A linguistic study on the system of personal name signs in TID
Türk İşaret Dili (TİD)'nde kişi özel adları üzerine dilbilimsel bir çalışma
- Tez No: 399647
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. ZEYNEP AÇAN AYDIN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: İşaret dili, Türk İşaret Dili, kişi işaret adları, işaret parametreleri, sağır kültür, sağır kimlik, Sign language, Turkish Sign Language, personal name signs, signing parameters, Deaf culture, Deaf identity
- Yıl: 2015
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İngiliz Dilbilimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 142
Özet
Kişi adları; dil, kültürel ortam, toplumsal sınıf, etnik yapı vb. etmenlere bakılmaksızın dünyanın her yerinde kullanılmaktadır. Ancak, bu adların nasıl kullanıldığı ve nasıl ifade edildiği dile ve kültüre bağlı olarak değişebilmektedir. İşiten bireyler kendi kişi adlarını kullanıp duyabilirken; sağır bireyler bu adların yerine işaret adlarını kullanırlar çünkü kendi kişi adlarının sesletimini dahi duyamadıklarından ve adlarının toplumsal ve dilbilimsel öneminin kendilerine öğretilmesinin oldukça güç olmasından dolayı kişi adları işaret dillerinde erişilebilir değildir. İşaret adlarının algılanması, oluşumu ve sınıflandırılması; görsel bilgiye, sağır toplumdaki kültürel inanışlara ve dilsel ifade etme yoluna bağlıdır. Bu çalışma, Türk İşaret Dili(TİD)' nde işaret adlarının oluşumunu inceleyen ilk çalışma olmasıyla birlikte, Türk İşaret Dili'nde işaret adlarına ilişkin sistemi incelemeyi ve ad verme davranışını, kategoriler ve oluşturma yöntemleri bakımından tanımlamayı amaçlamaktadır. Bu amaçla, anadili TİD olan ve Ankara'da işitme engelliler derneklerine mensup olan 25 sağır kişi çalışmanın katılımcıları olarak belirlenmiştir. Bu katılımcılara, kişisel yaşamları ve kendi işaret adları hakkında bilgi edinmeyi amaçlayan birtakım sorular içeren bir anket işaret dili tercümanı aracılığıyla bireysel olarak uygulanmıştır. Ardından, her bir katılımcıdan kendi işaret adını işaret ederek göstermesi istenmiş ve bu süreçte katılımcılardan görüntü kaydı alınmıştır. Daha sonra, aynı katılımcılardan kendi işaret adlarının yanı sıra, yerli/yabancı bazı ünlü kişiler ve karakterler için de işaret adlarını göstermeleri istenmiş; yine bu süreçte de katılımcılardan görüntü kaydı alınmıştır. Veri değerlendirme aşamasında, katılımcılardan işaret adlarıyla ilgili alınan veriler, işaret parametrelerine göre sistemli düzenlilikleri ve farklılıklarına bakılarak yüzdelik değerleri hesaplanıp çözümlenmiş ve işaret adları belirli kategorilere ayrılmıştır. Çalışmanın sonuçları, Türk İşaret Dili'nde dört farklı işaret ad grubu olduğunu göstermiştir. Bu kategoriler, diğer işaret dillerinde bulunan kategorilerle benzerlik taşımaktadır. İşaret parametrelerine göre yapılan inceleme sayesinde, Türk İşaret Dili'ndeki kişi işaret adlarının kurala dayalı ve sistemli örüntüler olduğu ortaya çıkmıştır. Bunun yanı sıra, çalışmada Türk İşaret Dili'nde ad verme davranışının, sağır kimliği ve toplulukla olan ilişki bakımından önemli kültürel değerler taşıdığı ortaya konulmuştur. Sağır toplumun, diğer kültürlerde olduğu gibi doğru ad seçimi, adın özgünlüğü gibi temel değerleri bulunmaktadır. Alanyazında benzer birkaç çalışma ile birlikte bu çalışma, adbilim alanına yeni bir çalışma konusu sunmaktadır. Son olarak, sağır toplumu özgün bir kültürel grup olarak anlamanın yanında, bu çalışma, gelecekte oluşturulması muhtemel bir TİD isim envanteri oluşumuna katkı sağlayacak ilk ve önemli bir basamak olarak değerlendirilebilir.
