŞENSES DİNÇ
- Öğretmenlerin yetiştirilmesinde ve değerlendirilmesinde okul müdürünün rolüne ilişkin öğretmen görüşleri
The opinions of teachers on school principals' role on teachers' training and evaluation
VELİ KELEŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Eğitim ve Öğretimİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiEğitim Yönetimi ve Denetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AHMET FARUK LEVENT
- Sağlık çalışanlarının yaşadığı örgütsel çatışma, örgütsel stres, iş yaşam kalitesi, iş tatmini ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişki
The relationship among organizational conflict, organizational stress, quality of work-life, job satisfaction and turnover intention experienced by health workers
FIRAT SEYHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
HastanelerAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiSağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DERYA SİVÜK
- Marka performansının, kültürün ve marka kişiliğinin marka sadakati üzerine etkisi: İstanbul'daki beş yıldızlı otel işletmelerinde bir uygulama
The effect of brand peformance, culture and brand personality on brand loyalty: An application on five stars hotels in Istanbul
ÇİĞDEM UNURLU
- Gastronomi alanında öğrenim gören öğrencilerin mesleğe bakış açıları ve beklentileri
Perspectives and expectations of students studying in the field of gastronomy
TÜRKER AZİM HORUZOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Gastronomi ve Mutfak Sanatlarıİstanbul Gelişim ÜniversitesiGastronomi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ASLI ALBAYRAK