Çizgiselleştirmeye özellik tabanlı bir yaklaşım
Linearization: A feature driven approach
- Tez No: 407305
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SELÇUK İŞSEVER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: çizgiselleştirme, evrensel taban varsayımı, özellik eşleme, çizgisel örtüşme beliti, çoklu dağıtım, linearization, universal base hypothesis, feature matching, linear correspondence axiom, multiple spell-out
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Dilbilim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 176
Özet
Sözdizimsel bir türetimde yer alan dilsel birimlerin hangi sırayla sesletileceğini, yani ilgili yapının nasıl çizgiselleştirileceğini açıklamayı amaçlayan klasik yönlülük değiştirgeni alanyazında eleştirilmiştir. Kayne'nin (1994) Çizgisel Örtüşme Beliti 'ÇÖB' yaklaşımından başlayarak Uriagereka (1999) ve Fox ve Pesetsky (2005a) gibi çalışmalarla çizgiselleştirme ve çizgisel bağımlılık ilişkileri kuramın içinde önemli bir yer tutmaya başlamıştır. ÇÖB, çizgiselleştirme olgusunun sözdizimle olan birebir ilişkisinin yanısıra, evrensel taban varsayımı tartışmalarına da katkı sağlamıştır. Tezin amacı ise, evrensel taban varsayımı tartışmalarını Türkçe açısından değerlendirmek; Türkçe alanyazınında bu bağlamdaki kavramsal ve deneysel açıdan güçlü savları süzmek ve bu savları özellik eşlemeye dayalı bir çizgiselleştirme yaklaşımı ile yeniden çözümlemektir. ÇÖB yaklaşımını temel alan Türkçe alanyazınına göz atıldığında, olumsuz kutuplanma birimleri (Kural, 1997), ertelenmiş ekleme ve bağlaç yapılanmalarının (Zwart, 2002) güçlü savlar olduğu görülür. Bu noktada, her evrede özelliklerin eşlenmesini izleyen süreçte dağıtım alanındaki birimleri, baş-değiştirgenine dayalı bir türetimde, Dağılımsal Biçimbilim yaklaşımının araçlarını kullanarak bakışımsız k-buyurma ilişkisi ile çizgiselleştiren Özellik Tabanlı Çizgiselleştirme yaklaşımı bu üç soruna ilişkin çözümlemeler sunar. Öncelikle, E-e yükselmesi, sözlüksel eylemin kendi özelliklerinden ötürü değil; işlevsel başın özelliklerinden kaynaklandığından, E-e-Z yükselmesi gerçekleşse de türetim sessel olarak eylemi asıl konumunda yorumlar. Buna bağlı olarak, olumsuz kutuplanma birimleri Z'ye yükselen eylem tarafından yetkilendirilir. Yaklaşım, adcıl öbekleri ayrı bir çalışma uzamında yapılandırdığından türetime bir DurÖ altında birleştirir; dolayısıyla, kök olarak birleştirilen sözcüklerin özelliklerini eşlediği süreçte herhangi bir yerellik karşıtı bir taşımaya gereksinim duyulmadan öncegelme ilişkileri kurgulanır. Son olarak, bağlaç yapılanmalarının evrensel bir nitelik taşımadığı; ileÖ gibi bir Türkçe bağlaç yapılanmasının güçlü bir biçimde baş-son özellikler sergilediği tartışılmıştır.
Özet (Çeviri)
The traditional directionality parameter, which aims to explain in which order the linguistic units in a syntactic derivation will be pronounced; thus, the linearization of the derivation, has been criticized in the literature. Starting with the Linear Correspondence Axiom 'LCA' by Kayne (1994), linearization and the linear dependency relations among syntactic units have been deemed as significant with such studies as Uriagereka (1999) and Fox & Pesetsky (2005a). LCA, in addition to its relation as to the linear order with the syntax, made contributions to the discussions over universal base hypothesis. The aim of the thesis, in this regard, is to reassess the discussions over universal base hypothesis in terms of Turkish, and to filter out the strong conceptual and empirical arguments in Turkish literature, and to reanalyze these arguments by means of a linearization approach based on feature-checking relations. When the Turkish literature regarding the LCA-based analyses, it has been observed that arguments as to negative polarity items (Kural, 1997), and suspended affixation along with conjunctions (Zwart, 2002) are strong claims. In this context, Feature Driven Linearization approach linearizes the syntactic units by means of asymmetric c-command relations following the matching of features in each spell-out domain in a derivation based on head-directionality by making use of the tools of Distributed Morphology, and this approach presents analyses with regard to the stated problems. First, since V-v raising occurs not because of the features embedded in the lexical verb but because of the features of the functional head, the derivation interprets the verb in its original position despite the fact that the V-v-T raising occurs. Therefore, the negative polarity items are licensed by the verb which raises to T. Second, the approach merges the nominal phrases under a KP since it builds them in a distinct workspace; thus, in a process where the lexical items merged as root words match features, the precedence relations are established without even resorting to an antilocal movement. Last, it has been argued that conjunction structures do not exhibit universality, and that Turkish ileP does exhibit strong head-final properties.