La traduction intersémiotique de l'expérience féminine de l'avortement: De L'événement d'Annie Ernaux à L'événement d'Audrey Diwan
Bir kadın deneyimi olarak kürtajın göstergeler arası çevirisi: Annıe Ernaux'nun Olay adlı romanından Audrey Dıwan'ın Olay başlıklı filmine
- Tez No: 944349
- Danışmanlar: PROF. DR. SÜNDÜZ ÖZTÜRK KASAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Fransız Dili ve Edebiyatı, Mütercim-Tercümanlık, French Linguistics and Literature, Translation and Interpretation
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Fransızca
- Üniversite: Galatasaray Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Fransız Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 222
Özet
Bu yüksek lisans tezi, Annie Ernaux'nun Olay (L'événement) (2000) adlı romanında anlatılan bir kadının kürtaj deneyiminin temsiline odaklanmaktadır. Bu anlatı iki analizin karşılaştırmalı çalışması yoluyla incelenir : Ernaux'nun otobiyografik eserinin edebi göstergebilimsel analizi ve romanın Audrey Diwan tarafından Kürtaj (L'Événement) (2021) adıyla filme aktarılan göstergeler arası çevirisinin analizi. Filmin çıkış metni olarak işlev gören romanda, 1963 yılında yaşanmış olan bir yasadışı kürtaj deneyimi, olaydan otuz yıl sonra yazarın kişisel belgelerine dayanılarak anlatılır. Annie Ernaux'nun bu romanı Siren İdemen tarafından önce 2000 yılında Kürtaj adıyla (İletişim Yayınları) daha sonra 2023 yılında Olay adıyla (Can Yayınları) Türkçeye çevrilmiştir. Roman, 1963 yılında Fransa'da önce fabrika işçisi olan daha sonra bir kafe-bakkal işleten iki ebeveynin çocuğu olan Annie Duchesne'nin üniversitede edebiyat bölümünde okurken hamile kalmasını ve kürtajın yasaklanmış olduğu o yıllarda eğitimine devam etmek için yasa dışı kürtaj yaptırma çabasını anlatır. Ailesinde üniversite eğitimine ulaşan ilk kişi olan Annie, sınıfsal yükselmesine ket vuran bu durumu çözmek için hüküm giymeyi ve hatta ölmeyi göze alır. Annie Ernaux'nun otobiyografik yazınının en çarpıcı örneklerinden birisi olan bu roman gelecek nesiller üzerinde etkisini sürdürebilmiştir; öyle ki yayımlanmasından yirmi yıl sonra, 2021 yılında yönetmen Audrey Diwan, Annie Ernaux'nun eserlerini çok seven bir okur olarak Olay romanını aynı adla sinemaya uyarlamıştır. 2022 yılında Nobel Edebiyat Ödülüne layık görülen Annie Ernaux'nun Olay romanının film uyarlaması da, BAFTA En İyi Yönetmen Ödülü ve Altın Aslan gibi çok sayıda ödül kazanmıştır. Romanla aynı adı taşıyan film ilk bakışta romandan çok farklı özellikler göstermektedir. Romanda adı geçmeyen karakterler filmin ilk dakikalarından itibaren ekranda yer almakta ve romanda yer almayan birçok sahneye rastlanmaktadır. Bununla birlikte film kapanış sahnesinden sonra Olay başlıklı romanın bir uyarlaması olduğunu anons eder. Audrey Diwan'ın filmi göstergeler arası çeviri çalışmaları için dikkate değer bir örnek teşkil etmektedir. Bu çalışmadaki ilk analiz Olay (L'événement) romanını konu alır. Bu inceleme metodunun temeli Paris Göstergebilim Okulu (l'École sémiotique de Paris) tarafından oluşturulan göstergebilim kuramına dayanmaktadır. Dilbilimin kurucusu kabul edilen Ferdinand de Saussure'ün gösterge teorisine dayanan Paris Göstergebilim Okulu'nun edebi göstergebilim yaklaşımı, 1960'lardaki kuruluşundan bu yana, başta kurucuları Algirdas Julien Greimas ve Jean-Claude Coquet olmak üzere birçok üyesinin katkıları sayesinde gelişmiştir. Sündüz Öztürk Kasar göstergebilimi yazınsal çeviri etkinliğine uygulamayı önerir. Önerilen model, Algirdas Julien Greimas'ın Eyleyenler Şeması (le schéma actantiel) ve Jean-Claude Coquet'nin Söyleyenler Tipolojisinin (la typologie des instances énonçantes) yanı sıra Roland Barthes'ın göstergebilim anlayışı ve Gérard Genette'in anlatıbilimsel kuramı gibi çeşitli kuramlara dayanmaktadır. Sündüz Öztürk Kasar'ın yazınsal metne ve onun çevirisine uygulamayı önerdiği göstergebilimsel çözümleme modeli edebi eserlerin anlam evreninin sınırlarının çizilmesinde yol gösterici birçok aşama önerir. Bu çalışmada modelin on iki aşaması esas alınmış, romanın edebi göstergebilimsel analizi on iki aşamada tamamlanmıştır. İlk