Özet (Çeviri)
Personal names are used throughout the world irrespective of language, cultural setting, social class, ethnicity, and etc. However, how these names can be expressed and used can differ depending on both language and culture. Moreover, while hearing individuals are able to use and hear their personal (phonetic/official) names, Deaf individuals use name signs, particular signs associated with the individuals' names, as a way to indentify themselves to others particularly within the Deaf community because personal names are not accessible in sign languages: it is difficult to teach social and linguistic significance of personal names to Deaf people, as they cannot hear the pronunciation of these names. The perception, formation and categorization of personal name signs is based on visual information, cultural beliefs of the Deaf community and linguistic means of expression. Present study which is a preliminary one for the formation of personal name signs in Turkish Sign Language (TİD) aims at investigating the system of personal name signs and describing the naming behavior in TİD with reference to the categories and to the methods of forming personal name signs. To that end, twenty-five native Deaf signers of TİD have been selected as the participants of the study. A questionnaire, including a number of questions related to background information about their personal life and to their personal name signs, has been applied to each participant individually via a sign language interpreter. Afterwards, each participant has been requested to sign his/her name sign(s) and each individual has been recorded by a video camera during the signing process of their own name sign(s). In addition to their own name signs, the same participants have also been asked to demonstrate name signs for some public figures and popular characters from the hearing community individually and this procedure has also been recorded by a video camera. In order to evaluate the data, personal name signs of the participants have been sorted out and they have been split into categories based on their frequencies and percentages. Moreover, personal name signs have also been examined in terms of the parameters of sign structure so as to account for associating systematic patterns. The results of the study have shown that there are four categories of personal name signs in TİD: Descriptive, Arbitrary, Initialised-descriptive and Loan/borrowed name signs. These categories are the same or similar to those found in other sign languages such as ASL, BSL, ESL and NZSL. Thanks to the analysis of personal name signs according to the parameters of sign structure, results have also shown that the personal name signs in TİD observed in the study have rule-governed and systematic patterns. In addition, name sign practices in the present study illuminate certain important cultural values in regard to deaf identity and connection with the group. The deaf community has, as in any other cultural group, basic values and customs that most members follow such as uniqueness of name signs, name signs as identity and picking the right name signs. Along with a few more studies of its kind in the sign language literature, this study contributes to the field of onomastics in offering a rather novel topic of study. Finally, this study can be regarded as an initial and a significant step as a contribution to the creation of a prospective corpus of name inventory in TİD as well as understanding Deaf community as s distinct cultural group in Turkey.
Benzer Tezler
- Azerbaycan Türkçesinde bitki adlandırmalarında metaforlar: Dilbilimsel ve göstergebilimsel analiz
Metaphors in plant naming in Azerbaijani Turkish: A linguistic and semiotic analysis
SULTAN ŞENÖDEYİCİ
Doktora
Türkçe
2021
DilbilimManisa Celal Bayar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FERHAT KARABULUT
- L'analyse semiotique des traductions de l'œuvre intitulée Les Misérables de Victor Hugo dans le contexte Turc du point de vue de la sémiotique de la traduction
Vıctor Hugo'nun Sefiller adlı romanının Türkçe çevirilerinin göstergebilimsel analizi
SERPİL ÖZBÜKER
Yüksek Lisans
Fransızca
2024
Fransız Dili ve EdebiyatıGalatasaray ÜniversitesiFransız Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SÜNDÜZ ÖZTÜRK KASAR
- A. J. Hoge training program for teaching English toteenagers
Gençlere İngilizce öğretmek için A. J. Hoge eğitim programı
HAREM KAREEM MAHMOOD
Yüksek Lisans
İngilizce
2020
Eğitim ve ÖğretimVan Yüzüncü Yıl Üniversitesiİngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLŞEN TORUSDAĞ
- Çocukların matematik, dil ve görsel algı becerilerinin geliştirilmesinde oyunlaştırmanın etkisinin araştırılması
Exploring the impact of gamification on the development of children's mathematical, language, and visual perception skills
ÖZLEM CİVELEK BAYRAKTAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolSakarya ÜniversitesiBilgisayar ve Bilişim Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEMİL ÖZ
- Kasım Tevfik'in romanlarında erkeklik olgusu
Male figure in the novels of Qasem Tawfiq
MURAD KAFİ
Doktora
Arapça
2021
Doğu Dilleri ve EdebiyatıVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiArap Dili ve Belagatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ŞİRİN ÇIKAR