Geri Dön

İslam Hukuku açısından hak ve hakkın kötüye kullanılması

Başlık çevirisi mevcut değil.

  1. Tez No: 41368
  2. Yazar: ABDÜLKERİM ÜNALAN
  3. Danışmanlar: PROF.DR. ABDULKADİR ŞENER
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Din, Religion
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 1995
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 247

Özet

ÖZET Tezin Konusu,“Islam Hukuku Açısından Hak ve Hakkın Kötüye Kullanılması”dır. Çalışmamız dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde hakkın mahiyeti, ortaya çıkışı ve unsurlarını ele aldık. Hak kavramı bütün toplumlarda en önemli konulardan biridir. Hak anlayışı, hakkı bulma arayışı, insana dinamizm kazandırmaktadır. Bu kavram, bütün dillerde en çok kullanılan kelimelerdendir, islam dininin temel kaynaklarını teşkil eden Kur'an-ı Kerim ve hadis-i şeriflerde de, önemine binaen hak kelimesi çok geçmektedir. Hak kavramı; uygunluk, doğruluk, adalet emek, vecîbe gibi değişik birçok anlamda kullanılmaktadır. Gerek sözlük ve gerek terim anlamlarının özünde, mutabakat yani uygunluk manası bulunmaktadır. Bu kavram, islam Hukuku ile Modem Hukukta birbirine benzer birçok şekilde tarif edilmiştir. Bunların içinde en uygun olanı,“hak öyle bir aitliktir ki kanun onunla kişiye ya bir yetki tanır ya da başkasını o kişiye karşı yükümlü kılar”şeklindeki tariftir. Bütün haklarda“hak sahibi”,“hak konusu”ve“hakkın kendisine karşı dermeyan edilebileceği taraf1 olmak üzere üç unsur bulunmaktadır. Hak sahibi şahıslardan ibarettir. Şahıslar ise, ”hakîkî şahıslar“ ve ”hükmî şahıslar“ olmak üzere iki kısımdır. Hakikî şahıslarda haklara ehliyet insanın ana rahmine düşmesiyle başlar ve ölümle sona erer. Hükmî şahıslarda ise bu, şahsiyetin oluşması üe başlar ve şahsiyetin fesih ya infisahı ile sona erer. Zamanaşımı da, hakların düşmesine neden olan önemli bir husustur, islam hukukunda çoğunluğa göre zamanaşımı, hakların tamamen düşmesi için değil, sadece davaya bakılmaması için bir neden olmaktadır. Asıl olan, hakların yargı kanahyla korunup atmması ve ”bizzat ihkak-ı hak“ cihetine gidilmemesidir. Ancak ”diyânî hakk“a yer veren islam hukuku bazı şartlara bağlı olarak bizzat ihkak-ı hakka cevaz vermiştir. Modern hukukta ise daha dar bir çerçevede sadece istisnaî bazı durumlarda bu uygulamaya izin verilmiştir. ikinci bölümde hakkın kısımlarını inceledik : islam hukuku açısından haklan sahipleri, konuları, devredilip edilmemeleri ve yargı müeyyidesi gibi değişik açılardan birçok kısımlara