İnşaat projelerinde risk faktörlerinin proje süreci ve proje hedefleri ile olan ilişkisi.
The relationship of risk factors in construction projects with the project process and project goal
- Tez No: 397923
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ELÇİN FİLİZ TAŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Proje ve Yapım Yönetimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 146
Özet
İnşaat projelerinin kendine özgü dinamik ve karmaşık bir yapısı vardır, her bir inşaat projesi bir defaya mahsus olup, yapısında pek çok karmaşık aşama bulundurmaktadır. Bu sebeple inşaat projeleri başlangıcından bitimine kadar, tüm proje süreci boyunca, çeşitli ve fazla sayıda risk içermektedir. Proje sürecinde karşılaşılan bu riskler projenin başarıyla sonuçlanabilmesinde engeller oluşturmaktadır. Bir inşaat projesinin başarıyla sonuçlanabilmesi için, proje başlangıcında hedeflenen maliyet, süre, kalite ve çevre-iş güvenliği kriterlerine göre tamamlanması gerekmektedir. Fakat riskler bu hedeflere ulaşmayı engelleyen olumsuz etkiler oluşturmaktadırlar. Her inşaat projesi, büyüklüğü farketmeksizin çeşitli riskler içermektedir. Risk faktörlerinin olumsuz etkilerini azaltmak ve bu risklere karşı bir kontrol stratejisi belirlemek için etkili bir risk yönetimi gerekmektedir. Risk yönetimi özetle; risklerin tanımlanması ve sınıflandırılması, analiz edilmesi, değerlendirilmesi ve risklere karşı önlemler geliştirilmesi adımlarından oluşmaktadır. Risklerin doğru olarak tanımlanması ve kaynaklarına göre sınıflandırılması risk yönetiminin doğru bir şekilde ilerleyebilmesi için önemli bir adımdır. Risklerin sınıflandırılması analiz aşamasında kolaylık sağlamakla birlikte, bu risklerin proje hedeflerine olan olumsuz etkilerinin anlaşılmasına yardımcı olmaktadır. Bu çalışma kapsamında öncelikle, Türkiye inşaat sektörü için geçerli olabilecek riskler belirlenerek, kaynaklarına göre sınıflandırılma tablosu ortaya koyulmakta, daha sonra bu risk faktörlerinin proje hedefleri olan; maliyet, süre, kalite ve çevre-iş güvenliğine olan olumsuz etkileri ve proje süreci ile olan ilişkisi araştırılmaktadır. Tez çalışmasının ilk bölümü, giriş bölümü olup, tez çalışmasının amacı, kapsam ve sınırları, yöntemi ve tez çalışmasında izlenen adımlar açıklanmaktadır. İkinci bölümde; risk, risk yönetimi ve risk sınıflandırması ile ilgili literatür incelenmektedir. Farklı araştırmacıların risk ve risk yönetimi tanımlarına, risk yönetimi sürecinin adımlarına ve risk sınıflandırmasına yönelik, yurt dışında ve yurt içinde yapılmış olan çalışmalara yer verilmektedir. Yapılan araştırmalar konu ile ilgili bilgi birikiminin oluşturulmasını sağlamaktadır. Üçüncü bölümde; Türkiye İnşaat sektörü için geçerli olabilecek riskler belirlenmekte ve kaynaklarına göre sınıflandırılmaktadır. İkinci bölüm kapsamında yapılan literatür incelemesi, bu risk sınıflandırma tablosunun oluşturulmasında referans olmuştur. Ülkemiz inşaat sektörü için belirlenen riskler, kaynaklarına göre aşağıdaki gibi sınıflandırılmıştır: İç Kaynaklı Riskler • Mal sahibinden kaynaklı riskler • Tasarımcıdan kaynaklı riskler • Yükleniciden kaynaklı riskler • Alt yükleniciden kaynaklı riskler Dış Kaynaklı Riskler • Ekonomiye bağlı riskler • Politikaya bağlı riskler • Yasal sınırlamalara bağlı riskler • Çevresel faktörlerden kaynaklı riskler Risk faktörlerinin, proje sürecinde meydana gelme zamanlarına göre etkilerinin değişkenlik göstereceğinden söz etmek mümkündür. Aynı risk faktörü tasarım aşamasında meydana geldiğinde etkilerini kontrol etmek daha kolay olabilecekken, yapım aşamasında projeye vereceği zararlar daha fazla olabilmektedir. Bu sebeple risk faktörlerinin etkilerini araştırırken, risklerin proje süreci ile ilişkilendirilmesi gereği doğmaktadır. Üçüncü