Geçmişten günümüze Türk tiyatrosu'nda nüktenin evrimi
The evolution of wit in Turkish theater from past to present
- Tez No: 413933
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. SELDA ERGÜN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sahne ve Görüntü Sanatları, Performing and Visual Arts
- Anahtar Kelimeler: Tiyatro, Sahne Sanatları, Nükte, Türk Tiyatrosu, Mizah, Theater, Scene Arts, Wit, Turkish Theater, Humor
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sahne Sanatları Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 338
Özet
Komiğin üretilmesinde bel kemiği olarak nükte, geçmişten günümüze kadar geçen süreçte pek çok evrim yaşamıştır. Nüktenin Türk Tiyatrosu içindeki işlevini ve tiyatral alan ile olan ilişkisini belirleyen, sosyo-kültürel değişimler olmuştur. Yapılan bu araştırmada veriler Döküman İnceleme Yöntemi ile toplanmıştır. Döküman İnceleme yöntemi ile kuramsal çerçevenin oluşturulmasında; Türkçe ve yabancı dillerde yayımlanmış olan genel başvuru kaynakları ve kitapların yanı sıra, tezler, röportajlar, internet dökümanları ile oyun ve film görüntülerinden yararlanılmıştır. Aynı zamanda bu görüntüler deşifre edilerek içerikleri de incelenmiştir. Nitel veri çözümleme tekniklerinin kullanıldığı araştırmanın sonucunda, Geleneksel Türk Tiyatrosu içinde Meddah'tan Karagöz'e, Ortaoyunu'na, Tanzimat Dönemi'nde“Şair Evlenmesi”ne, Meşrutiyet Dönemi'nde“Pazartesi Perşembe'ye”, Cumhuriyet Dönemi'nde“Sersem Kocanın Kurnaz Karısı”na, Günümüz Tiyatrosu'nda“Çok Tuhaf Soruşturma”ya ve Stand Up'ta“CM101MMXI Fundamentals”a, son olarak da“İnternet Dolaşımında”capslere doğru yapılan tarihsel bir sıralamada, nüktenin içerikten biçime doğru evrildiği sonucu ortaya çıkmaktadır. Komedya, Türk Tiyatrosu'nda, gerek geleneksel dönemde gerekse Batı etkisinde olduğu dönemde çok sevilen bir tür olarak yerini almıştır. Meddah, Karagöz, Ortaoyunu, Tanzimat ve Meşrutiyet dönemlerindeki töre komedyalarında serpilip gelişen nükte günümüzde artık farklılaşmıştır. Buna karşın kaybolmaya yüz tutan bu türler ve türlerin aort damarı olan nüktenin kimi özellikleri, daha sonra biçimlenen komedya çalışmalarında kendini göstermektedir. Nükte, Batı Örneğinde Gelişen Türk Tiyatrosu sürecinde sosyo-kültürel değişimler nedeniyle içerik olarak daha basit olan espriye yönelmiştir. Bu durumda biçimsel özellikler açısından değişimler göstermekten ileri gitmemiştir. Bu dönüşüm nüktenin oyun metinlerindeki nitelikli gücünü kaybetmesine neden olmuştur. Bundan sonra yazılan oyunlarda nükte, güldürürken düşündürmeyi amaçlayan yapısından ve zekâ pırıltısı isteyen örtülü biçiminden uzaklaşmıştır. Artık teknolojik dünyanın bir zorunluluğu olan internetin ve sosyal paylaşım sitelerindeki fast-food esprilerin sahası konumundadır. Türkçe
Özet (Çeviri)
The wit which is very basic fort he production of ridiculous has evaluated from past to present. There are some socio-cultural evaluations which determine the function of wit and its relations with theatre components in Turkish Theatre. In this study, the data were obtained from the research documents. By the way of scrutinizing the documents of Turkish and foreign common publications, boks, theses, interviews, internet sources, plays and film videos a theoretical frame has been done. At the end of the qualitative research, it is seen that there has been an evaluation in Turkish Theatre from Meddah to Karagöz, Ortaoyunu, in Tanzimat Era to“Şair evlenmesi, in Meşrutiyet Era to ”Pazartesi Perşembe“, in Cumhuriyet Era to ”Sersem Kocanın Kurnaz Karısı“, in Today's Theatre to ”Çok Tuhaf Soruşturma“ and Stand Up to ”CM101MMXI Fundamentals“, lastly to ”Surfing on the Internet" caps. The comedy in Turkish Theatre has a beloved place both in traditional era and West Effect Era. The wit which evaluated in the eras of Tanzimat and Meşrutiyet and in Meddah, Karagöz, Ortaoyunu has changed in today's world. However some qualities of these species which were up to disappear and their main artery wit has shown itself later in comedy works. The wit which evaluated under the West Effect in the process of Turkish Theatre has directed to the joke in concept which is more simple. In this case, it has shown chances about stylistics because of the socio-cultural changes. This transformation has caused the losing of qualified effect of wit in play texts. The wit in the plays which were written after then has moved away from the intelligence components and comic elements which make laugh and think people at the same time. Nowadays, the wit is a basic compenent of internet which is an obligation of technological world and of fast food jokes in social allocation websites. Ġngilizce
Benzer Tezler
- İtalyan halk doğaçlama tiyatrosu arlechinno tiplemesinin ,geleneksel Türk tiyatrosu ortaoyununda ki İbiş tiplemesiyle karşılaştırılması
Comparison of arlechinno typage in italian folk improvisation theatre with İbiş typage in traditional Turkish theatre
ÖMER MENTEŞE
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Sahne ve Görüntü SanatlarıAtatürk ÜniversitesiSahne Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. AYŞE PINAR ARAS
- Bertolt Brecht'in 'Carrar Ana'nın Tüfekleri' ve Nezihe Araz'ın 'Savaş Yorgunu Kadınlar' adlı oyunlarında savaş ve kadın
War and woman in the plays Bertolt Brecht's Senora Carrar's rifles and Nezihe Araz's tired women of war
SEDA DEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Alman Dili ve EdebiyatıSakarya ÜniversitesiAlman Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FUNDA KIZILER EMER
- Kültürel açıdan Türk tiyatrosunda seyirci
Audience in Turkish theater in terms of cultural aspect
MEHMET SABRİ ŞENOL
Doktora
Türkçe
2018
Sahne ve Görüntü SanatlarıDokuz Eylül ÜniversitesiSahne Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ASLIHAN ÜNLÜ
- Güngör Dilmen tiyatrolarında insan
People in the Güngör Dilmen theaters
SELMA DEMİROK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Sahne ve Görüntü SanatlarıKırşehir Ahi Evran ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MAKSUT YİĞİTBAŞ
- Doğu & batı diyalektiğinde 'Hikaye anlatıcılığının' çocuk tiyatrosu bağlamında irdelenmesi ve reji yorumu
Study of story telling in east and west dialectics in the context of children's theater and it's stage management interpretation
ÖZGE ELİF YEŞİLYURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Sahne ve Görüntü Sanatlarıİstanbul Aydın ÜniversitesiSahne Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SELEN KORAD BİRKİYE
PROF. MEHMET BİRKİYE