Hayat bilgisi ders kitaplarında yer alan değerlerin içerik analizi (1948-2012)
Content analysis of values in life sciences course books (1948-2012)
- Tez No: 397458
- Danışmanlar: PROF. DR. YÜCEL GELİŞLİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eğitimin Sosyal ve Tarihi Temelleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 751
Özet
İnsanın sahip olduğu üstün niteliklerin sistematik bir bütününü oluşturan değerler, toplumu bir arada tutan öğelerdir. Değerler nesilden nesile aktarılarak toplumun devamlılığında da önemli bir rol oynar. Değerlerin bir diğer önemli boyutu ise, bireylerin tutumlarını, davranışlarını, yaşantılarını ve bakış açılarını etkileyerek toplumsal hayatın şekillenmesinde oynadıkları roldür. Değerlerin toplumsal açıdan önemli işlevlerinin olması nedeniyle bu değerlerin bireylere kazandırılması yani değerler eğitimi de önemli bir konu olmaktadır. Eğitimin temel hedefi sadece akademik başarısı yüksek bireyler yetiştirmek değil; ahlâki açıdan da gelişmiş bireyler yetiştirmek olmalıdır. Günümüz toplumlarındaki ahlâki çöküntü ile birlikte değerler eğitiminin önemi daha da artmaktadır. Toplumsal yaşamda gözlemlediğimiz ahlaki çöküntüye bakıldığında, formal eğitimin bireylerin değerler eğitiminde yetersiz kaldığı düşünülmektedir. Son dönemlerde değerlere yönelik araştırmaların artması da bu konudaki yetersizliğin bir göstergesidir. Türk eğitim sisteminin tarihsel süreç içindeki gelişimine bakıldığında değerler eğitimine gereken önemin verilmediği görülmektedir. Türkiye'de, 2003 yılından itibaren değerler eğitimi başlığı programlarda doğrudan yer almıştır. Bu durum değerler eğitimi konusunda geç kalmış olumlu gelişmelerden biridir. 18. Milli Eğitim Şurasında alınan kararlarla oluşturulan 'Eğitimde 2023 Vizyonu' başlığı ile 'Değerler Eğitimi' çalışmaları sürdürülmektedir. İlköğretimin eğitimin temeli olduğunu ve karakter gelişiminin aileden sonra bu dönemde geliştiği düşünüldüğünde, bu çalışmalar daha büyük bir önem arz etmektedir. Bu çalışmada 1948 yılından günümüze kadar öğretim programları kapsamında hazırlanan Hayat Bilgisi ders kitaplarındaki değerler incelenmiştir. Başka bir ifadeyle tarihsel süreç boyunca öğretim programlarında meydana gelen değişimler ile birlikte değerlerin, eğitim-öğretim sürecine ne derece yansıdığı ele alınmaktadır. Çalışma, Türkiye'de ders kitaplarında değerler eğitiminin hangi konularda eksikleri olduğunun belirlenmesi açısından da önem taşımaktadır. Ayrıca bu dönemlere ait ders kitaplarının incelenmesinin Türkiye'de değerler eğitimi hakkında literatürde yapılan tartışmalara da katkı sağlaması beklenmektedir. Bu çerçevede çalışmada ilkokullarda verilen değerler eğitimine odaklanılmıştır. Çalışmanın temel amacı değerlerin öğretildiği ana derslerinden biri olan Hayat Bilgisi Ders Kitaplarında değerlerin nasıl ele