bölüm kapsamında, kaynaklarına göre sınıflandırılan riskler aynı zamanda proje süreci ile ilişkilendirilmektedir. Dördüncü bölüm ise tezin en önemli bölümü olup, alan çalışmasını içermektedir. Bu bölümde üçüncü bölüm kapsamında oluşturulan risk sınıflandırma tablosunun Türkiye inşaat sektörü için geçerliliği, tabloda yer alan risk faktörlerinin proje hedefleri olan; maliyet, süre, kalite ve çevre-iş güvenliğine olan olumsuz etkileri anket yolu ile araştırılmaktadır. Anket sonuçlarında objektif sonuçlar elde edebilmek amacıyla, anket çalışması proje tarafları olan mal sahibi, tasarımcı, yüklenici ve alt yüklenici firmaların sektörde en az on yıllık tecrübeye sahip çalışanlarına uygulanmıştır. Toplamda otuz beş firma temsilcisinden, tez çalışmasında değerlendirilebilecek nitelikte cevaplar elde edilmiştir. Bu firmalardan on tanesi mal sahibi, on tanesi yüklenici, sekiz tanesi tasarımcı, yedi tanesi alt yüklenici firmalardır. Anket çalışması sonunda elde edilen veriler öncelikle iç kaynaklı riskler ve dış kaynaklı riskler için ayrı ayrı değerlendirilmiştir. İç kaynaklı risklerde; • Maliyeti en yüksek derecede etkileyen risk faktörü; 4.74 etki derecesi ile tasarımcıdan kaynaklı“Üstün teknoloji gerektiren tasarımlar”, • Süreyi en yüksek derecede etkileyen risk faktörü; 4.81 etki derecesi ile mal sahibinden kaynaklı“İşin tamamının veya bir kısmının durdurulması”, • Kaliteyi en yüksek derecede etkileyen risk faktörü; 4.53 etki derecesi ile yükleniciden kaynaklı“Uygun olmayan yapım metotlarının kullanılması”, • Çevre-iş güvenliğini en yüksek derecede etkileyen risk faktörü; 4.94 etki derecesi ile yükleniciden kaynaklı“Gerekli ve yeterli iş güvenliği önlemlerinin alınmaması”• Tüm proje hedeflerini etkileyen risk faktörü %84 etki ağırlığı ile yükleniciden kaynaklı“Saha ekibinin yetersiz ve tecrübesiz olması”olarak sıralanmıştır. Dış kaynaklı risklerde ise; • Maliyeti en yüksek derecede etkileyen risk faktörü; 4.86 etki derecesi ile politika kaynaklı“Savaş”, • Süreyi en yüksek derecede etkileyen risk faktörü; 4.83 etki derecesi ile politika kaynaklı“Savaş”, • Kaliteyi en yüksek derecede etkileyen risk faktörü; 3.52 etki derecesi ile politika kaynaklı“Savaş”, • Çevre-iş güvenliğini en yüksek derecede etkileyen risk faktörü; 4.84 etki derecesi ile çevresel faktörlerden kaynaklı“İş kazaları”• Tüm proje hedeflerini etkileyen risk faktörü %82 etki ağırlığı ile politika kaynaklı“Savaş”olarak sıralanmıştır. Daha sonra iç ve dış kaynaklı riskler birlikte ele alınmıştır. Proje hedeflerinin her birini en yüksek derecede etkileyen 5'er risk faktörü belirlenmiş, bu risk faktörlerinin proje hedefleri ile olan ilişkisi incelenmiştir. Aynı zamanda risk faktörlerinin tüm proje hedeflerine olan etkisi hesaplanarak ağırlık yüzdeleri çıkarılmıştır. Çalışma kapsamında etki ağırlık derecesi %70 ve üzerindeki riskler yüksek derecede etkiye sahip riskler olarak değerlendirilmiştir. Böylelikle proje hedeflerini yüksek derecede etkileyen 25 adet risk faktörü ortaya koyulmuş ve bu riskler inşaat proje süreci ile ilişkilendirilmiştir. Bu risk faktörlerinin proje sürecinin hangi aşamasında proje hedefleri için yüksek derecede etkili oldukları incelenmiş, bu risk faktörlerine karşı hangi aşamada ne gibi önlemler alınabileceği araştırılmıştır. Genel olarak dördüncü bölüm kapsamında proje hedefleri, proje süreci ve risk kaynakları arasındaki ilişkiler, ortaya koyulan çeşitli tablolarla incelenmiş, anket çalışması yapılan kişilerin yapmış oldukları yorum ve önerilere yer verilmiştir. Beşinci bölümde ise; Türkiye inşaat sektörü için geçerli olabilecek risklerin sınıflandırıldığı, risklerin proje süreci ve proje hedefleri ile olan ilişkisinin araştırıldığı bu çalışmada elde edilen sonuçlar ve değerlendirmelere yer verilmektedir.
