Azerbaycan folklorunda tabiat kultları
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 400062
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SEYFEDDİN RZAYEV
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Folklore
- Anahtar Kelimeler: Ay ve Güneş kültü, dağ kültü, bitki kültü, su kültü, kurt kültü, yılan kültü, at kültü, geyik-ceylan kültü, kuş ongunları
- Yıl: 2008
- Dil: Azerice
- Üniversite: Azerbaycan Milli Elmler Akademiyası
- Enstitü: Yurtdışı Enstitü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 128
Özet
Monografinin cansız tabiat nesneleri ile ilgili inançların ele alındığı birinci bölümündeöncelikle astral kültelerle ilgili inançlar araştırılmıştır.Azerbaycan folklorunda astralkültelerle, özellikle Ay ve Güneş kültleri ile ilgili mitlerin geniş şekilde yer alması daaraştırmamızda arkaik Türk tefekküründen gelen itikat ve inançların açığa kavuşturulmasınafırsat vermiştir.Birinci bölümde dağ kültü ile ilgili inançların incelenmesi dağ kültünün folklordakibelirgin semantiğinin tesadüf olmadığını, bunun dağın mitoloji kozmogonideki yeri vefonksiyonu ile ilgili olduğunu ortaya koymaktadır. Mit ve efsanelerin incelenmesi dağın ana,nurani ihtiyar, pehlivan vs. şekillerde işlevsel duruma geldiği açığa çıkarılmıştır.Birinci bölümde bitki kültüyle ilgili inançların incelenmesi sırasında bitki-ağaç kültününTürk etnik ve kültürel geleneğinde ana ve baba başlangıç olarak değer kazandığı, ağaçkarakterinin doğrudan Azerbaycan folklorunda çok geniş yayıldığı belirtilmiştir.Birinci bölümde su kültüyle ilgili inançların incelenmesi sonucunda suyun yaşam,ölümsüzlük, gençlik bahşetmesine olan inanç Azerbaycan mitlerinde, masal ve destanlarındadeğişik şekillerde yer almaktadır. Azerbaycan Türklerinin inançlarında suyun kültleşme2süreci suyun ata, ecdat olması, evlat vermesi üzerine yemin edilmesi ve diğer olaylardagerçekleşmiştir.Çalışmanın canlı tabiat nesneleriyle ilgili inançların incelenmesine hasredilmiş ikincibölümünde Azerbaycan folklorunda tabiat kültleriyle ilgili inançların büyük bir kısmının canlıtabiat nesnelerini kapsadığı belli olmuştur. Buraya kurt, yılan, at, değişik kuşlar vs. mitolojikkarakterler dâhildir.İkinci bölümde kurt kültüyle ilgili inançlarda ecdat paradigmasıincelenirken eskiçağlardan mitolojik düşüncenin konusuna dönüşmüş kurt karakteri halkımızın bütün düşüncetarihi boyunca bu veya başka şekilde yaşamış, mit ve folklor metinlerinde şekilden-şeklegirmiş, dönüşümler yaşamış (Bozkurt - Oğuz - Korkut - Köroğlu paradigmatik türev sütunu),millî kültürümüzün birçok destanlarının dünya bakışını kendinde toplamıştır.İkinci bölümde yılan kültüyle ilgili inançların araştırılması sonucunda yılan karakterininmitolojik inançlarda yeraltı dünyası ile ilişkilendirilmesi, folklor metinlerinde hayır vebereket, yurt, ocak iyesi olması, tabiatın gizli dilini taşıyan müdrik ve hetonik varlık türündebelirmesi onu kült müstevisine yaklaştıran detaylardandır.İkinci bölümde at kültüyle ilgili inançlarda bu karakterle ilgili halk inançları folklormetinlerine değişik şekilde yansımıştır. Azerbaycan Türklerinin inançlarına göre at önceliklearzuya, murada erme aracıdır. Atın uğur müjdecisi olması, insanların yaşam meskenlerinikötü ruhlardan koruması, genç sevenlerin bir-birlerine kavuşmalarına yardım etmesi ve diğerbenzer işlevleri değişik folklor metinlerinde yer almaktadır.İkinci bölümde geyik ve ceylan karakterlerinin kült semantiği de incelenmiştir. Bukarakterler folklor metinlerinde koruyucu, himaye edici işlevleriyle dikkat çekmektedir.Araştırma sırasında Azerbaycan-Türk mitoloji algılamalar sisteminde geyik ve ceylanınkültleştiği, inisiyasyonla ilişkilendirildiği tespit edilmiştir.İkinci bölümün kuş ongunlarının kült semantiğini ele alan ikinci alt bölümdeAzerbaycan folklorunda kuşlarla ilgili inançların ritüel-mitolojik semantiğini daha ziyade kuşongunlarıyla yansıttığı tespit edilmiştir. Kuş ongunları Oğuz-Türk dünya modelinin öncülsimgeleri olarak Azerbaycan-Türk folklorunun değişik kollarında yer almıştır.Araştırmada ?ongun? kavramı da ele alınarak bu kavramın kült ve totemkavramlarından çok farklı bir kavram olduğu ortaya konulmuştur. Bazı araştırmacılar ise bellibir nesneyi hem ongun hem kült hem de totem olarak yanlış değerlendirmişlerdir.
Özet (Çeviri)
Özet çevirisi mevcut değil.
Benzer Tezler
- Azerbaycan folklorunda tabiat kültleri ile ilgili inançlar
Nature cults in the Azerbaijan-Turkey folklore
RÖVŞEN ALİZADE
Doktora
Türkçe
2008
Halk Bilimi (Folklor)Azerbaycan Milli Elmler AkademiyasıFolklor ve Müzikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEYFEDDİN RZAYEV
- Azerbaycan masallarının Türkiye Türkçesine aktarılması ve aktarma sorunları
The translation of Azerbaijan folk tale to Turkey Turkish and traslation problems
SERMİN YUMUŞAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Halk Bilimi (Folklor)Nevşehir ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. PARVANA BAYRAM
- Nasır Menzuri hayatı, edebî kişiliği ve Karaçuha romanı
Nasir Menzuri his life, literary personality and Karaçuha novel
NAZANIN ZOLFAGHARI
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Türk Dili ve EdebiyatıEge ÜniversitesiTürk Dünyası Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. METİN ARIKAN
- Azerbaycan Göyçay çocuk folkloru üzerine bir araştırma
A research on Azerbaijan Goyçay children's folklore
FATIMA BABAZADE
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Halk Bilimi (Folklor)Afyon Kocatepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İBRAHİM ÖZKAN
- Irak Türkmen folklorunda Ata Terzibaşı'nın yeri
The place of Ata Terzibaşı in Iraqi Turkmen folklore
ARSHED OMEED JIHAD AWJI
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Halk Bilimi (Folklor)Gazi ÜniversitesiTürk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NEZİR TEMUR