Erzurum-Pasinler koşullarında şekerpancarı sulamasında sulama suyu miktarının açık su yüzeyi buharlaşmasından yararlanılarak saptanması
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 4285
- Danışmanlar: PROF. DR. ALİ ÖZDENGİZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1988
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 132
Özet
125 6. ÖZET Etzurum-Pasinler koşullarında şekerparcarı sulamasında sulama suyu mikta rının açık su yüzeyi buharlaşmasından yararlanılarak saptanması amacıyla Pasinler Köy Hizmetleri Araştırma îstasyonu'nda yürütülen bu çalışma 1986 yılında başla mış ve 1987 yılında sonuçlandırılmıştır. Pasinler ovası, Doğu Anadolu Bölgesi'nde Erzurum ilinin 39 km doğusunda Yukarı Araş Havzası içerisinde yer almaktadır. Batı, kuzey ve güneyde yer yer 3000 m 'yi aşan yüksek dağ silsileleri ile çevrilen ovanın alanı 350 km2 ' dir. Yörede alüvial ve kolüviel toprak grupları hakimdir. Topraklar genellikle derindir, orta yavaş geçirimli, taşsız, tuzluluk, sodyumiuluk ve erozyon bakımından sorunsuz sulu tarım arazileridir. Uzun yıllar ortalamalara göre yıllık yağış miktarı 421,2 mm dir. Yıllık ortalama sıcaklık 7,3 °C, nisbi nem % 71 dir. Pasinler yöresinde arazilerin büyük bir kısmında tarla bitkileri tarımı yapıl maktadır. Tarla bitkileri içerisinde tahıllar geniş yer tutmaktadır. Tahıl ekim alanı tcplan tarla arazisinin % 74,72' sidir. Tahılların yanı sıra yumru bitkileri, endüstri bitkileri, baklagiller ve yağlı tohumlar tarımı yapılmaktadır. İki yıl devam eden bu çalışma, bölünmüş parseller deneme desenine göre üç yinelemeli olarak yürütülmüştür. Araştırmada aşağıdaki konular incelenmiştir. Sulama Aralıkları (Ana Parseller); 11. 6 gün 12 - 12 gün 13. 18 gün Su Tüketimi/Açık Su Yüzeyi Buharlaşması, ET/Eo (Alt Parseller);126 Ekimde Kaweerta (Monogerm) tohum çeşidi (1,5-2 kg/da), kullanılmıştır. Ekimden önce 15 kg/da Pj^cı 10 kg/da K-0 ve azotlu gübrenin ilk yarısı (12 kg/da N), parseller serpilerek tırmıkla karıştırılmıştır. Azotlu gübrenin ikinci yarısı (12 kg/da N), çapa ve tekleme öncesi sıra aralarına serpilerek çapa ile toprağa karıştırılmıştır. Sulamalara, örtü yüzdesi yaklaşık % 40' a ulaşınca başlanılmış ve konu larda belirtilen gün aralıkları izlenmiştir. Sulama suyu miktarının saptanmasında anılan sulama gün aralıklarında Class A Pan buharlaşma kabından oluşan buhar laşmaların toplamı esas alınmış konularda belirtilen katsayılarla çarpılarak hesap lanan sulama suyu miktarları ölçülü su dağıtım düzeneği ile parsellere uygulan mıştır. Hasat sonrası parsellerden elde edilen yumrular tartılmış ve istatistiksel analiz yapılmıştır. Ayrıca mevsimlik ve aylık su tüketimi hesapları ve yumrularda bazı kalite analizleri yapılmış, buharlaşma ile su tüketimi arasındaki ilişkiler sap tanmış ve elde edilen sonuçlar bu konuda daha önce yapılmış çalışmalarla muka yese edilmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlar aşağıdaki şekilde özetlenmiştir. 1. Deneme yerinden alman toprak örneklerinde yapılan analiz sonuçlarına göre, toprakların tınlı bünyede oldukları, geçirgenliklerinin ortalama 5,36 -cm/saat ve hacim ağırlıklarının ortalama 1,13 gr/cm3 oldukları saptanmıştır. 0-90 cm de rinlik için tarla kapasitesi değeri 241,89 mm ve solma noktası değeri ise 121,05 mm dir. Diğer taraftan kimyasal analiz sonuçlarına göre deneme yeri topraklarının pH' sı 7,3, organik maddesi % 1,007, kireç miktarı (CaCO,) % 0,32, fosfor mikta rı (Pj0*) 2'8^ kg/da, potasyum miktarı (K-O) 160,00 kg/da ve total tuz miktarı % 0,039 olarak saptanmıştır. Denemede kullanılan sulama suyu analiz edilmiş, ABD Tuzluluk Laboratu- varı Sınıflaması 'na göre T-A.. sınıfında olduğu belirlenmiştir. Anılan su orta tuzlu ve az sodyumludur. Sulamada kullanılmasında her hangi bir sorun oluşmamıştır.127 2. Deneme yeri topraklarının su alma (İnfiltrasyon) hızları saptanmış, za manla ilişkileri grafik haline getirilmiştir. Eklenik infiltrasyon denklemi, D = 0,914 t0'675 ve infiltrasyon hızı denklemi ise I = 37,017 t“ ' olarak sap tanmıştır. Toprakların sabit infiltrasyon hızı 8,3 cm/saat' tir. 3. Topraklarda çeşitli emme kuvvetlerinde tutulan nem içerikleri saptan mış, pF eğrileri oluşturulmuştur. 