Benliğe yönelik tehdidin benliği yüceltme ve koruma ile ilişkisi: Kendini belirleme kuramı açısından bir inceleme
The link between self-threat and the strategies of self - enhancement and self - protection: An investigation on the basis of self - determination theory
- Tez No: 399585
- Danışmanlar: PROF. DR. DENİZ ŞAHİN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sosyal Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 241
Özet
Bu araştırmada, benliği yüceltme ve koruma, Kendini Belirleme Kuramı bağlamında tanımlanan temel psikolojik ihtiyaçlar açısından incelenmiştir. Araştırma bir korelasyonel ve bir deneysel olmak üzere iki çalışmadan oluşmaktadır. Birinci çalışmada, benliği yücelme ve korumanın temel psikolojik ihtiyaçların doyumu (özerklik, yetkinlik ve ilişkisellik) ve psikolojik uyuma işaret eden genel benlik değeri, koşula bağlı benlik değeri, öznel iyi olma hali ve belirsizliğe tahammülsüzlük ile ilişkileri incelenmiştir. İkinci çalışmada ise benliğe yönelik bir tehdidin benliği koruma stratejisi üzerindeki etkisi ve temel psikolojik ihtiyaçların bu etkiyi azaltıp azaltmadığı incelenmiştir. Birinci çalışma kapsamında, üç ön çalışma yürütülmüş ve ihtiyaç doyumu ile benliği yüceltme ve koruma stratejileri ölçeklerinin Türk kültüründe geçerlik ve güvenirliği değerlendirilmiştir. Asıl çalışmada ise yaşları 18 ile 26 arasında değişen 531 (365 kadın, 166 erkek) üniversite öğrencisinden veri toplanmıştır. Asıl çalışmanın bulguları, benliği yüceltme ve korumanın hem temel psikolojik ihtiyaçlar ile hem de psikolojik uyum göstergeleriyle farklı yönde ilişkilerinin olduğunu göstermiştir. Benliği yüceltme her bir temel ihtiyacın doyumu, genel benlik değeri, koşula bağlı benlik değeri, özel iyi olma hali ve belirsizliğe tahammülsüzlükle olumlu yönde ilişkilidir. Diğer yandan, benliği koruma temel ihtiyaçların doyumu ve genel benlik değeri ile ters yönde ilişkili iken, koşula bağlı benlik değeri ve belirsizliğe tahammülsüzlük ile olumlu yönde ilişkilidir. Ayrıca, benliği korumanın koşula bağlı benlik değeri ve belirsizliğe tahammülsüzlükle ilişkisi, benliği yüceltmenin bu değişkenlerle ilişkisine kıyasla, anlamlı biçimde çok daha güçlüdür. İkinci çalışmada ise benlik tehdidi olarak başarısızlık geribildiriminin benliği koruma stratejisi üzerindeki etkisi ve temel ihtiyaçların desteklenmesinin düzenleyici rolü incelenmiştir. Temel psikolojik ihtiyaçlar hem bilişsel hazırlama görevi hem de ihtiyaç doyumunun ölçümü yoluyla ele alınmıştır. Üç ön çalışma ile temel psikolojik ihtiyaçların desteklenmesine yönelik bilişsel hazırlama görevi oluşturulmuştur. Asıl deneyin örneklemi yaşları 18 ile 23 arasında değişen 122 öğrenciden (82 kadın, 40 erkek) oluşmaktadır. Elde edilen bulgular başarısızlık geribildiriminin bellekte olumsuz bilginin ihmalini ortaya çıkardığını göstermiştir. Ancak, temel ihtiyaçların düzenleyici rolüne ilişkin denence desteklenmemiştir. Diğer taraftan, temel ihtiyaç doyumunun yüksek olduğu koşulda, başarı geribildirimi alan bireylerin merkezi olumlu özellikleri daha fazla hatırladıkları gözlenmiştir. Genel olarak iki çalışmanın bulguları, Kendini Belirleme Kuramı'nın temel psikolojik ihtiyaçlar ile savunucu süreçler arasında öngördüğü ilişkiye pek destek sağlamamaktadır. Ancak bu ihtiyaçların benliği yüceltme açısından önemli olduğuna işaret etmektedir. Ayrıca, özellikle benliği yüceltmenin psikolojik uyum açısından işlevsel olduğu görülmüştür.