aşamada roman kendi içinde anlamlı olan kesitlere ve alt kesitlere ayrıştırılmış ve bölümlerin kendi içindeki ve olay örgüsünde aldığı roller belirlenmeye çalışılmıştır. İkinci aşamada kitabın başlığı incelenmiş ve anlam evreni hakkında verdiği ipuçları araştırılmıştır. Üçüncü aşamada romanın içindeki söyleyenler ve olay örgüsündeki işlevleri araştırılmıştır. Dördüncü aşamada anlatıcının bakış açısı belirlendikten sonra beşinci aşamada öykü zamanı ve söylem zamanı arasındaki bağlar incelenmiştir. Altıncı aşamada hikâyenin içindeki anlatı izlenceleri ve eyleyenler saptanarak bir sonraki yedinci aşamada öznelerin geçirdiği öznelik durumundaki değişimler göz önüne alınmıştır. Sekizinci aşamada anlatının anlam evrenini oluşturan yerdeşlikler saptanmaya çalışılmıştır. Dokuzuncu aşamada metnin taşıdığı semboller sorgulanmış, onuncu aşamada ise epigraflar incelenmiştir. On birinci aşamada metni çevreleyen yanmetin unsurlarının anlam evrenine katkısı gözlemlenmiştir. On ikinci ve sonuncu aşamada anlatıdaki metinler arası ve metin ötesi göndermeler belirlenmiş ve anlatıya sundukları katkılar incelenmiştir. Bahsedilen bu birincil incelemenin üzerine kurulan ikinci analiz, Audrey Diwan'ın Olay (L'Événement) filmini, Uyarlama Çalışmaları ve Çeviribilimin kesiştiği bir alan olan göstergeler arası çeviri perspektifinden ele almaktadır. Göstergeler arası çözümleme modeli, kuram ve terminolojisini Uyarlama Çalışmaları ve Çeviribilimden alan, ancak temel çıkış noktası Kitty van Leuven Zwart'ın göstergeler arası çeviri modeli olan Katerina Perdikaki tarafından önerilmiştir. Perdikaki, van Leuven-Zwart'ın modelinin bazı yönlerini benimser ve buna görsel-işitsel bir iletişim aracı olarak sinemanın kendine özgü özelliklerini ekler. Perdikaki'nin modelinde iki temel kategori söz konusudur: Betimsel Kategori (Descriptive Category) ve Yorumsal Kategori (Interpretive Category). İlk kategori olan Betimsel Kategori 'de Perdikaki'nin çeviri kaymaları (adaptation shifts) adını verdiği ve kitaptan filme uyarlama sırasında gerçekleşen değişimler saptanır. Bu değişimlerin sınıflandırılması için Perdikaki, görsel işitsel medyanın anlam sistemini göz önüne alarak dört kategori belirlemiştir (Plot Structure, Narrative Techniques, Characterisation and Setting) :“Karakter Kaymaları, Olay Örgüsü Kaymaları, Diyalog Kaymaları, Mekân Kaymaları”(Öner, Okyayuz & Sancaktaroğlu-Bozkurt, 2024, s. 106) Bu kategorilerin her birindeki çeviri kaymaları diğer üç alt kategoride sınıflandırılmıştır: Kısmi Değiştirme (Modulation), Değiştirme (Modification) ve Dönüştürme (Mutation) . Çeviri kaymaları Perdikaki'nin öne sürdüğü dört kategori altında sınıflandırılarak saptandıktan sonra elde edilen verilerde birtakım yatkınlıklar gözlenmiş ve bu yatkınlıklar Perdikaki modelinin ikinci ana kategorisi olan Yorumsal Kategori ışığında incelenmiş, çeviri kaymalarının arkasındaki nedenler araştırılmıştır. Bu iki analiz sonucunda edinilen veriler sonuç kısmında karşılaştırılarak giriş kısmında sorulmuş olan sorular cevaplandırılmaya çalışılmıştır. Bu çalışma, bir kadın deneyimi olarak kürtaj olayının temsilinin, farklı medyalar arasında dolaşan ve gerçekten yaşanmış bir olaya dayanan bir anlatı biçimindeki evrimini gözlemlemeyi amaçlamaktadır. Kürtaj anlatısının farklı medyalar arasında dolaşımı sırasında geçirdiği değişimler ve bu değişimlerin arkasındaki nedenlerin gözlenmesi öngörülmüştür. Bununla birlikte, bu çalışmanın, göstergeler arası çeviri eyleminin yöntem ve araçları hakkında önemli bilgileri gözler önüne serebileceği ve yazınsal metnin anlam sistemi ile filmin görsel işitsel anlam sistemi arasındaki farkları ve bu iki sistem arası geçişler sırasında meydana gelen değişimleri ortaya koyabileceği düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