1/3 atmosferde (pF = 2,5) tutulan nem miktarı yaklaşık % 25,62, 15 atmosferde (pF = 4,2) tutulan nem miktarı ise yaklaşık % 11,25' tir. 4. Araştırmada incelenen konulara uygulanan sulama suyu miktarları, su lama sayıları ve sulama tarihleri yıllara göre ayrı ayrı belirlenmiştir. Uygulanan sulama programlarında aynı sulama aralıklarında yıllara göre farklı sulama sayısı ve miktarları elde edilmiştir, ilk ve son su verme tarihlerinin farklılığı nedeniyle sulama sayıları ve buharlaşma miktarlarındaki ve uygulanan katsayılardaki farklı lıklar nedeniyle de sulama suyu miktarları farklı olarak oluşmuştur. Araştırma sonuçlarına göre önerilen I-P, konusuna, 1986 yılında 6 kez su lama ile toplam 459 mm ve 1987 yılında 7 kaz sulama ile toplam 489 mm sula ma suyu uygulanmıştır. 5. Deneme konularında sulamalardan önce toprak profilinde kalan nem miktarları saptanmış, elde edilen değerler ilk sulama öncesi belirlenen nem içeri ğinin yüzdesi olarak değerlendirilmiştir. 1986 yılında sulama tarihleri itibariyle anılan değerler % 96, 96,98,94,94 ve 71, 1987 yılında ise sulama tarihleri itibariy le anılan değerler % 77, 66, 69, 65, 80 ve 72 olarak gerçekleşmiştir. îki yılın rakamları karşılaştırıldığında 1987 yılında profildeki mevcut nemin daha fazla oranda tüketildiği söylenebilir. 6. Deneme konularının mevsimlik su tüketimlerinin saptanmasında ”Nem Azalma Yöntemi“ kullanılmıştır. Elde edilen ortalama değerlere göre mimimum mevsimlik su tüketimi 504 mm ile I-P, maksimum mevsimlik su tüketimi 737 mm ile LP. konusundan elde edilmiştir. I-P, konusunun mevsimlik su tüketimi ise 658 mm olarak saptanmıştır.128 Araştırmanın yürütüldüğü yıllarda konuların su tüketimlerinin vegetasyon peryodu içerisindeki değişim süreçleri saptanmış ve eklenik su tüketimi eğrileri oluşturulmuştur. Eklenik su tüketimi eğrilerinden yararlanılarak aylık su tüketimi miktarları saptanmıştır. Konular itibariyle aylık su tüketimleri incelendiğinde, iki yılın ortalamasına göre mimimum aylık su tüketimi 50 mm ile mayıs ayında ve maksimum aylık su tüketimi ise I2P2 konusunda 222 mm ile temmuz ayında oluşmuştur. I-P, konusunun aylık su tüketimi değerleri ise; mayıs ayında 50 mm, haziran ayında 67 mm, temmuz ayında 165 mm, ağustos ayında 204 mm ve eylül ayında 135 mm olarak saptanmıştır. Aylık su tüketimi değerlerinin o ayın gün sayısına bölünmesi ile günlük su tüketimi değerleri bulunabilir. 7. Çıkıştan itibaren bitki örtü gelişimi izlenmiş, yaklaşık birer hafta ara ile ölçümler yapılmıştır. Başlangıçta yavaş olan örtü gelişim hızı, ilk sulamalarda yaklaşık % 40'a ulaşmış, ikinci veya üçüncü sulamalarda % 100' ü bulmuştur, örtü yüzdesi hasada doğru azalmaya başlamıştır. 8. Su tüketimi ile buharlaşma arasındaki ilişkiler incelenmiş, eklenik eva- porasyon ile eklenik evapotransprasyon değerleri arasında regresyon analizi yapıl mıştır. İki yılın ortalamasına göre elde edilen denklem ET = 0,77 Eo - 69,57 ola rak belirlenmiştir. Denklemin regresyon katsayısı, r = 0,98 güvenle önemli bulun muştur. Ayrıca aylık evaporasyon ile aylık evapotransprasyon arasındaki ilişki de incelenmiştir. Elde edilen denklem ET = 1,76 Eo - 199,76 şeklinde olup, regres yon katsayısı, r = 0,95 güvenle önemli bulunmuştur. 9. Hasat sonrası parsellerden elde edilen yumrular tartılarak verimler saptanmıştır. İki yılın ortalamasına göre mimimum verim 4305 kg/da ile LP. ve maksimum verim ise 8868 kg/da ile I”P. konusundan alınmıştır. Konulardan elde edilen verimlerden hareketle yıllar itibariyle varyans ana lizi yapılmıştır. Varyans analizi sonuçlarına göre her iki yılda da sulama aralıkları ve ET/Eo oranları ayrı ayrı ve sulama aralıkları X ET/Eo oranı interaksiyonu 0,01 seviyesinde önemli bulunmuştur. Bu sonuçlara göre verimin oluşmasında sulama aralıkları ile ET/Eo oranlarının birlikte etkili oldukları söylenebilir.129 10. Hasat sonrası parsellerden elde edilen yumrularda, % şeker, invert şeker, zararlı azot, kuru madde ve kül