Kappadokia'da kapalı Yunan haçı planlı kiliselerde apsis, doğu haç kolu ve köşe mekanları resim programı
The wall painting in the apse, east cross arm and corner bays of the cross - in - square churches in Cappadocia
- Tez No: 414538
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA SACİT PEKAK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 257
Özet
Bu tez, Bizans dönemi Kappadokia bölgesinde, kapalı Yunan haçı planlı kiliselerden on dördünün apsis, doğu haç kolu ve köşe mekanlarının duvar resim programını incelemektedir. Çalışmada, resim programında yer alan sahnelerin seçimi, liturji ve mekanlar ile ilişkisi sorgulanmıştır. Kappadokia'daki kapalı Yunan haçı planlı kiliselerde belirlenen resim programlarının birbirine büyük ölçüde benzediği ve belirli kavramlar (İsa'nın enkernasyonu, Ökarist, kurtuluş) etrafında odaklandığı saptanmıştır. Saptanan programın liturjiyle ilişkili olduğu ve gelişim içinde olduğu belirlenmiştir. Gelişimin başında Prothesis liturjisi gelmektedir. Bu ayinde anılan figürler, tezimiz kapsamındaki mekanlarda tasvir edilmiştir. Anılan figürlerin isimleri ilk defa on üçüncü yüzyıldaki Eukhologion'da (dua kitabı) geçmektedir, bu yüzyıldan önceki eukhologionlarda ise, figürler isimleri verilmeden sadece unvanlar altında anılmışlardır (peygamber, havari, aziz, martir). Kappadokia'da ayrı figürler halinde on üçüncü yüzyıldan önce duvar resminde yer almaları, kilisede uygulanan liturjinin duvar resmiyle ilişkili olduğunu göstermektedir. Apsislerde görülen Deesis, Meryem ve Çocuk İsa, Maiestas Domini, Pantokrator İsa, peygamber, piskopos ve aziz resimleri, doğu haç kolu ve köşe mekanlarında ise Ökarist'le (Komünyon ayini) ilgili İsa'nın enkarnasyon ve kurban edilmesi sahneleri yine aynı kavrama işaret etmektedir. Ökarist ayinin kutlandığı apsis ve yakın çevresinde mimari unsurlar da resim programıyla bütünleşmiştir. Kurban İsa ve kendisine en yakın olanlar, Hıristiyan inananların kurtuluşu için, kainat düzeninin yansıması olan Kilise'de doğu bölümü duvar resimlerinde görülmektedirler. Bu düzen resim programına yansımaktadır, yansıma mimariyle birleşerek, mükemmeliyet hedefi olan İsa'yla komünyona girmeye ve bütünleşmeye hizmet etmektedir. Bölgenin coğrafi, ekonomik ve sosyal şartları da sanatta etkisini göstermiştir. Başkent etkisi birçok yapıda belirlenmiş olsa da detaylarda yerellik ön plandadır. İstanbul ve Balkanlar'la yapılan karşılaştırmada, Kappadokia sahnelerinin konu bakımdan benzeştiği, ancak dönem ve sahne yeri açısından üslup ve ikonografide ayrışabildiği dikkat çekmektedir. Kappadokia ustalarının karşılaştıkları sorunlar için yerel çözümlere başvurdukları belirlenmiştir. Kappadokia'daki kiliselerle yapılan karşılaştırmada ise, ustaların bazen geçici diye bakmış olabilecekleri çözümlerin zamanla örnek olarak benimsenmiş olduğu görülmektedir. Kappadokia bölgesi Selçuklular'ın eline geçtikten sonra, Kappadokia kiliselerinin resim programı zaman içinde değişime uğramıştır. Liturji konulu sahneler yerine ölüm, Son Mahkeme ve kurtuluş içerikli sahneler seçilmiştir. Şartlar yeni ortama uyum gerektirmişse de umutlar aynı kavram ''Kurtuluş'' etrafında devam etmiştir
Özet (Çeviri)
This thesis investigates the wall painting in the apse, east cross arm and corner bays of fourteen of the cross-in-square churches in Byzantine Cappadocia. In this study, scene selection and its relation to the liturgy and space are examined. The establishment of the decorative program in the cross-in-square churches in Cappadocia has shown that the paintings represent similarities and are focused on specific concepts: Incarnation, Eucharist and Salvation. The decorative program demonstrates a progressive relation with the liturgy. The Office of the Prothesis led the progressive change. The individual figures commemorated in this liturgy are depicted in most of the cross-in-square churches. The names of the individual figures are first mentioned in the thirteen century Euchologion (prayer book). In any Euchologion before this date, only titles (prophets, apostles, saints, martyrs) were mentioned in the commemoration. Their individual depiction in Cappadocia before the thirteen century proves the relation between the church rite and paintings. Scenes of the Pantocrator, Deesis, Virgin and Child, Maiestas Domini, prophets, bishops, and saint figures in the apse as well as scenes of the Incarnation and Sacrifice related to the Eucharist (Divine Liturgy) in the east cross arm, pastoforia and corner bays point all to the same concept. The architecture elements are integrated into the wall painting program. For the salvation of humanity, the Sacrifice and Christ's nearest relations are depicted in the church which is considered as 'an image of the Cosmos'. The reflection of this presentation integrated with the architecture serves to reach the ultimate destination: the highest point of union with Christ.The geographical, economic and social factors in the region must have influenced monumental arts. Although Constantinople's influence is evident in many monuments, peculiarities in details are particular to the local context. The comparison between the churches of Constantinople and the Balkan shows similarity among paintings but differentiation in technique and iconography in terms of date and location. As a matter of fact, the Cappadocian masters have reached out to local solutions for encountered problems. Based on a comparison within Cappadocian churches, temporary solutions used by Cappadocian masters were adapted and used as models over time. Following the arrival of the Seljuks, the wall painting in Cappadocia's churches underwent gradual changes. Here the dominating compositions were based on death salvation and the Last Judgment rather than a liturgical message. Although circumstances necessitated an adaptation, the 'Salvation' concept continued to predominate.
Benzer Tezler
- Göreme vadisinde bulunan Elmalı Kilise ve duvar resimleri
The Wall paintings at Elmalı Kilise in Göreme valley
SELİME AYKOL
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Sanat TarihiHacettepe ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. SACİT PEKAK
- Kapadokya Bölgesi Göreme vadisinde bulunan Karanlık Kilise duvar resimleri
The Wall paintings in the Dark Church in Göreme in the Capadocia region
NERMİN TANBUROĞLU
- Konya/ikonion ve çevresinde bulunan Bizans Dönemi taş eserleri
The Byzantine period stoneworks located in the Konya/iconion vicinity
ÇİĞDEM TEMPLE
- Göreme Açık Hava Müzesi'nde bulunan Azize Barbara Kilisesi
Church of st. Barbara in the Göreme Open Air Museum
CEYLAN KARACA
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Sanat TarihiHacettepe ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA SACİT PEKAK
- Konya'nın Bizans Dönemi dini mimarisi
Religious architecture of Konya in Byzantine Period
İLKER METE MİMİROĞLU
Doktora
Türkçe
2015
Sanat TarihiSelçuk ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BEDİA YELDA UÇKAN
PROF. DR. HAŞİM KARPUZ