ayrılmaktadır. Sahibi açısından hak, ”Allah hakkı“, ”kul hakkı“ ve ”ortak hak“ olmak üzere üç kısma ayrılmak tadır. Konusu açısından hakkın; ”malî olan hak - malî olmayan hak“, ”şahsî hak - aynî hak“, ”mutlak hak - nisbî hak“ gibi kısımları bulun maktadır. Modern hukukta olduğu gibi islam hukukunda da ”fikrî haklar“ ve ”şahsiyet hakları“ kabul edilmiştir. üçüncü bölümde hakların kaynakları üzerinde durduk : Şahsî hakkın(borçlanmanın) kaynaklan; akit, münferit irade, haksız fiil, sebepsiz kazanç şeklinde sıralanabilir. Aynî hakkın kaynaklan ise akit münferit irade, ihraz, ölü toprakları işlenir hale getirmek, av ve benzerleri, şufa, üreme, değiştirme, iare, icare, vakıf, vasiyet ibaha, ikta', miras gibi hususlardır. Çoğunluğa göre sayılı olduklan söylenen irtifak. haklarının kaynağı ise, genelde ya tek taraflı irade ya da komşu olmadır. Dördünce bölümde hakkın kötüye kullanılması ele aldık : Normal olan, hakların başkasına zarar vermeyecek şekilde ve hakkın sari' tarafından veriliş gayesine uygun olarak kullanılmasıdır. Haklar, bu şekilde kullanılmadığı takdirde kötüye kullanılmış olur. Hakların mutlak olup olmaması konusunda iki görüş vardır : Ferdiyetçi görüşe göre haklar mutlaktır. Başkasına zarar versin veya vermesin kişi, hakkını istediği şekilde kullanabilir. Bu görüşe göre, hakkın kötüye kullanılmasının hukukta yeri yoktur. Sosyal görüşe göre ise, haklar mutlak değildir. Kişi,, hakkını başkasına zarar vermeyecek şekilde kullanmalıdır, işte hakkın kötüye kullanılması yasağı da bu görüşe dayanmaktadır. Hakkın kötüye kullanılması ilkesi, eski ve yeni hukuklarda dar veya geniş, çerçevede yer almıştır, islam hukukunda, bu isim altında olmasa bile, bu kural, uygulamada en geniş anlamıyla işlemiştir. Genelde, bütün islam hukuku ekollerinde uygulanan ”zerai'“ ve ”hile“ kuralları da, aslında bu ilke kapsamına girmektedir. Hz. Peygamber (S.AVJin ”zarar vermek ve zarara zararla karşılık vermek yoktur" anlamındaki hadisi, bu ilkenin başlıca kaynaklarından biriniteşkil etmektedir. Ayet hadis ve sahabe uygulamalarında daha bunun birçok örnekleri bulunmaktadır. Hakkın ötüye kullanılması yasağının müeyyidesi,- öncelikle meydana gelmiş bir zarar varsa bunu ortadan kaldırmaktır; bu mümkün değilse, tazminat yolu üe zararı telafi etmektir. Aynca hakim tarafından uygun görülecek bir ceza (ta'zîr) da verilebilir. islam'a göre bütün suçların, dünyevî cezaları yanında uhrevî cezaları da vardır, ki bunlar da, dünyevî cezalar gibi caydırıcı olmalan açısından büyük önem taşımaktadır. II

