Peyzaj metrikleri kullanılarak Sarıyer bölgesi örnek alanındaki peyzaj değişimlerinin belirlenmesi ve değerlendirilmesi
Identification and evaluation of changes in the landscape in the region of Sariyer by using landscape metrics
- Tez No: 418761
- Danışmanlar: PROF. DR. YAHYA AYAŞLIGİL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Peyzaj Mimarlığı, Landscape Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 168
Özet
Peyzajın gelişimi veya oluşumu peyzaj sınırları içinde etkin olan üç mekanizmadan kaynaklanmaktadır. Birincisi çok uzun bir zaman süreci içinde meydana gelen jeomorfolojik olaylar ve oluşumlardır. İkincisi organizmaların kolonizasyonu yani yerleşmeleri ve işgal etmeleridir. Üçüncüsü de tek tek ekosistemlerin lokal düzeyde bozulmalarıdır. Bu durumda peyzaj, birbiriyle etkileşim halinde bulunan ekosistem kümelerinin, jeomorfolojinin ve bozulma rejimlerinin mekânsal olarak tekrarlandığı, kolayca ayırt edilebilir ve ölçülebilir bir mekân birimidir. Peyzaj ekolojisi; peyzajı strüktür, fonksiyon ve değişim yönünden ele alır. Peyzaj ekolojisi hem peyzajın strüktürü, işleyişi ve değişimi ile ilgili temel esasları hem de bu temel prensiplerin uygulanmasını yani sorunun formüle edilmesini ve çözümünü araştırmaktadır. Peyzajlar dinamik yapıdadırlar. İnsan aktiviteleri ve doğal felaketlerle sürekli olarak değişim göstermektedir. Bu değişimler peyzaj mozaiği içindeki peyzaj elemanlarının şeklini ve büyüklüğünü değiştirmekte, bazen tamamen yok etmekte veya yeni elemanların oluşumuna neden olmaktadır. Bunun sonucu olarak da parçalanma ve bozulma meydana gelmektedir. Bu ise canlıların yaşam alanları daraldığı ve biyolojik zenginliğin azaldığı anlamına gelmektedir. Böylece fauna ve yaban hayatı doğrudan etkilenmektedir. Forman ve Godron (1986) peyzajdaki lekeleri, bitki ve hayvan toplumlarının yeryüzünde kapladığı alanlar olarak tanımlamıştır. Bu nedenle peyzaj mimarlığının en önemli çalışma alanlarından biri olan doğa koruma ve Hackett (1972) tarafından“yaratıcı doğa koruma”diye adlandırılan peyzaj planlama çalışmalarının yapılabilmesi için vejetasyon bilgisi ya da jeobotanik araştırmaları büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı Sarıyer Bölgesi içerisinde yer alan 1970-2010 yılları arasında oldukça büyük oranda nüfus artışının yaşandığı Zekeriyaköy, Uskumruköy ile Gümüşdere ve Kilyos (Kumköy) mahallelerinin peyzaj değişimi ve floristik kompozisyonunu belirlemektir. Bu amaç doğrultusunda üç aşamada tez çalışması yürütülmüştür. İlk aşamada peyzaj strüktürü tanımlanmaya çalışılmıştır. Bunun için alan kullanımı/arazi örtüsü dikkate alınarak çalışma alanı için kategorik harita deseni oluşturulmuştur. Çalışma alanını tanımlarken CORINE ve orman amenajman planları incelenerek en uygun sınıflandırma basamakları belirlenmeye çalışılmıştır. Bu doğrultuda 1996, 2005 ve 2014 yıllarına ait hava fotoğrafları ArcGIS ortamında sınıflandırılmıştır. İkinci aşamada ise peyzaj strüktürüne bağlı olarak floristik kompozisyonları belirlenmiştir. Sınıflandırılmış harita üzerinde her bir arazi örtüsüne/alan kullanımlarına ilişkin örnek alım noktası seçilmiştir. Seçilen