Geri Dön

Kanun and sharia: Ottoman Land Law in şeyhülislam fatwas from Kanunname of Budin to the Kanunname-i Cedid

Kanun ve şeriat: Budin Kanunnamesi'nden Kanunname-i Cedide şeyhülislam fetvalarında Osmanlı Toprak Hukuku

  1. Tez No: 415637
  2. Yazar: BÜNYAMİN PUNAR
  3. Danışmanlar: YRD. DOÇ. ABDURRAHMAN ATÇIL
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Hukuk, Tarih, Law, History
  6. Anahtar Kelimeler: Osmanlı Toprak Hukuku, Şeyhülislam Fetvaları, Şeriat, Kanun, Toprak Mülkiyeti, Ottoman Land Law, Şeyhülislam Fatwas, Sharia, Kanun, Land Ownership
  7. Yıl: 2015
  8. Dil: İngilizce
  9. Üniversite: İstanbul Şehir Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 139

Özet

Bu çalışma Osmanlı toprak hukukunun şerʿi karakteri sorunsalına, toprak üzerindeki mülkiyet haklarının idaresini şeyhülislamların verdiği toprak fetvaları ışığında inceleyerek muhtemel cevaplar aramaktadır. Ayrıca bu tez toprak üzerindeki mülkiyet haklarının tarihsel süreç içerisindeki seyrini de bu fetvaların gözünden takip etmektedir. Daha ilk başından beri Osmanlı toprak hukukunda ulema merkezî bir role sahipti. İlk toprak kanunları ya onların danışmanlığında veya direkt olarak onlar tarafından hazırlanmıştı. Bu bağlamda, ulemanın başı olarak şeyhülislam ve onun fetvaları toprak meselelerindeki en önemli kaynak türüdür. Osmanlı toprak sisteminin arkasındaki zihniyet muhtemelen bu mantık çerçevesinde ilk defa Ebussuud tarafından şeriat merkezinde ortaya konulmuştu. Daha sonraki şeyhülislamlar da Ebussuud'un bu söylemine sadık kalmış ve toprak hukukunu bu temel üzerinde inşa etmişlerdi. Ancak yeni şartlar sonraki şeyhülislam fetvalarında toprak üzerindeki mülkiyet hakları bakımından bazı ufak olmakla beraber önemli değişiklikleri zorunlu kılmıştı. İşte bu değişimleri takip etmek toprak hukuku konusundaki Osmanlı zihniyeti hakkında bazı ipuçlarını ortaya çıkarmaktadır. Bu tezin yaptığı iş tam olarak Ebussuud'un 1542 Budin Kanunnamesindeki ilk kapsamlı açıklaması ve toprak hukuku alanında Yeniçağ Osmanlı'sının en kapsamlı başarısı olan Kanunname-i Cedid (1674) arasındaki şeyhülislam toprak fetvalarını inceleyerek bu ipuçlarını yakalamak ve bu ipuçları üzerinden Osmanlı hukuk tarihindeki şeriat-örf tartışmasına toprak bağlamında cevaplar üretmektir. Bahsi geçen dönem içerisinde (1542-1674), Ebussuud'un söylemlerine sadık kalma bağlamında Hocazade Esad Efendi gibi bazı fetva mecmualarında sapma eğilimleri görülmektedir. Ancak bu minvaldeki fetvaların etki süresi kısa olmuş ve sonradan Kanunname-i Cedid nezdinde yok hükmüne geçmişlerdir. Sonuç olarak, Osmanlı toprak hukuku Ebussuud'un şerʿi söylemi çerçevesinde standartlaşmıştır. Bu tezin argümanı ise Ebussuud öncesi dönem ve sonraki sapma eğilimi de dahil olmak üzere bütün Osmanlı toprak hukukunun başından beri şeriat çerçevesinde şekillendiğidir ki bu tezin kullandığı tüm birincil kaynaklar fetvalardaki detaylar bunu destekler niteliktedir.

Özet (Çeviri)

This study explores the question of Islamic character of the Ottoman land law through scrutinizing the administration of proprietary claims on the land in the şeyhülislam fatwas. It also tracks the changes in the fatwas related to the proprietary claims on the land. ʿUlamaʾ views had a central role in the Ottoman land law from the beginning. First land codes were done either on the direction of their consultancies or directly by them. Therefore, as şeyhülislams were the head of that ulema, their fatwas played significant roles on the land issues. Basics of the Ottoman thinking on the land system was first set by Ebussuud from a sharia-centred perspective. Later şeyhülislams mainly remained loyal to Ebussuud's doctrine and built the land law upon that base. However, new circumstances forced some little but important changes on the proprietary claims on the lands. Tracking these changes, reveals some clues for the Ottoman mentality on land law. This study finds those clues through analysing şeyhülislam fatwas between Ebussuud's first extensive explanation in the code of Buda (1542) and the most extensive early-modern Ottoman achievement on land codification: Kanunname-i Cedid (dated 1674). It tackles the kanun-şeriat discussion in the context of the land law. There were some attempts to make changes in Ebussuud's doctrine such as the fatwas of Hocazade Esad Efendi. However effects of such fatwas lasted short and were eliminated in the text of Kanunname-i Cedid at the end. In short Ottoman land law was standartised according to Ebussuud's doctrine. This thesis argues that the Islamic legal tradition provided the overarching paradigm for Ebussuud's and other şeyhülislams' opinions on the land law.

Benzer Tezler

  1. Sultan, reaya ve hukuk: Klasik dönem Osmanlı Devleti'nde tarım topraklarının mülkiyeti sorunu

    Sultan, reaya and law: The problem of the ownership of agricultural land in the classical period of the Ottoman State

    BAYRAM PEHLİVAN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    DinMarmara Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HASAN HACAK

    PROF. DR. MÜRTEZA BEDİR

  2. 1858 tarihli Osmanlı Ceza Kanunname-i Hümayunu'nun kaynakları, muhtevası ve şer'î hukukla münasebeti

    1858 dated Ottoman Penal Kanunname-i Hümayun's sources, content and its relation with Sharia law

    MUHAMMED MUSTAFA KAYAPINAR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    DinMarmara Üniversitesi

    Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. EKREM BUĞRA EKİNCİ

  3. Ortaçağ'ın iki önemli gücü: Selçuklu ve Bizans Devletindeki kanun sistemi ve hukuk anlayışı (X-XIII. yüzyıllar)

    Two important strengths of the Middle Ages: The law system and the understanding of law in the Seljuk and Byzantine State (X-XIII. centuries)

    NERMİN YILMAZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    TarihFırat Üniversitesi

    Tarih Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. SEZGİN GÜÇLÜAY

  4. Osmanlı Devleti'nde modernleşme dönemi (1879-1924) dava belgelerinin düzenlenme biçimi

    The redaction of case documents during the modernization period (1879-1924) in the Ottoman Empire

    AYŞE ŞEN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    HukukGalatasaray Üniversitesi

    Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ FATMA GÜL KARAGÖZ

  5. Arnavutluk'ta çıkan isyanların İslâm-Osmanlı ceza hukuku açısından incelenmesi

    Analysis of the Albanian rebellions in the light of the Islamic-Ottoman law

    FATİH ŞABANİ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    HukukMarmara Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AHMET ÖZEL