alındığının belirlenmesidir. Araştırma 1948, 1968, 1998 ve 2005/2009 Hayat Bilgisi Ders Programlarına uygun olarak hazırlanan programlardan 2'şer adet olmak üzere toplam 8 adet 2. ve 3. sınıf Hayat Bilgisi Ders Kitapları ile sınırlandırılmıştır. Kitaplarda incelenen değerler, literatür taraması, yapılan araştırmalar ve eğitim, felsefe, sosyoloji ve din bilimleri alanındaki eğitimciler ile yapılan görüşmeler ışığında belirlenmiş olup, 2005/2009 Hayat Bilgisi Öğretim Programında yer alan kişisel becerileri de kapsamıştır. Belirlenen değer sınıflandırmaları demokratik, çalışma-iş, bilimsel, kişisel, sosyal ve milli olmak üzere altı temel grupta toplanmış ve elli alt değer boyutundan oluşmuştur. Kitaplardaki değerler içerik analizi yoluyla taranarak, yüzde ve frekans tabloları çıkarılarak yorumlanmıştır. Araştırmanın temel sonuçlarından biri Hayat Bilgisi ders kitaplarında değerlerin genel olarak örtük kapsamda verildiğidir. Bir diğeri; 1948 programına ait kitaplarda bilimsel değerler, 1968 programına ait kitaplarda sosyal değerler, 1998 programına ait kitaplarda milli değerler ve 2005/2009 programına ait kitaplarda sosyal ve bilimsel değerler en yüksek oranlarda yer alırken; demokratik değer grubunun tüm kitaplarda en düşük oranlarda yer almasıdır. Program dönemlerine bakıldığında ise; 1948 programına uygun olarak hazırlanan ders kitaplarında demokratik, milli ve çalışma-iş değerleri kişisel, bilimsel ve sosyal değerlere göre daha az oranlarda yer almıştır. 1968 programına uygun olarak hazırlanan ders kitaplarında demokratik, bilimsel ve çalışma-iş değerleri; sosyal, kişisel ve milli değerlere göre daha az oranlarda bulunmuştur. 1998 programına uygun olarak hazırlanan ders kitaplarında ise demokratik ve çalışma-iş değerlerinin; sosyal ve milli değerlere göre daha az oranlarda yer aldığı görülmüş ve son dönem olan 2005/2009 programına uygun olarak hazırlanan ders kitaplarında demokratik, çalışma-iş ve milli değerler; sosyal, bilimsel ve kişisel değerlere göre daha az oranlarda bulunmuştur. Değer gruplarına bakıldığında; kişisel değerler arasında alçakgönüllülük (tevazu); sosyal değerler arasında ahlâklı/erdemli olmak; milli değerlerden dil ve din; demokratik değerlerden kibar olmak; çalışma-iş değerlerinden azimli olmak ve girişimci olmak; bilimsel değerlerden merak duymanın diğer değerlere oranla daha düşük oranlarda yer alan değerler olduğu görülmüştür. Sonuç olarak Türkiye'de değerlerin öğrencilere kazandırılmasında Hayat Bilgisi ders kitaplarında değerlerin somut olarak ele alınmasına ihtiyaç vardır. Ahlâklı /erdemli olmak, sorumluluk sahibi olmak, güvenilir olmak, doğruluk, dürüstlük, sevgi, saygı, girişimci olmak, çevreyi koruma, fedakâr olmak, din, dil, barış ve alçakgönüllülük gibi değerlerin geliştirilmesi daha düzenli bir toplumsal yaşam açısından faydalı olacaktır.