analizleri yapılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre şeker miktarları % 15,8 ile % 17,1, invert şeker miktarları % 0,066 ile % 0,080, zararlı azot miktarları % 0,051 ile % 0,068, kuru madde miktarları % 23,52 ile % 26,09 ve kül miktarları ise % 0,60 ile % 0,82 arasında değişmektedir. I-P- konusu için, şeker miktarı % 17,1, invert şeker miktarı % 0,080, zararlı azot miktarı % 0,055, kuru madde miktarı % 23,85 ve kül miktarı % 0,65 olarak saptanmıştır. Diğer taraftan konulardan elde edilen verim ve % şeker içeriklerinden yararlanılarak dekara şeker verimleri saptanmıştır. Bu sonuçlara göre mimimum LP. konusundan 728 kg/da ve maksimum IJP, konusundan 1517 kg/da şeker verim leri elde edilmiştir.
Özet (Çeviri)
130 7. SUMMARY The aim of this research was to determine the irrigation intervals, monthly and seasonal water consumptive use, the amount of irrigation water relation between water consumption with free water surface evaporation of sugarbeet under Erzurum-Pasinler climatic conditions. Experiment was initiated in 1986 Village Services Pasinler Research Station and comlate in 1987. Pasinler plain in East Anatolia, 39 km eastern of Erzurum on Aras Basin. The area of Pasinler plain is about 350 km2. Experimental area were located on alüvial and kolüvial soils. Soils generaly loem texture, deep, medium permeabl, none stone, salt and erosion. Average total annual precipitation is 421,2 mm. Average annual tempera ture is 7,3 °C and relative humidity is 71 %. Cereals, fodder crops, tuber crops, industrial crops and oil seeds are plan ted in the region. The experiments were arranged as split plot design consisting three irrigati on intervals and four coefficients of cumulative evaporation from a free water surface“ between irrigations with three replications. The irrigation treatments were applied as following. Irrigation intervals ; I.. 6 days 1,. 12 days I.. 18 days ET/E coefficients ; o ' Pj. 0,60 P2.0,75 P3.0,90 P4.1,05131 Kaweerta cvs. (1,5-2,0 kg/da) were used at sowing. Nitrogen was applied 12 kg/da N (First part), phosphorus was applied 15 kg/da P7O5 and potassium was applied 10 kg/da K.O before sowing. Nitrogen was applied 12 kg/da N (Second part) before first hoeing date. Irrigation water was applied when the soil surface covered by plants 40 %. Amount of irrigation water be found cumulative evaporation (Class A Pan) in irrigation intervals. Irrigation water applied with water distribute equipment at experiment plot. The statistical analysis were done after harvest. At the other hand seasonal and monthly consumptive water use and analysis of quality in sugarbeet roots were determined the relation between water consumptive with evaporation. The summarized result of research as following ; 1. The results of phiysical analysis belong to experiment soils, texture is loem, permeability is average 5,36 cm/hour and bulk density is average 1,13 gr/cm*. The field capacity is 241,89 mm and wilting point is 121,05 mm for 0-90 cm soil depths. At the other hand according to the results of chemical analysis belong to experiment soils, soil reaction (pH) is 7,3, organic matter is 1,007 %, lime is (CaCÛ3) 0,32 %, phosphorus (P205) is 2,89 kg/da, potassium (K20) is 160,00 kg/da and total salt is 0,039 %. The class of irrigation water is T,A;. according to the ABD Salinity Laboratory Staff. The irrigation water is including middle salt and a few sodium. 2. Cumulative infiltration equation is D = 0,914 t ' and infiltration -0 325 rate equation is I = 37,017 t ' of experimental soils. The fixed infiltration rate is 8,3 cm/hour of soils. 3. The soil moisture is 25,62 % at field capacity in 1/3 (pF = 2,5) at mosphere and 11,25 % at wilting point in 15 (pF = 4,2) atmosphere.132 4. The average water applied at each irrigation practices was different depending upon the total free water surface evaporation in irrigation intervals and coefficients of the pan evaporation between irrigations. The results of the research, amount of irrigation water is 459 mm and number of irrigation is 6 in 1986 and amount of irrigation water is 489 mm and number of irrigation is 7 in 1987 for I”P, treatment. 