Mitolojinin Türk halk oyunlarına yansıması
Reflection of mytology to Turkish folk dances
- Tez No: 407745
- Danışmanlar: PROF. DR. GÜRBÜZ AKTAŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Folklore
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Halk Oyunları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 243
Özet
Mitoloji, bilim dünyası tarafından ilk olarak sadece gerçeküstü hikâyeler olarak algılanmasına rağmen zamanla topluma ait pek çok kültürel ürünün içerisindeki varlığı keşfedilmiştir. Ait olduğu toplumun bütün kültürel birikimlerinin kaynağı olarak görülen mitoloji, toplumların milli hafızalarını meydana getiren en önemli olgu olduğu söylenebilir. Toplumu meydana getiren insanların tüm eylemlerinin kaynağı olarak varsayılan arketiplerle paralellikleri belirlenen mitoloji, ortak bilinçaltı kavramıyla da açıklanmıştır. Ortak bilinçaltındaki ortak imgeler ile ifade edilmiş olan mitolojinin, eski çağlardaki uyarıcıları bulamadığı için artık gündelik hayatta ortaya çıkmadığı fakat sanatta ortaya çıkabilmesinin mümkün olduğu düşünülmektedir. Halk sanatı olarak değerlendirilen halk kültürü ürünlerinin hemen hepsinin kaynağı olarak görülen mitoloji, zaman zaman Türk halk oyunları alanındaki bilimsel çalışmalarda da bahsedilen bir kavram olmuştur. Fakat ülkemizde de mitolojiye ilişkin genel kanı, mitolojinin sadece sözlü metinlerden ibaret olduğu yönündedir. Bilim dünyasının hepsinde olmasa bile, kamuoyunda mitoloji sadece Yunanlara ait doğaüstü varlıkların, doğaüstü hikâyelerinden oluşan anlatılar olarak algılanmıştır. Fakat oluşan bu algının aksine dünya üzerinde tarihi derinlikleriyle var olan her toplumun kendine ait bir mitolojisi, mitoloji geleneği ve mitolojik sistemi vardır. Türklerdeki mitoloji geleneği, Türker'in tarih sahnesine ilk çıktıklarından beri çok geniş bir coğrafyaya yayılmaları ve farklı gelişim yolları gösteren kavimler halinde yaşamaları sebebiyle zaman içerisinde pek çok kültürden etkilenmiş ve bu etkileşimleri uyum içerisinde kedisine adapte etmiş bir yapıya sahiptir. Tüm dünyadaki mitoloji geleneklerinde olduğu gibi, Türk mitolojisi de içerisindeki mit ve ritüellerle toplumun var olduğu günden beri edindiği tecrübe ve birikimleri gelecek nesillere aktaran önemli bir işleve sahiptir. Mitoloji bu işlevi sıkı sıkıya bağlı olduğu ve mitlerin vücut bulmuş hali olan ritüeller aracılığıyla yapmaktadır. Eski Türk inançlarının gündelik hayattaki ifadeleri olarak değerlendirilen ritüeller, Türk kültürünün farklı coğrafyalarda yaşayan topluluklarında görülebilecek en temel ve ortak özelliklerdir. Dansın da kaynağı olarak görülen ritüeller oyunun ilk ortaya çıktığı yerler olarak kabul edilmektedir. Ritüeller bir bakıma kutsal olarak kabul edilen olaylara boyut kazandırarak bu olayları dramatik insan davranışları ve danslarla ifade eder. Türk kültüründe bu ifade şekli kendisini Türk halk oyunlarında, belirgin bir şekilde özellikle seyirlik oyunlarda göstermektedir. Seyirlik oyunların içeriğindeki, konular, temalar ve bazı motifler, kaynağını ait olduğu toplumun mitolojisinden alan arkaik ritüellerin izlerini taşımaktadır. Ayrıca bu oyunlardaki müzik, dans ve dramanın bir arada görülmesi arkaik ritüellerle paralellikleri açısından önemlidir. Halk danslarında ise mitoloji karşımıza daha belirgin olarak halk danslarının icra ortamları, icra biçimleri ve aktarım şekilleriyle çıkmaktadır. Halk danslarının geleneksel icra ortamlarında mitsel zamanlara yolculuğun izlerini taşıyan bazı motifler gözlemlemek mümkündür. İcra biçimleri gökyüzü ile ilgili kültlerin yeryüzüne yansıtılmış şekilleri gibidir. Aktarım şekli, Türk mitolojisinin taşıyıcıları hatta icracıları niteliğinde kabul edilen Şamanlık Kumunun Şaman olma eğitimi sırasında kullandığı usta çırak ilişkisine benzer, uzun bir süreç olma özelliğini göstermektedir. Ayrıca bazı halk dansları örneklerinde gök, gökyüzü, ağaç, ateş, gibi Türk mitolojisindeki önemli kültlerin ve tanrıçaların, Türk dünyasındaki önemli mitolojik kahramanların ve kutsal hayvanların yansımalarını görebilmek mümkündür.