This Master's thesis examines the representation of the feminine experience of abortion in Annie Ernaux's novel Happening (L'événement) (2000), through a comparative study of two analyses: a literary semiotic analysis of Ernaux's autobiographical work and an analysis of its intersemiotic translation to film as Happening (L'Événement) (2021), directed by Audrey Diwan. The novel that functions as the film's starting text is the account of an experience of clandestine abortion survived in 1963, narrated, thirty years after its occurrence, from personal documentation by the author. Twenty years after the novel's publication in 2000, director Audrey Diwan produced a film adaptation of the novel under the same name. The film, which at first glance contains quite different features from the novel, has won numerous awards and is an outstanding example of intersemiotic translation. The first analysis, which focuses on the novel Happening (L'événement), draws on the semiotic theory established by the Paris School of Semiotics (l'École sémiotique de Paris). Based on Ferdinand de Saussure's theory of the linguistic sign, the theory of literary semiotics of the Paris School has evolved since its founding in the 1960s, thanks to the contributions of its members, notably founders Algirdas Julien Greimas and Jean-Claude Coquet. Sündüz Öztürk Kasar has attempted to apply the model of literary semiotic analysis to literary translation. The model she uses is based on several theories developed in and around the Paris School of Semiotics, such as Jean-Claude Coquet's theory of instances of enunciation (la théorie des instances énonçantes), Algirdas Julien Greimas' actantial schema, Roland Barthes' semiological analysis and Gérard Genette's narratological approach. The second analysis treats Audrey Diwan's film Happening (L'Événement) as a corpus from the perspective of intersemiotic translation, a field at the intersection of Adaptation Studies and translatology. The model of intersemiotic analysis is proposed by Katerina Perdikaki, who draws her theories and reference terminology from Adaptation Studies and Translation Studies, but her main point of departure is Kitty van Leuven-Zwart's classification of intersemiotic translation. Perdikaki adopts certain aspects of van Leuven-Zwart's model and adds to it the specific characteristics of cinema as an audiovisual means of communication. Within the framework of these two analyses, the present study aims to observe the evolution of the representation of a lived experience, the female experience of abortion, in the form of a narrative that has circulated between different media.
Benzer Tezler
- La traduction intersémiotique: D'un système de signes à un autre
Göstergelerarası çeviri: Bir göstergeler dizgesinden diğerine
SULTAN DİLEK GÜLER
Doktora
Fransızca
2024
Fransız Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiFransız Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SİBEL BOZBEYOĞLU
- La traduction comme moyen d'engeisgnement dans la classe du fle
Fransızca dil sınıfında bir araç olarak çeviri eğitimi
DENİZ KARAN
Yüksek Lisans
Fransızca
2006
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiFransızca Öğretmenliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE ALPER
- Étude de la traduisibilité des fables analyse comparée des traductions en turc des fables de Jean de la Fontaine par Nazım Hikmet Ran, Orhan Veli Kanık et Sabahatti̇n Eyüboğlu
Öyküncelerin çevrilebilirliğinin incelenmesi Jean de la Fontaine'in öyküncelerinin (fabllarının), Nazım Hikmet Ran, Orhan Veli Kanık ve Sabahattin Eyüboğlu tarafından Türkçeye çevirilerinin karşılaştırmalı çözümlemesi
SERKAN DEMİRAL
Doktora
Fransızca
2012
Mütercim-TercümanlıkÇukurova ÜniversitesiFransız Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NURAN ASLAN
- La traduction et la réception d'Orhan Pamuk en français et en anglais
Orhan Pamuk'un Fransızca ve İngilizce çevirileri ve alımlanması
GÜLDEN KİRAZLI
Yüksek Lisans
Fransızca
2012
Karşılaştırmalı EdebiyatUniversité de Paul-Valéry Montpellier IIIKarşılaştırmalı Edebiyat Ana Bilim Dalı
PROF. DR. PHILIPPE MARTY
- La traduction issue de l'analyse du discours dans l'enseignement du Français langue etrangere
Söylem olgusunun çeviri eğitimindeki yeri ve yabancı dil
FATİH ONAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
DilbilimGazi ÜniversitesiFransızca Öğretmenliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SUNA AĞILDERE