noktaların her birine gidilerek arazi çalışması yapılmıştır. Bunun sonucunda toplam olarak 451 takson toplanmış ve kurutulmuştur. Toplanan bitkiler teşhis edilerek çalışma alanının floristik kompozisyonu ortaya konulmuştur. Üçüncü aşamada; peyzaj strüktür ve fonksiyonlarının anlaşılabilmesi, peyzaj değişimi üzerinde yorumlar yapılabilmesi ve farklı peyzajların peyzaj ekolojisi prensiplerine göre karşılaştırılabilmesi için bazı peyzaj metriklerinin (ölçümlerinin) yapılması ve araziye uygulanması gerekmektedir. Bu aşamada her bir yıla ait peyzaj strüktürünü belirlemek amacıyla peyzaj metrikleri kullanarak Fragstats programında analizler yapılmıştır. Elde edilen sayısal veriler doğrultusunda çalışma alanının ve her bir mahallenin 1996-2005 ve 2005-2014 yılları arasındaki peyzaj strüktüründe meydana gelen değişimi ortaya konmuştur. Yapılan çalışmalar sonucunda 1996-2014 yılları arasında genel olarak çalışma alanının hâkim örtüsünü oluşturan orman alanlarının azaldığı görülmüştür. Azalmada, nufüs artışıyla birlikte yerleşim alanlarının genişlemesi ve arazi üzerinde görülen inşaat çalışmaları büyük etken olmuştur. Yerleşim alanlarındaki artış orman alanlarının yanı sıra tarım alanları ve yarı doğal alanları da etkilemiştir. Doğal çayır alanlarda azalma görülürken, kumul alanlarda parçalar oluşmaya başlamıştır. Buna ek olarak orman alanlarında en büyük değişim karışık baltalık ve Quercus sp. baltalık orman alanlarında olmuştur. Çünkü bu alanların koruya tahvil çalışmalarıyla orman formu tamamen değişmiştir. Ayrıca sazlık baltalık ve kumul alanlarda yapılan ağaçlandırma çalışmalarıyla orman alanlarında 1996-2005 yılları arasında artış görülürken, 2005-2014 yılları arasında yapılan inşaat çalışmaları nedeniyle azalmıştır. Orman alanlardaki azalma esas olarak bu yıllar arasında görülmüştür. Çalışma alanının floristik kompozisyonlarına ilişkin çalışmalarda ise 64 familyaya ait 218 farklı takson bulunmuştur. En fazla türe sahip olan familya Poaceae familyasıdır. Çalışma alanı içerisinde endemik türlerde bulunmuştur. Bunlar Fritillaria pontica Wahlemb., Lilium martagon L., Orchis coriophora L., Pancratium maritimum L. ve Ballota nigra L. ssp. anatolica P. H. Davis taksonlarıdır. Sonuç olarak peyzajın strüktür olarak değişimini belirlemede en önemli araç peyzaj metrikleridir. Metrikler; daha güvenilir sonuçlar sağlaması nedeniyle önemli bir yöntemdir. Peyzaj değişimini değerlendirirken alansal değişimlerinin yanı sıra kenar ve çekirdek alanlarındaki değişimin de göz önünde bulundurulması gerekir. Çünkü kenar ve çekirdek alandaki değişim direk canlı habitatı üzerinde belirleyici rol oynayacaktır. Ayrıca geleceğe yönelik ekolojik tabanlı bir planlama çalışmasında alana ilişkin floristik kompozisyonları da göz önünde bulundurulmalıdır. Bu amaç doğrultusunda alana ilişkin vejetasyon bilgisini sağlayacak altlıklar oluşturulmalıdır. Çalışma alanında etkili olan 3. köprü çalışmasının gelecekte bu alanda meydana getireceği değişimler dikkate alınarak önemli bitki koruma alanları, yaşam ortamları ve özellikle alan içerisinde yer alan Belgrad Ormanı'nın korunmasına yönelik tedbirler alınmalıdır.