Özet (Çeviri)
In this research involving an experimental and a correlational study, self-enhancement and self-protection were examined with respect to basic psychological needs defined in Self-Determination Theory. In the correlational study, the associations of self-enhancement and self-protection with basic need satisfaction (autonomy, competence and relatedness) and psychological adjustment variables such as global self-esteem, contingent self-esteem, subjective well-being and intolerance of uncertainty were explored. In the experimental study, the effect of self-threat on mnemic neglect as a self-protection strategy and the moderating role of basic psychological needs in this link were examined. In the first study, three preliminary studies were conducted in order to assess the reliability and validity of the Turkish versions of both need satisfaction and self-enhancement/self-protection strategies scales. In the main study, data were collected from 531 undergraduate students (365 female, 166 male) between the ages of range 18 and 26. Results from the main study revealed that self-enhancement and self-protection were differently related to basic need satisfaction and the indicators of psychological adjustment. Accordingly, self-enhancement was positively correlated with satisfaction of each psychological need, global self-esteem, contingent self-esteem, subjective well-being and intolerance of uncertainty. On the other hand, self-protection was negatively associated with need satisfaction and global self-esteem, but positively associated with contingent self-esteem and intolerance of uncertainty. Moreover, correlations between self-protection and both of contingent self-esteem and intolerance of uncertainty were significantly stronger than correlations between self-enhancement and these variables. In the second study, the effect of failure feedback as a self-threat on a self-protection strategy named as mnemic neglect and moderating role of basic psychological needs in this relationship were examined. In order to manipulate each of these basic needs, a priming task was generated through three preliminary studies. The sample of the main experiment consisted of 122 students (82 female, 40 male) who ranged from 18 to 23 in age. Results from the main experiment indicated that failure feedback influenced mnemic neglect which means poorer recall of central negative behaviors. On the other hand, the moderating role of basic needs (both primed and measured) was absent in terms of self-protection. Unexpectedly, it was found that basic need satisfaction moderated the effect of success feedback on selective recall of central positive behaviors. In other words, after success feedback rather than failure feedback more central positive behaviors were recalled only at the high in need satisfaction.
Benzer Tezler
- Kadınların liderliğe yönelik stereotip tehdidine verdikleri tepkilerin incelenmesi
The examination of women's response against to leadership stereotype threat
SAMET ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Psikolojiİstanbul ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İLKNUR ÖZALP TÜRETGEN
- Algılanan erkeklik tehdidinin ve erkeklik ile ilgili otobiyografik anıların, tecavüz olasılığı ve kadını insanlıktan çıkarma üzerindeki etkisi
The effect of perceived manhood threat and manhood-related autobiographical memories on likelihood to rape and dehumanization of women.
FATMA YAŞIN TEKİZOĞLU
- Complex Connections: How Self-Esteem and Group Identity Relate to Well-Being and Out-Group Negativity
Karmaşık Bağlantılar: Benlik Saygısı ve Grup Kimliğinin İyilik Hali ve Dış-Gruba Yönelik Olumsuzlukla İlişkisi
LEMAN KORKMAZ KARAOĞLU
Doktora
İngilizce
2023
PsikolojiJacobs University (International University Bremen)Psikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ARVID KAPPAS
- Terapötik fotoğraf: Benliğe ilişkin bir uygulama
Therapeutic photography: An application in relation to the self
ÖZGE ARSLAN
Doktora
Türkçe
2020
Sahne ve Görüntü SanatlarıAnkara ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TUĞBA TAŞ
- İletişim kaygısı gelişiminde aile iletişim kalıpları ve paradoksal (Çift bağ) iletişimin etkisinin incelenmesi
An analysis of family communication patterns in the development of communication anxiety and the effect of paradoxical (Double bind) communication
ÖMER ERDOĞAN