Türkiye – Irak ilişkileri: 1920 – 2010
Turkey - Iraq relations during: 1920 - 2010
- Tez No: 391205
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET EYİCİL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, Uluslararası İlişkiler, History, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Türkiye, Irak, Musul, ABD, Körfez Savaşı, Anlaşma, Turkey, Iraq, Mosul, Gulf War, Agreement
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 172
Özet
Türkiye-Irak ilişkileri siyasi, ekonomik, tarihi ve kültürel alnadan çok, ortak sınır açısından önemlidir. İki ülke arasındaki ilişkiler kesintiye uğramadı, devamlı bir şekilde gelişti. Musul meselesi ve 1926'da yapılan anlaşma ile sınır meselesi çözüme kavuşturuldu. Böylece ilişkiler olumlu bir şekilde devam etti. Tarafların anlaşması diplomatik ilişkilerin gelişmesinde etkili oldu. Taraflar arasında 1930'dan 1958'e kadar ticaret ve sınır güvenliği protokolleri imzalandı. Bu dönemde komünizm ve Sovyetler Birliği'nin Orta Doğu üzerindeki tehdidi arttı. Türkiye'nin stratejik konumu sebebiyle, petrol zengini Irak'ta önemi yüksek derecede hissedildi. Bu nedenle Sovyet tehdidine karşı Türkiye ile Irak arasında ortak bir cephe oluşturuldu. Uluslararası antlaşmalar imzalandı. Fakat 1958'de Irak'ta krallık rejimi yıkılınca ilişkiler kesintiye uğradı. 1958-1968 yılları arasında iç sorunlar nedeniyle Türkiye-Irak ilişkileri duraklama dönemine girdi. Baas Partisi'nin iktidara geçmesi ile birlikte ilişkiler düzeldi. Bu dönemde iki devlet birbirlerini destekledi. Şunu belirtmek gerekir ki, bu dönem ekonomik açıdan altın çağ olarak değerlendirildi. En önemli protokol ise taraflar arasında 1973 yılında imzalanan Kerkük-Yumurtalık petrol boru hattı anlaşması oldu. Irak-İran savaşı boyunca Türkiye-Irak arasındaki ticari ilişkiler daha da gelişti. Irak, Türkiye için büyük bir pazar konumuna geldi. Sekiz yıllık savaş süresi boyunca Irak, Türkiye ile tarafsızlığını korudu. Irak'ın 2 Ağustos 1990 tarihinde Kuveyt'i işgali sonucunda Türkiye ile ilişkileri kesintiye uğradı. Körfez Savaşı sırasında Türkiye, Irak'a karşı kurulan koalisyonda yer aldı. Bu nedenle 1990 yılından sonra ilişkiler, BM Güvenlik Konseyi kararları çerçevesinde gelişti. Körfez Savaşı'ndaki gelişmeler sonucunda Türkiye için bir güvenlik sorunu ortaya çıktı. Kürtleri korumak amacıyla 36 numaralı uçuş yasağı hattı kuruldu. Bu hat ile Bağdat hükümetinin Kuzey Irak üzerindeki hakimiyeti önlendi. Böylece PKK'nın Kuzey Irak sınırındaki faaliyetleri kolaylaştırıldı. Körfez Savaşı'nın ( 1990-1991) ardından iki ülke temsilcileri ilişkilerin normale dönmesi için çalıştı. Ancak BM Güvenlik Konseyi'nin yaptırımları yüzünden ilişkiler beklenen seviyede olamadı. Amerika'nın 20 Mart 2003 tarihinde Irak'a yaptığı çıkarmada, Türkiye Irak'a karşı kurulan cephede yer almadı. Çünkü Türkiye, sorunun diplomatik yollarla çözülebileceğine inandı. Bu esnada Türkiye, Kuzey Irak'ta bağımsız bir Kürt devletinin kurulmasından endişelendi. Bu nedenle Kürtlerin Kerkük ve Musul'u işgal etmemeleri için elinden geleni yaparak, federal bir yapılanmaya karşı çıktı. Bu kriz döneminde Türkiye, Irak'ın toprak bütünlüğünün korunması politikasını izledi. 2003 yılında Baas rejiminin yıkılması sonucunda Irak'ın yeniden inşa edilmesi için çaba harcadı. Irak'ın güvenliğini sağlayacak bir hükümetin kurulmasını istedi. Irak'ın içinde bulunduğu karışıklık özellikle komşusu Türkiye'yi olumsuz bir şekilde etkiliyordu. Türkiye ile Irak Kürtleri arasındaki bütün anlaşmazlıklara, özellikle de PKK'nın sınır ihlallerine rağmen; her iki taraf da ekonomik ilişkiler başta olmak üzere diplomatik ilişkiler sürdürmeye devam etti. Netice itibariyle Türkiye ve Irak birbirini tamamlayan iki ülke konumunu korudu. Her iki taraf için de iyi ilişkiler barışın ve huzurun teminatı oldu.