Özet (Çeviri)
Development or formation of landscape derives from three mechanisms which are effective within the boundaries of the landscape. The first one is geomorphological events and processes occurring during a very long period of time. The second one is settlements and occupation of organisms. The third one is deterioration of individual ecosystems at local level. In this case, landscape is a spatial unit that can be distinguished and measured, sets of ecosystem interacting with each other, geomorphology and deterioration regime is repeated. Landscape ecology studies landscape structure, function and change. Landscape elements are patch, corridor and matrix. Landscape ecology searches both basic principles about structure, function and change of landscape and implementation of these basic principles i.e. (in other word) formulation and solution of the problem. Landscapes have dynamic structure. Landscape changes constantly because of human activities and natural disasters. These changes alter shape and size of the landscape elements in the landscape mosaic, and sometimes completely destroy them or cause the formation of the new elements. Therefore fragmentation and deterioration occur. As a result of these changes, habitats narrow (tighten) and biological richness reduces. Thus, fauna and wildlife are affected directly. Forman and Gordron (1986) state that“Normally, patch in a landscape are plant and animal communities, that is, assemblage of species”. Therefore vegetation and research of geobotanics is of great importance for performing landscape planning, one of the most important branch of landscape architecture called as“creative natural conservation”by Hackett (1972). Aim of this study is to determine floristic composition and landscape changes for Zekeriyaköy, Uskumruköy, Gümüşdere, Kilyos which have experienced population growth largely in 1970-2010. Three methods are used to achieve this aim. Firstly, landscape structure is described. For this aim, categorical map pattern is created as depending on land cover/land use for study area. Classification categories have been revealed related to land cover/land use categories of study area. For determining land cover/land use, CORINE land cover and forest management plans are researched. After that the aerial photographs of 1996, 2005 and 2014 years are classified by using ArcGIS programs according to each land cover/land use categories. Secondly, the species composition are determined depending on the landscape structure in the study area. For this aim, sample areas are selected on the categorical maps for each land cover/land use. 451 plant taxon are collected from whole sample area and they are dried. The floristic composition is determined by diagnosing collected plants. Finally, in the last stage, landscape metrics are used in order to comprehend structure and function of landscape and, to examine landscape change and, to compare different patch type according to landscape ecology principles. In this stage, classified images are analyzed by using landscape metrics, Fragstats program, for determining landscape structure of study areas and each neighborhood. Between 1996-2005 and 2005-2014 years, changes of landscape structure are revealed. As a result of these studies, forest areas which are the dominant vegetation of the study areae have been decreased. Major factors of this degradation are expansion of the settlements with population growth and the construction work. The increase in residential areas (urban area) also affect farmland, semi-natural areas and dune areas apart from forest areas. As farmland and semi-natural areas decrease, units of land are began to be constructed in dune areas. In addition, the biggest change in forest areas has been in mixed coppice forests and oak coppice forests. Because these areas have been completely changed as grove forests according to forest managment regulation. Furthermore, forest areas were increased between 1996 and 2005 years due to afforestation in marshy places and dune areas. Between 2005-2014 years, forest areas were decreased because of the construction works. The decrease in forest areas have started decreasing mainly among these year. 218 different taxon belonging to 64 families were found in the section of the species composition. The family with highest species is Poaceae. Endemic species have been diagnosed. This species are Fritillaria pontica Wahlemb., Lilium martagon L., Orchis coriophora L., Pancratium maritimum L. ve Ballota nigra L. ssp. anatolica P. H. Davis. Consequently, landscape metric is the most important tool for determining landscape changes. Because it provides more reliable results about landscape structure. When landscape change is determined, as well as it must be considered the change in edge and shape in addition to area of patch type. Because the change in edge and core areas directly play a decisive role on habitats. Also the species composition related to study field should be considered when the future landscape planning base on ecological principles are carried out. In accordance with this purpose basic data providing information about vegetation of study field should be produced. Future changes especially originated from construction of third bridge have to be taken in the account and, important plant areas and also Belgrad forest area located in the study area should be protected by taking precaution.
Benzer Tezler
- Peyzaj metrikleri kullanılarak Seferihisar (İzmir) ilçesindeki peyzaj değişimlerinin değerlendirilmesi
Assessing landscape changes in Seferihisar (İzmir) and its vicinity using landscape metrics
ECEM KARAAĞAÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Peyzaj MimarlığıÇukurova ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAKAN ALPHAN
- Peyzaj metrikleri kullanılarak Hatay-Samandağ bölgesi peyzaj değişimlerinin değerlendirilmesi
Peyzaj metrikleri kullanilarak Hatay-Samandag bölgesi peyzaj değişimlerinin değerlendirilmesi
ŞEYMA YİĞİT
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Peyzaj MimarlığıAkdeniz ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AHMET BENLİAY
- Uydu verisi ve peyzaj metrikleri kullanılarak şehir yapılarının karşılaştırılması: Karabük ili merkez ve Safranbolu ilçeleri örneği
Comparison of city structures by using satellite data and landscape metrics: Karabuk city center and Safranbolu district samples
DUYGU ŞİMŞEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Jeodezi ve Fotogrametriİstanbul Teknik ÜniversitesiGeomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ELİF SERTEL
- Doğu Akdeniz delta sistemlerindeki sulak alanlarda peyzaj paterni değişimleri: Göksu deltası ve Yumurtalık lagünü milli parkı örnekleri
Başlık çevirisi yok
TUBA KAYRA
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Peyzaj MimarlığıÇukurova ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAKAN ALPHAN
- Yeşil alt yapı bağlamında Köyceğiz-Dalyan havzası planlama kurgusu
Planning scheme of Köyceğiz-Dalyan basin in the context of green infrastructure
SERDAR SELİM
Doktora
Türkçe
2015
Peyzaj MimarlığıEge ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ADNAN KAPLAN