Özet (Çeviri)
Construction projects have a dynamic and complex structure that is distinctive to themselves. Every construction project is nunrecuring and holds too many different kinds of stages. Due to this fact these projects contain various and a lot of risks encountered during the process, from the beginning to end. These risks put hindrances on the way of a succesful project. For a project to be successful everything should be completed according to the cost, duration, quality and job-environment safety which are supposed to be assigned in the beginning of the project. However risks create adverse effects hindering reaching success. Every construction project includes certain risks regardless of its size. To lessen the unwanted effects of risk factors and determine a control strategy, an efficient risk management is required. As a brief explaniation, risk management means naming, classifying, analysing, evaluating the risks and developing precautions for them. Defining the risks and classfying them to their actual resources are curicial to advance a helpful risk management. Classfying risks helps easing the analysing the process as well as understanding the negative effects of it on the project goals. In this content, primarily the risks which can be seen probable in construction sector of Turkey are determined and shown in charts according to their risks resources are manifested, then negative effects on cost, time, quality, and occupational- environmental safety and their relation with project process are researched. The first part of thesis is the intruduction part explaining the aim of the study, content and borders, method and the steps used during the completion process of the thesis. In the second part, literature related with risk, risk management, and categorizing risks are searched. It contains definitions of risk and risk management from different researchers, observation about steps of risk management and classfying of risks made in Turkey and abroad. The researchs enable us to have a large knowledge. In the third part ,the probable risks in construction field in Turkey is observed and categorized according to their resources. The literature examination in the second part is a referance for this categorizing. The risks defined specially for our country's construction sector classified to their resources are shown below. Endogeneous Risks • Owner-based risks • Designer-based risks • Contractor-based risks • Subcontractor-based risks Exogenous risks • Economical risks • Political risks • Risks based on legal restrictions • Environmental risks Its plasuible to say that the effects of risk factors may be variant according to the time they occur. Altough It may be very simple to control a risk factor when it is realized during the designing stage, It is be more dangerous when they occur in the project stage. For this reason, while studying on the adverse effects of risk factors we should be aware of the fact that there is an inevitable neccesity of associating the risks with the project process. In the third part, the risks classified according to their sources, also are associated with the project process . The fourth part is the most important section and includes field study. The accuracy and reliability of classification of risks are explored and the risk factors of negative effects' which are shown in the chart to the project's goals; such as cost, time, quality and occupational and environmental safety are also observed via of surveys. To reach impartial views, surveys are executed among owners, designers, contractors and subcontractors who have at least ten-year experience in their field. In total, from 35 company delegates, answers qualified enough to use in evaluation of thesis are provided. Ten of these companies are owners, eight of them are designers and ten of them are contractors and eight of them are subcontractors. Datas obtained in the survey firstly evaluated seperately for the endogenous and exogenous risks. In endogenous factors, Risk factor affecting the cost most: designer based-''designs neccesitate superior technology'' with 4.74 strength Risk factor affecting the time most: owner based-'stopping the whole project or certain parts of it'' with 4.81 strength Risk factor affecting the quality most: contractor based–“using the inappropriate construction methods'' with 4.53 strength Risk factor affecting the occupational-environmental safety most: subcontractor based- ”not providing the necessary and enough occupational health and safety precaution'' with 4.94 strength Risk factor affecting all the project goals: contractor based–“having an unsatisfactory and inexperienced team of workmen'' with the %84 strength In exgenous factors, Risk factor affecting the cost most : political risks – ”War“ 4.86 strength Risk factor affecting the time most: Political Risks – ”War“ with 4.83 strength Risk factor affecting the quality most: Political Risks –”War“ with 3.52 strength Risk factor affecting the occupational-environmental safety most: environmental risks–”Occupational accidents“ with 4.84 strength Risk factor affecting all the project goals:political risks – ”War" with %84 strength After that the external and internal factors are examined together. Besides this, the risk factors impacting project goals are defined and their relation with goals are analysed. The effects of risk factors to all project goals are calculated and their weight percentages are found. The risks which have more than 70 percent of weight percentage are considered as high level risks. So the 25 risk factors affecting the goals with their high-level affecting ability are exposed and also related with process of construction project. Moreover, during which stage these risk factors show their most adverse sides for the goals and what precautions can be taken about these are also analysed. In fourth part on the whole, the relation between project goals, project process and sources of risks studied with different charts and the examples and comments made by people who answered the survey questions take place. In the fifth part, the results containing categorization of might-be risks for construction sector of Turkey, results and assesments gained from this survey which investigates relation of risks with project process and goals are shown.
Benzer Tezler
- Kamu özel iş birliği projelerinde etkin risk yönetimi için nitel risk değerlendirme modeli
Qualitative risk assessment model for effective risk management in public-private partnerships
KADİR KURU
Doktora
Türkçe
2024
İnşaat Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DENİZ ARTAN
- İnşaat projelerinde gecikme kaynaklı risk faktörlerinin analizi
Analysis of delay-related risk factors in construction projects
HALİL BURAK YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
İnşaat Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ATİLLA DAMCI
- Application of standard types of construction contracts in Kazakhstan
Uluslararası inşaat sözleşmelerin Kazakistan'da uygulanması
ALEMZHAR YERGALİYEV
Yüksek Lisans
İngilizce
2014
İnşaat Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. GÜRKAN EMRE GÜRCANLI
- Türkiye İnşaat Sektöründe Risk Yönetimi Olgunluğu Üzerine Değerlendirme
Risk management maturity assessment on the construction sectory in turkey
DİLEK EREN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN ATİLLA DİKBAŞ
- Construction risk management in developing countries
Gelişmekte olan ülkelerde inşaat risk yönetimi
TUNA ERATA
Yüksek Lisans
İngilizce
2017
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA HEYECAN GİRİTLİ