Özet (Çeviri)
The importance of the foreign policy of Turkey-Iraq relations in terms of common border is more important than the political, economical, historical and cultural relations. This relationship was not interrupted and developed in a continuous manner. Mosul Issue and the border issue resolved by 1926 Tripartite Treaty, and thus continued in a positive way Agreement of the parties was influential in the development of diplomatic relations. Trade and border security protocols were signed between the parties from 1930 until 1958. This period has increased the threat of communism and the Soviet Union on the Middle East. This thread was highly effective in Turkey because of its strategic location and in Iraq because of its rich oil resources. Therefore a common front between Iraq and Turkey against the Soviet threat was created and international treaties were signed. But Iraqi monarchy collapsed in 1958, accordingly the relations were interrupted. Due to internal problems between the years 1958-1968 Iraq-Turkey relations entered a period of stagnation but relations improved with the passing of the Baath Party to power. During this period, both states supported each other. It should be noted that this period is considered economically heyday. The most important protocol was signed between the parties was Kirkuk-Ceyhan Oil Pipeline agreement signed in 1973. Trade relations between Turkey and Iraq during the Iran-Iraq war was further developed. Iraq has become a major market for Turkey. Iraq has maintained its neutrality with Turkey during the eight-year war. Iraq's relation with Turkey was interrupted when Iraq invaded Kuwait in 2 August 1990. During the Gulf War, Turkey took part in coalitions against Iraq. For this reason, relations after 1990, was developed in the framework of the UN Public Security Council resolutions. A security issue was turned out to Turkey as a result of developments in the Gulf war. None fly zone (36) was established to protect the Kurds. Dominance of Baghdad Government on Northern Iraq was prevented through this zone. This facilitated the activities of PKK in northern Iraq. The representatives of the two countries worked for the normalization of relations after The Gulf War (1990-1991). However, because of the Public Security Council of the UN's sanctions the relationships did not reach the expected level. Turkey was not included in the coalition against Iraq when America carried out an assault on Iraq on 20 March 2003 Because Turkey believed the problem could be solved through diplomatic channels. Meanwhile, Turkey worried about the establishment of an independent Kurdish state in northern Iraq. Therefore Turkey did its best in order to avoid the Kurd from occupying Kirkuk and Mosul and Opposed to a federal structure. During this crisis, Turkey followed the Iraq's territorial integrity policy protection. After the collapse of the Baath regime in 2003, endeavored to build Iraq again. Turkey wanted a government to be established to ensure Iraq's security. Confusion in Iraq was particularly affecting neighboring Turkey. Despite of all disputes between the Iraqi Kurds and Turkey, especially PKK's border crossings, both parties continued diplomatic relations, particularly the economic relations. Consequently, Turkey and Iraq, the two countries maintained the position that complete each other. Also good relationship for both parties was the guarantee of peace and tranquility.
Benzer Tezler
- Türkiye-Irak ilişkileri ve Kürt sorunu(1926-1990)
Turkey-Iraq relations and The Kurdish question(1926-1990)
ONUR ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Uluslararası İlişkilerAnkara ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ÖZLEM KAYGUSUZ KUZUCU
- Türkiye-Irak ilişkileri ışığında Kuzey Irak süreci
Başlık çevirisi yok
BARIŞ ERGÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Uluslararası İlişkilerDokuz Eylül ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. KENAN KIRKPINAR
- 11 Eylül sonrası Türkiye-Irak ilişkilerini etkileyen paradigmalar
The paradigms that affect on Turkey-Iraq relations after 11 September
AYAD NAJAT ARAB ARAB
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Uluslararası İlişkilerAkdeniz ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. DURMUŞ ALİ KOLTUK
- Türkiye-Irak Kürt bölgesel yönetimi ilişkileri (2005'ten günümüze kadar)
Turkey-Iraqi Kurdish regional goverment relations (From 2005 to present)
HAVAL MOHIALDEEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Uluslararası İlişkilerGazi ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TÜREL YILMAZ ŞAHİN