Özet (Çeviri)

SUMMARY The subject of our research is the concept of“ Right and It's Abuses According to Islamic Jurisprudence”. The study consists of four chapters. The first chapter is about the nature of right (hak), its emergence and basic elements. As known, the right is one of the most important concept in all around the world. To search after right and the desire to get it gives dynamism and will to work to human. Then, loday it is one of the most-used words in the languages of the world. Similarly it is too much used in Qur'an and Hadith, two fundamental sources of Islam. In the dictionaries the word of“ hak ”has so many different meanings such as“reality”,“justice”,“duty”eta If we examine all of these meanings we can find that the center of them is suitability and harmony. In both Islamic Jurisprudence and Modern Law hak (right) is defined and explained in the same manner, the most popular and most suitable definition among them is that the right is such a belogness that gives man authority or makes another one responsible and dutiful to him. There are at least three basic elements in all kinds of rights: The owner of right, the subject of right and the other side on whom/ which the right is claimed The owner of right is mainly persons. And persons in this matter includes both real persons like man or woman and juristical persons like state, trade companies etc. In the real persons, to be endowed with rights begins from embryo-state, that is, the felling of embryo in mother womb and lasts until his/ her death. In the juristical persons, to be endowed with the rights starts from the formation of that personality and lasts till the the dispersal of it In the modem law, one of the important reason for the felling of the rights is prescription (müruru zaman). According to the Islamic jurisprudence the precription does not cause the loosing of rights totally but it is reason for refusing_of the case by trial. The ordinary way in the case of getting right and protection of him is to apply to trial and without the division of judge, man can not get his rights by himself But in Islamic jurisprudence in some case it is given permission to a person to get and to protect his/her rights by himself As we came to modern law, we can see that only in a few exceptional cases this kinds of permission is given to somebody. In the second chapter the research is mainly devoted to varieties of the rights. In Islamic jurispendence the rights are divided into so many kinds, like from the standpoint of the owner of rights, the subject-matters of the right, judical sanctions etc. From the stantpoint of the owner of the rights, rights are divided into these parts : God's rights, man's rights and IIImixed rights. From the standpoint of subject matter, rights olso divided into so many kinds ; like financial and non-financial rights, personal and non-personal rights (şahsî-aynî), absolute and partial rights etc In additional to these, in modem law the entellectuel accepted by Islamic law. In the third chapter, we examined the causes/ reasons of the rights. The causes of the personal right are contract (akit), unilateral will (münferit irade), unjust action (haksız fiü), having wealth without any reason (sebepsiz zenginleşme) etc. Among the causes of the non-personal (ayni) rights also can be counted contract, unilateral will, obtainment (ihraz), to make uncutivated lands as cultivated ones (ihyau'l-mevat), hunting, preemption, increasing or birth, exchange, loan (iare), inheritance etc The causes of the rights of access (irtifak hakkı), the number which are accepted as limited and counted by the majority of jurists, are mainly unilateral wil or neighbourhood. The fourth chapter of the thesis is about the abusing of the rights. The essential way in this subject is the using of the rights without giving harm to anybody and using them according to the purpose of that right If the rights are not used in this way, this is called the abusing of them. About the absolutness or limitless of the rights there are two opinions; according to the individualistic view they are absolute and limitless. Without considering whether using of them gives harm to others or not, man can use his rights. And that is why there is no place for the abusing of the rights in law. On the other hand, according to non- individualistic view, rights can not be absolute and limitless. That is, while using his/ her rights man have not any right to give harm to other. And the prohibition of the abusing of the right depend upon this view. Both old and new judical systems gave a place to the prohibition abusing of the rights either broadly or in a narrow manner. In Islamic law this prohibition is broadly applied and examined, even if it is not under this title. For example, the principles of“ zerai' ”and“hile (trick)”can be accepted as a kinds of it Because of this saying of Muhammed (p.b.u.h) is accepted by the majority as the islamic source of the prohibition :“ there is neither to give harm to another nor to response the other's harms with harm ”there are also many different examples of this prohibition in Qur'an, Hadith and practies of sahabe. The sanction of the prohibition of the abusing of the rights is to remove the damage. If this is not possible, that damage is compensated by quality. Besides the judge can give any kinds of punishment (ta'zîr) which is suitable for that case. Furthermore in Islam, for any kinds of quilt there are spiritual punishments besides their secular ones. IV

Benzer Tezler

  1. Tez No

    580111

    Mecelle'de zamanaşımı

    Prescription in Mecelle

    ZEYNEP EROL PEHLİVAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    DinMarmara Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MEHMET ERDOĞAN

  2. Tez No

    220628

    İslam Hukukunda hak ve sorumluluk ilişkisi

    Right and responsibility connections in İslamic Law

    MENDUH KAYIKLIK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2007

    HukukÇukurova Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. NASİ ASLAN

  3. Tez No

    631832

    İsviçre-Türk Borçlar Hukukuna göre sözleşmenin kurulmasında yanılma

    Mistake in the formation of contract under the Swiss-Turkish Law of Obligations

    ERHAN KANIŞLI

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    HukukGalatasaray Üniversitesi

    Özel Hukuk Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MEHMET ERDEM

  4. Tez No

    802270

    حقوق اللاجئين في الشريعة الإسلامية وقانون الأمم المتحدة(دراسة تحليلية)

    Birleşmiş Milletler mülteci haklarının İslam hukuku açısından değerlendirilmesi

    FARMAN HUSSEIN BAKR BAKR

    Yüksek Lisans

    Arapça

    Arapça

    2023

    DinTokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ENES SALİH

  5. Tez No

    353230

    İslam hukukunda engellilerin durumu

    The situation of the disabled in islamic law

    İHSAN AKAY

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2010

    DinDicle Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ABDÜLKERİM ÜNALAN

Geri Dön