Özet (Çeviri)
Although Mythology first was perceived as supernatural stories by the social scientist in time it was accepted that it combined many aspects of culture within it. Mythology which is described as the main source of the culture it represents; it could also be described as the collective national conscientious of societies. Mythology which has prelims with archetypes that is considered to be the origin of the actions performed by the people who form the society, has also been described as the concept of collective subconsciencis. Mythology which did not fined possible place in the archaic times was thought to be formed by the images that have been implanted in the collective subconsciencis that were reflected through the art in the present time. Mythology which is considered to be the origin of the entire cultural heritage is also been, time to time, seen as one of the main conceptual resources for Turkish folk dances. However, in our country, the general knowledge regarding mythology is a collection of oral text. Even it is not in the whole science World, among people, mythology has been perceived as the stories regarding the only life of the supernatural of the Greek culture. But, contrary to this general perception, every culture with deep historical past, have a tradition of their own mythological stories and system belong to their culture. The mythological tradition in the Turkish culture, reflects a combination story of many different Turkish tribes who took a different path through the migrations in the process of development within themselves; also due to dissipation to a vast geography after their first appearance in the history and interactions with many different cultures and traditions which they adopted in rapport complies their mythological heritage. Like in all the tradition of World mythology, the Turkish mythology holds and important functions of transferring and reflecting the myths and the stories to the next generations of the society since the time it was formed. Mythology achieves this function through the myths that have found a life in a body of rituals. The rituals that have been evaluated as the daily expressions of the old Turkish belief system, is the shared main cultural features of Turkish societies live in a different geography. The rituals which is seen also the main source of dance, accepted as the origin of the plays in general. Rituals provide a dramatic aspect to the holly actions or behaviors of people that is expressed through dance. In Turkish culture, within folk dances, this expression is reflected through the theatrical plays which sometimes also combine the folk dances within it. Theatrical village play themes, motifs and the subjects is reflected through the mythology of a culture that carries the traces of an archaic rituals. Moreover, place of the music, dance and dramatic aspect as the parts of a play is important in when considering their prelims with archaic rituals. In folk dances, mythology with a clear cut is seen through the context of performance and the form of transformations. In the traditional performance context, it is possible to observe a journey of mythical time through the dance. The form of performance relates to the cult of sky is like the form reflected to the earth. The form of transforming reflects the interaction process between the master and of a student who is being trained to become a shaman who is considered to be the first carries of the Turkish mythological stories. Through some of the folk dances, through the reflection of mythology, it is possible to see the motifs, of sky, tree, fire and water representing the important gods, goddess, heroes and holly animals in Turkish culture.
Benzer Tezler
- Türk gölge oyununda demonik varlıklar
Demonic beings in the turkish galanty show
CEMİLE KURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Halk Bilimi (Folklor)Bartın ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İBRAHİM GÜMÜŞ
- Dijital oyun ve uygulamalı halkbilimi: Uruz Er Kişinin Geri Dönüşü (Return of the Er Kishi) oyunu örneği
Digital game and applied folklore: Example of the Uruz Return of the Er Kishi
BURCU YÜCE
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıMersin ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İMRAN GÜNDÜZ ALPTÜRKER
- Trabzon masallarında mitolojik unsurlar
Mythological elements in Trabzon tales
AYBÜKE ÇAKKAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Halk Bilimi (Folklor)İSTANBUL BEYKENT ÜNİVERSİTESİTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HATİCE AYCAN AYDOĞAN
- Kırgız Türklerinin destanlarında mitolojik unsurlar
The mythological elements in the epics of Kyrgyz Turks
ŞULE GEZER
Doktora
Türkçe
2017
Türk Dili ve EdebiyatıErciyes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BAYRAM DURBİLMEZ
- Türk kültür mitleri ve kahramanları üzerine bir araştırma
A research on Turkish cultural myths and cultural heroes
BUKET ÇAPOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Halk Bilimi (Folklor)Marmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET AÇA