5. Soil moisture contents remaining in the profile prior to each irrigation expressed as percentage of the moisture contents were found before the first irrigation in the treatment plots. The values 96, 96, 98, 94,94 and 71 % according to the irrigation date in 1986 and 77, 76, 69, 65, 80 and 72 % in 1987. The soil moisture was used 1987 more than 1986. 6. It was determined that minimum seasonal water consumption of sugar- beet was 504 mm for I,P1 treatment and maksimum seasonal water consumption of sugarbeet was 737 mm for LP. treatment. Seasonal water consumption was 658 mm for I-P, treatment. The monthly minimum water consumption of sugarbeet was 50 mm in may for treatments and highest monthly water consumption of sugarbeet was 222 mm in july for LP- treatment. Monthly water consumption for I-P, as following; 50 mm in may, 67 mm in June, 165 mm in July, 204 mm in august and 135 mm in September. 7. Plant covere was slowly developed at the begining of the growing period but it was rapid in irrigation season. At the 55 % of growing period plant covere reachedto 100 % level. Plant covere was 40 % at the first irrigation and 100 % at the second and third irrigation. 8. Significant correlation was found between cumulative water consumption and cumulative free water surface evaporation at 0,98 level for the irrigation prog ramme suggested. The relation was obtained for period of between 40 % plant co vere and harvest. The calculated equation was ET = 0,77 Eo - 69,57. Significant relation was obtained from free water surface at 0,95 level. The calculated equa tion was ET = 1,76 Eo 199,76.133 9. The result of the statistical analysis including two year yields showed that there was a difference at 0,01 degrees between the irrigation intervals. ET/Eo and relation between irrigation intervals X ET/Eo. Minimum yields was 4305 kg/da for LP. and highest yield was 8868 kg/da for LP, treatments for the average two years. 10. Irrigation waseffective on the chemical composition of sugarbeets also. After harvest at sugarbeet roots,sugar %, invert sugar %, noxius nitrogen %, dry matter % and ashes % found. The sugar, invert sugar, noxious nitrogen, dry matter andashes contents was according to circumstances was 17,1 %, 0,080 %, 0,055 %, 23,85 % and 0,65 %. At the result of the research, minimum sugar yield was 728 kg/da for LP., highest sugar yield was 1517 kg/da for LP, treatments.
Benzer Tezler
- Killerin şişme basıncı ve konsalidasyon özelliklerine öğütülmüş kumun etkisinin araştırılması
The investigation of swelling pressure and consolidation properties of clay added powdered sand
MUSTAFA KENAN YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
İnşaat MühendisliğiAtatürk Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SEMET ÇELİK
- Pasinler (Erzurum) jeotermal sisteminde akışkan akımının modellenmesi ve jeotermal suların hidrojeokimyası
The fluid flow modelling of Pasinler (Erzurum) geothermal system and hydrogeochemistry of geothermal water
ESRA HATİPOĞLU
Doktora
Türkçe
2014
Jeoloji MühendisliğiKaradeniz Teknik ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATMA GÜLTEKİN
- Erzurum ve Pasinler ovalarındaki buğdaygil bitkilerinin yetiştiği topraklardan izole edilen asimbiyotik bakteri suşlarının buğday ve arpada gelişme ve verim üzerine etkileri
Effects of bacteria strains isolated from cereal growing areas of Erzurum and Pasinler valleys on the growth and development of wheat and barley
AYTEN SALANTUR TUFAN
- Erzurum ilinde korungada zarar yapan Bembecia scopigera (Scopoli) (Lepidoptera sesiidae)'nın biyo-ekolojisi, bulaşıklık oranı ve doğal düşmanları
Bioecology, infestion rate and natural enermies of Bembecia scopigera (Scopoli) (Lepidoptera, sesiidae) pest of sainfiin in Erzurum
LEVENT GÜLTEKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
1996
ZiraatAtatürk ÜniversitesiBitki Koruma Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ŞABAN GÜÇLÜ