Wpływ jezyka czagatajskiego na jezyk kazachski i uzbecki
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 402533
- Danışmanlar: PROF. DR. HENRYKA JANKOWSKIEGO
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Doğu Dilleri ve Edebiyatı, Linguistics, Eastern Linguistics and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2007
- Dil: Lehçe
- Üniversite: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza
- Enstitü: Yurtdışı Enstitü
- Ana Bilim Dalı: Türkoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 83
Özet
Çagatayca, Orta Asya ve Avrupa Rusya'sında, yüzyıllarca kullanıla gelmis bulunan en önemli edebiyat dillerinden biridir. Çagatayca, Harezm Türkçe'sinin devamı olarak çesitli yerli agızları içine almıs ve 19. asrın sonuna kadar orada yasayan halkların birbirleriyle bag kurmasını saglamıstır. Günümüzde Çagatayca zaman zaman eski Özbekçe olarak da anılmaktadır. „Özbekistan da 1923'te çagatayca yerine sehirlerde konusulan agızlara dayanan Özbek yazı dili geçtikten sonra bile Çagatayca yazı tamamen sönmemistir, Özbek yazı dilinde bugün de çagataycadan kalma bir takım arkaizmler devam ediyor52." Tezimin amacı Çagatay Türkçesinin, Kazakça ve Özbekçeye bir etkisinin olup olmadıgını ispat etmeye çalısmaktır. Özbek Türkçesinin, Çagatay Türkçesinin devamı olan bir Türk lehçesi oldugunu ifade etmek zor degildir. Özbekçeyi inceledigimiz zaman Çagatay Türkçesi ile fonetik ve morfolojik bakımdan birkaç farklılıklarının olması onun tamamen Çagataycadan bagımsız veya apayrı bir dil oldugunu kanıtlamaya yetmemektedir. Kazakça ise, Çagatay dilinin bazı vasıflarını içermekteyse de aralarındaki farklılıklarının çoklugu göze çarpmaktadır. Tezimde ilk olarak kısaca üç dilin tarihinden ve Çagatay devrinin en mühim yazarlarından ve eserlerinden bahsettim. Bu konuyu arastırmam esnasında bahsi geçen dillerin birbirleriyle etkilesimlerinde, kullanılan alfabelerin de önemli yer tuttugunu ve tezime bu alfabelerin neden degisiklige ugradıgını belirterek devam ettim. lk olarak kullanılan Arap alfabesi, yerini zamanla Latin alfabesine bırakmıstır. Latin alfabesi ise geçmis oldugumuz asrın ortalarına dogru Kiril alfabesiyle yer degistirmistir. Bu konuda o zamanki Sovyet ideolojisinin Orta Asya halklarının birbirleriyle iletisime geçmesini zorlastırmak anlamında yazı dillerine müdahale etmek istemesiyle açıklanmaktadır. Bu yüzden de zoraki olarak Kiril alfabesine geçilmesiyle Özbekçe ve Kazakçadaki alfabelere birbirlerinden farklı olan harfler eklenmistir. Bugün baktıgımızda bazı lehçelerde sadece küçük fonetik degismeleri fark edebilmekteyiz mesela çag. bahšı > özb. bahši, kaz. baqsï; çag. acık > özb. åcık, kaz. ašïq.Tezimin sonraki bölümünde, gramer terimlerden bana göre en önemli olan parçaları seçtim ve onları tarif ettim: fiiller, fiil kipleri ve zamanları, isimler, zamirler, sıfatlar, sayılar, edatlar, zarflar ve son olarak sözvarlıgı. Her dilden bir kaç tane örnek vererek fark ettigim ayrımlardan ve benzerliklerden sonuçlar çıkarttım. Bazı eski dillerin hususları Çagatayca ile çagdas dillere girmistir. Çagataycanın bu özelligine de dikkat çekmek istedim. Çagatay Türkçesinin Özbekçe ve Kazakça ile kullanılan ortak unsurlardan dolayı etkiledigini saptadım. Bu sadece aynı gramer eklerinin kullanımına degil, aynı zamanda benzer lehçelerin zenginligine de isaret etmektedir. Her bölümde tezimi ispat edebilecek delilleri vermeye çalıstım. Eski Çagataycada kullanılan fiillerin, zarfların, edatların ve benzeri: al-, ber-, kel-, yaz-, burun, bıltır, basqa, özge, heç, firiste gibi lehçelerinde hem Kazakçada hem de Özbekçede bulundugunu görebiliriz. Bazı yerlerde Çagatay Türkçesinin etkisi apaçık ortadadır, bazı yerlerde ise bu etkinin oldugunu bize sadece düsündürmektedir. Mesela bir, üç, tört ve baska sayılar sadece Çagataycada degil, eski Türkçede de yer almıstır. Demek ki bazen Çagatay dilinin diller arasında tasıyıcı bir rol da aldıgı söylenebilir. Kaynaklarımın arasında genellikle Çagatayca, Özbekçe ve Kazakçanın gramerleri bulunmaktadır. Sırf grameri olan unsurları zenginlestirmek için edebiyattan da örneklere yer verilmistir.
Özet (Çeviri)
.
Benzer Tezler
- Rola nauki języka wspomaganego mobilnie w rozwojuczterech umiejętności języka angielskiego
The role of mobile-assisted language learning in thedevelopment of the four skills of English
SİNAN ALYURT
Yüksek Lisans
Lehçe
2020
İngiliz Dili ve EdebiyatıKazimierz Wielki University in BydgoszczPROF. TAMARA GONCHAROVA
- Marketing ethics and the evaluation of ethical marketing regarding alcohol advertisements in Turkey
Başlık çevirisi yok
ÖZGE KAZAZ
- Influence of leaching conditions on effectiveness ofmetal recovery from e-waste
Başlık çevirisi yok
DENİZ ERDAL
- Development of a computer program for transistor noise analysis
Başlık çevirisi yok
HİLMİ ÜNSAL
Yüksek Lisans
İngilizce
1985
Elektrik ve Elektronik MühendisliğiBoğaziçi ÜniversitesiElektrik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. YEKTA ÜLGEN
- Early maladaptive schemas as predictorsof depression
Wczesne nieprzystosowawcze schematy jakopredyktory depresji
GAZİ BAKKAYLI