Özet (Çeviri)
Values forming the systematic combination of superior features of human beings are the elements holding the community together. Values both pass from generation to generation and have a significant role in continuity of community. Another significant role of the values is that they shape the community life affecting the attitudes, behaviors, life styles and perspectives. Due to the substantial social functions of the values, teaching these values is also important. The main aim of the education is not only to raise individuals having high academic grades but also to develop them morally. The importance of the education of values is gaining importance as the moral corruption increases in today's communities. When moral corruption is observed in social life, it shows that formal education is inadequate in terms of moral education. It can be assumed that the increase in the studies of values is the indicator of the inadequacy of moral education. When the historical development of the education of values in Turkish education system is considered, it is understood that the importance of the values education is ignored. Values education headline has been directly included in the curriculum since 2003 in Turkey. It is one of the improvements in values education although it has been performed late. Studies fulfilled in the 18th National Education Ministry Council about values education which are called“2023 Vision in Education”have still been maintained. Since primary education is the basement of the general education and the point where the character is developed after the family education, the studies about values are considered important. Because of these reasons, values in Life Sciences Course Books prepared in the framework of the curriculum prepared since 1948 are studied in this research. In other words, to what extent values are reflected in the process of education and training is studied including the changes in the curriculum in time. This study is substantial as it aims to determine the needs about values education in Life Sciences Course Books in Turkey. It is also expected to contribute the debates in the literature about analyzing the course books in terms of values education in Turkey belonging to historical periods. In this framework, values education at primary schools is focused on in this study. The main aim of the study is to determine how values are dealt with in the one of the essential courses, that is, Life Sciences Course Books in which values are covered. The study is limited with 2nd and 3rd grade Life Sciences Course Books belonging to the curricula of 1948, 1968, 1998 and 2009 which covers 2005. 2 course books belonging to the curriculum of 1948, 2 course books belonging to the curriculum of 1968, 2 course books belonging to curriculum of 1998 and 2 course books belonging to curriculum of 2005/2009 are randomly selected in this study to be analyzed. Values analyzed in these books are determined depending on the literature and interviews and comprise the personal skills covered in the Life Sciences Course Books as well. Values are put into 6 main categories which are democratic, labor-business, scientific, personal, social and national and these categories consist of 50 sub categories of these values. The data was acquired via content analysis, assessed and indicated with tables showing frequency and percentage. One of the results of the study is that values are covered implicitly in the Life Sciences Course Books. In addition, scientific values in the course books of the curriculum of 1948, social values in the course books of the curriculum 1968, national values in the course books of the curriculum 1998 and social and scientific values in the course books of the curriculum 2005/2009 are found with the highest proportion whereas the proportion of democratic values are found the lowest proportion in all of the course books. When the periods of curricula are analyzed, democratic, national and labor/business values are found less when compared to personal, scientific and social values in the course books of the curriculum of 1948. Also democratic, scientific and labor/business are found less when compared to social, personal and national values in the course books of the curriculum of 1968. Democratic and labor/business values are found less compared to social and national values in the course books of the 1998. Lastly, democratic, labor/business and national values are found less when compared to social, scientific and personal values in the course books of the curriculum of 2005/2009 which belongs to the last period. As a result, values need to be covered concretely in the Life Sciences Course Books. Values like being moral/virtuous, responsible, reliable, self-sacrificing, entrepreneur and honest, having love, respect, modesty, environment protection and language and religion need to be developed to have an organized social structure.
Benzer Tezler
- Hayat Bilgisi öğretim programındaki değerler bağlamında Hayat Bilgisi ders kitapları ile yüz temel eser listesindeki ulusal masalların karşılaştırılması
An examination of the stories i̇n 'a hundred main books' with regards to transmission of the values that are i̇dentified i̇n the social studies curriculum
ZEYNEP DEMİREL BALIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Eğitim ve ÖğretimYüzüncü Yıl ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. AHMET YAYLA
- Hayat bilgisi dersi öğretim programının değerler eğitimi açısından öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi
An evaluation of teacher opinion of values education with the social science course curriculum
ÜMİT GÖZEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Eğitim ve ÖğretimAydın Adnan Menderes ÜniversitesiEğitim Programları ve Öğretimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BESTE DİNÇER
- Hayat bilgisi ders içeriklerinin temel yaşam becerileri ve değerler bakımından analizi ve öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi
The analysis of life science course contents in terms of basic life skills and values and evaluation according to the teacher's opinions
SİNEM TOPALOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimDokuz Eylül ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYFER KOCABAŞ
- Hayat bilgisi dersi değerlerinin öğretiminde halk ozanlarının önemi: Neşet Ertaş bağlamında bir inceleme
The importance of folk poets in teaching of life science course values: A review of Neşet Ertaş
GÜRSEL KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Eğitim ve ÖğretimDokuz Eylül Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUSTAFA GÜVENDİ
- Sınıf öğretmenlerinin hayat bilgisi dersinde öğrencilere demokratik değerlerin kazandırılmasına yönelik görüşleri
The opinions of classroom teachers on having students gain democratic values in life sciences course
SALİH ÇANAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimTokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SEVİM GÜVEN