Çeviride 'Makul', 'Makbul' ve 'Müphem': Çeviri etiği, meslek ilkeleri ve bireysel ahlak
'the rational', 'The acceptable' and 'The ambivalent' in translation: Translation ethics, professional codes and individual morality
- Tez No: 397500
- Danışmanlar: DOÇ. DR. AYŞE BANU KARADAĞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mütercim-Tercümanlık, Translation and Interpretation
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Batı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 235
Özet
Günümüzde çeviri alanından ya da alan dışından pek çok kişi çeviri etiğinin daha çok meslek etiği biçiminde ele alınmasını, yeminlerin, meslek ilkelerinin, meslek standartlarının ve yasaların daha kapsayıcı hale getirilmesini istemektedir. Bu tezin temel amacı, evrensel geçerliliği olması istenen meslek ahlak kodlarının çevirmenin ahlaklı davranmasına yol açıp açmayacağını sorgulamaktır. Bu doğrultuda, tezin 2. Bölümünde, belli başlı çeviri kuramlarının temel kabulleri, önemli terimleri ve çeviribilime katkıları incelenerek, norm koyucu ve evrenselci yaklaşımın dünden bugüne nasıl taşındığı, neye hizmet ettiği, nasıl bir işlev üstlendiği 'makul' ve 'makbul kavramları üzerinden sorunsallaştırılacaktır. Çevirmenin bireysel ahlakı sorunsalı özellikle Zygmunt Bauman'ın birey ahlakının 'müphemliği' kavramından hareketle ele alınacak ve son olarak da izlerini sürdüğümüz görüşlerin genel değerlendirmesi yapılacaktır. Çalışmanın 3. Bölümünde ise amaç, son zamanlarda bir meslek etiği olarak düşünülen çeviri etiğinde bugün gelinen noktayı mercek altına almak, meslek etiğine duyulan ilgideki artışın altında yatan nedenleri saptamak, daha kapsayıcı ve evrensel olması arzulanan ahlak kodlarını yeminler, meslek ilkeleri ve yasalar üzerinden okumaya çalışmak, bütün bu ahlak kodlarının varlığına karşın, çevirinin bazı alt alanlarında ne tür ahlaki sorunlar, çelişkiler, ikilemler yaşandığını ya da yaşanabileceğini gözler önüne sermektir. Dolayısıyla, İoanna Kuçuradi'nin değer/değerler etiği düşüncesinden yola çıkılarak çevirinin çeşitli alt alanlarında karşılaşılan/karşılaşılabilecek ahlaki sorunların, başka mesleklerde karşılaşılabilecek ahlaki sorunlardan ya da ikilemlerden farklı olup olmadığı tartışılacak ve meslek etiğinin işlevleri sorgulanacaktır. Ayrıca, uzmanlaşmayı vurgulamak suretiyle 'makbul' meslek mensubunun resmini çizen meslek etiklerinin ve meslek ilkelerinin birey ahlakı açısından ne anlama gelebileceği, gene Bauman'ın postmodern etik ve birey ahlakının 'müphemliği' düşüncesi çerçevesinde ele alınacaktır. Tezde, belli bir dönemde belli bir topluluk tarafından kabul görebilecek normları evrensel geçerliliği olması istenen ahlak kodları biçiminde sunan norm temelli bir çeviri etiği ya da meslek etiği yerine, çevirmenin bireysel ahlakını temel alan bir anlayış benimsemenin daha anlamlı, faydalı ve demokratikleştirici olabileceği savunulmaktadır.
Özet (Çeviri)
The idea that translation ethics should be regarded as professional ethics and that oaths, professional codes, standards and laws should be more comprehensive is shared by many in and outside the field of translation. The major aim of this dissertation is to question whether professional codes suffice to make translators moral individuals. Chapter 2 presents an overview of major translation theories with their propositions, basic terminology and contributions to the field aiming to explore their underlying implications and to problematize how normative tendencies and universalist ideals are transferred to the present day through the concepts of 'the rational' and 'the acceptable'. The chapter also looks at the issue of translator's morality using Zygmunt Bauman's idea of 'ambivalence' in individual moral decisions and evaluates the positions these theories take in translation ethics. Chapter 3 seeks to scrutinize the present day situation in translation ethics lately referred to as professional ethics. Following an inquiry into the possible reasons behind the globally increasing interest in professional ethics and in translation ethics in particular, the chapter proceeds to examine the existing oaths, professional codes and laws that reflect universalist ideals and to draw attention to some (potential) moral problems, conflicts and dilemmas in certain sub-fields of translation despite the existence of such codes. Drawing on İoanna Kuçuradi's interpretation of value ethics and starting from the question of whether the existing or possible moral problems in translation actually differ from those encountered in other professions, the chapter also discusses the functions of professional codes. Finally, in the light of Bauman's view of postmodern ethics and his ideas on 'the ambivalence' of morality, the chapter seeks to reveal how moral decisions are determined by professional ethics and codes leaving limited space for individual decisions and even taking the individual out of the moral equation. This dissertation proposes that it might be more meaningful, beneficial and, above all, democratic to adopt a view of ethics emphasizing the individuality of moral choices than to insist on formulating deontic codes in the hope that they may be universally accepted.
Benzer Tezler
- Şükrullah el-Amasyavî'nin Kitâbu Behçeti't-Tevârîh'inin Mustafa el-Fârîsi (vr.151b-181a) çevirisi (inceleme-metin-dizin-tıpkıbasım)
Translation by the author Kitabu Behçeti't-Tevarih's Şükrullah el-Amasyavi Mustafa el-Farisi's (vr.151b-181a)Work (Examination-Text-Index-Facsimile)
FİGEN ARSLAN ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DilbilimMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYLİN KOÇ
- Özbek halk masalları (Metin-gramer-indeks)
Uzbek proverbs
BEGÜM ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Doğu Dilleri ve EdebiyatıÇukurova ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. A. DENİZ ABİK
- Characterization of ultra-fine grained steel samples produced by high pressure torsion via magnetic Barkhausen niose analysis
Yüksek basınçlı burulmayla üretilmiş aşırı ince taneli çelik numunelerin manyetik Barkhausen gürültü analiziyle karakterizasyonu
SADIK BAYRAMOĞLU
Yüksek Lisans
İngilizce
2009
Metalurji MühendisliğiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiMetalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü
PROF. DR. CEMİL HAKAN GÜR
PROF. DR. IGOR V. ALEXANDROV
- Çeviride kayıplar sorunu; Halil Cibran'ın Kum ve Köpük adlı eserinin Arapça ve İngilizceden Türkçeye çevirilerinin karşılaştırmalı incelenmesi
The problem of losses in translation; comparative review of translations of Khalil Gibran's Sand and Foam from Arabic and English into Turkish
MERVE KARACAOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Doğu Dilleri ve EdebiyatıAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiArap Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OSMAN DÜZGÜN
- Le processus de réécriture et de recréation dans la traduction: Exemple du discours vulgaire
Çeviride yenidenyazma ve yenidenyaratma süreci: Halk ağzı söylemi örneği
SERHAN DİNDAR
Doktora
Fransızca
2017
Batı Dilleri ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiFransız Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KUBİLAY AKTULUM