Türkçe konuşmada akıcısızlık: Psikodilbilimsel bir inceleme
Speech disfluencies in Turkish speech: A psycholinguistic study
- Tez No: 410342
- Danışmanlar: PROF. DR. GÜLMİRA KURUOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Psikodilbilim, Konuşma Üretimi, Konuşma Akıcısızlıkları, Psycholinguistics, Speech Production, Speech Disfluencies
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Dilbilim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 252
Özet
Bu çalışmanın amacı anadili Türkçe olan konuşmacılarda gözlemlenen dolu durak, tereddüt, uzatma, yanlış başlangıç, dil sürçmesi, tekrar türü konuşma akıcısızlıklarının yaş, cinsiyet, eğitim düzeyi ve konuşma durumu (hazırlıklı/hazırlıksız) değişkenlerine göre farklılıklar gösterip göstermediğini analiz etmektir. Çalışma, İzmir ve Eskişehir illerinde yaşayan toplam 84 katılımcı ile yapılmıştır. Katılımcılar 4-8, 18-23, 33-50 ve 50 üzeri olmak üzere 4 yaş grubuna ayrılmış, grupların cinsiyet dağılımı eşit olarak düzenlenmiştir. 33-50 ve 50 üzeri yaş grubu katılımcılar eğitim düzeylerine göre iki alt gruba ayrılmıştır. Her katılımcının en az 300 sözcükten oluşan konuşma örnekleri yüz yüze görüşmeler vasıtasıyla toplanmış ve çevriyazıya dönüştürülmüştür. Toplam 156 adet kayıttan elde edilen veriler Wilcoxon Signed-Rank Testi, Mann-Whitney U Testi ve Kruskal-Wallis Tek Yönlü Varyans Analizi ile analiz edilmiştir. Sonuç olarak, yaş değişkeni bağlamında; 4-8 yaş grubunun dolu durak haricindeki tüm akıcısızlık türlerini diğer yaş gruplarından daha fazla ürettiği, 50 üzeri yaş grubundakilerin ise tereddüt ve uzatma türü akıcısızlık üretiminin 18-23 ve 33-50 yaş grubu katılımcılardan daha fazla olduğu ve akıcısızlık üretim miktarlarının 4-8 yaş grubu çocukların akıcısızlık üretim miktarlarına yakın olduğu görülmüştür. Cinsiyet değişkeni bağlamında; 4-8 ve 50 üzeri yaş grubu katılımcıların akıcısızlık üretiminin cinsiyet değişkeninden etkilenmediği, 18-23 ve 33-50 yaş grubu katılımcılarda dolu duraklar ve tekrarlar haricindeki diğer akıcısızlık türlerinin erkeklerde daha fazla görüldüğü gözlemlenmiştir. Eğitim düzeyi arttıkça dolu durak türü akıcısızlıkların arttığı görülmüştür. Diğer akıcısızlık türleri için ise farklı değişkenlerin birbirleriyle etkileşerek akıcısızlık üretimi üzerinde tek tip bir etki yaratmadığı gözlemlenmiştir. Konuşma durumu değişkeni bağlamında; uzatma, dil sürçmesi, tekrar türü akıcısızlıkların hazırlıklı konuşmada hazırlıksız konuşmaya kıyasla daha fazla görüldüğü tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to analyze whether the number of the filled gap, hesitation, prolongation, false start, slip of the tongue, and repetition type of speech disfluencies of the native speakers of Turkish illustrate any important differences based on age, gender, educational background, and speech situation (prepared/unprepared)variables. 84 native Turkish speakers living in İzmir and Eskişehir participated in the study. Four different age groups were comprised of the participants in the ages between 4 and 8 years of age, 18-23, 33-50 and over 50-year-olds. The gender distribution in each group was equalized. In order to analyze the educational background variable, the participants in 33-50 and over 50 age groups were divided into two sub-groups with different educational levels. Via face to face interviews, prepared and unprepared speech samples of at least 300 words of each participant were recorded and transcribed. Wilcoxon Signed-Rank Test, Mann-Whitney U Test, and Kruskal-Wallis One-Way Analysis of Variance were used for the statistical analysis of the data gathered from 156 tape recordings. As a result, it has been found out that 4-8 year old children produce all types of disfluencies (except filled gaps) more than the other three age groups, and over 50 year olds produce more hesitations and prolongations than 18-23 and 33-50 year olds. It has also been observed that over 50 year old participants' speech disfluency production rates are close to those of 4-8 year old children. In terms of gender variable, it has been observed that gender has no effect on the speech disfluency production of 4-8 and over 50 year olds; however, other than filled gaps and repetitions, 18-23 and 33-50 year old men produce all types of disfluencies more than women in the same age groups. Based on educational background analysis, it has been found out that a higher level of education increases filled gap production; however, for the other disfluency types different factors interact with each other in complex ways and this interaction does not lead to a certain type of result in terms of speech disfluency production. Finally, for the speech situation variable, it has been observed that prolongations, slips of the tongue, and repetitions are more common in prepared speech than unprepared speech for all age groups.
Benzer Tezler
- Türkçe konuşan 3-6 yaş grubundaki kekemeliği olan ve olmayan çocukların konuşma akıcısızlıklarının incelenmesi
Exploring the speech disfluencies in 3-6 year-old stuttering and nonstuttering Turkish speaking children
ÖZLEM AKGÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Kulak Burun ve BoğazAnadolu ÜniversitesiDil ve Konuşma Terapistliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DİLEK ERBAŞ
- Özel gereksinimli çocuklarda (otizm, hafif zihinsel yetersizlik, özgül öğrenme güçlüğü) konuşma akıcısızlıklarının incelenmesi
Examination of speaking disfluences in children with special needs (autism, mild intellectual disability, specific learning disability)
ZEYNEP IŞIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DilbilimÜsküdar ÜniversitesiDil ve Konuşma Terapisi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EVRİM GERÇEK
- Türkçe öğretmeni adaylarının hazırlıksız konuşmalarındaki akıcısızlık türleri üzerine bir durum çalışması
A case study on types of disfluency in impromptu speech of prospective Turkish teachers
EYLÜL ŞERİFE YÜKSEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BAŞAK UYSAL
- Okul öncesi çağda kekemeliği olan ve kekemeliği olmayan çocukların ortalama sözce uzunluğu (OSU) değerinin karşılaştırılması
A comparison of the average words length (AWL) of pre-school children with and without stuttering
MERVE PINAR ŞAŞMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Kulak Burun ve BoğazDicle ÜniversitesiDil ve Konuşma Terapisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET TARCAN
- 65-85 yaş arası Türkçe konuşan bireylerin konuşma akıcısızlıklarının incelenmesi
Examination of speech disfluencies of Turkish-speaking individuals between 65-85 years
MERVE YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DilbilimÜsküdar ÜniversitesiDil ve Konuşma Terapisi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET EMRAH CANGİ