Düzenleme etkililiği: Türkiye doğal gaz dağıtım sektörüne yönelik bir inceleme
Effectiveness of regulation: An investigation of the Turkish natural gas distribution sector
- Tez No: 434299
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET BAHA KARAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Enerji, Maliye, Energy, Finance
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Muhasebe Finansman Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 250
Özet
Özellikle Avrupa'da yaşanan yapısal reformun etkisi altında kabul edilmiş olan Doğal Gaz Piyasası Kanunu ile Türkiye doğal gaz sektörüne yönelik liberal bir piyasa modeli hedeflenmiştir. Bu model içerisinde, rekabete açılabilen alanlarda rekabetin sağlanması, doğal tekel niteliğini haiz alanlarda ise rekabet ortamının sonuçlarını üretecek düzenlemeler yapılması planlanmıştır. Kanunun amaç kısmında belirtilmiş olan; doğal gazın kaliteli, sürekli, ucuz, rekabete dayalı esaslar çerçevesinde çevreye zarar vermeyecek şekilde tüketicilerin kullanımına sunulmasına yönelik hedefler; özellikle doğal tekel alanlarda etkili düzenleme yapma ihtiyacını doğurmaktadır. Şebeke yatırımlarının yoğun olduğu bu özel alanlara yönelik yapılan düzenlemelerin sonuçları ve düzenlenen şirketlerin performansları, düzenleme otoritesinin başarısını test edebileceğimiz önemli araçlardan bir tanesidir. Bu çalışmada, Türkiye doğal gaz dağıtım sektörüne yönelik uygulamalar ve dağıtım şirketlerine yönelik verimlilik, etkinlik ve hizmet kalitesi analizleri yoluyla; dağıtım sektöründe düzenleme etkililiği incelenmiştir. Piyasa modeliyle hedeflenmiş olan yapının temel unsurlarına değinilmekle birlikte; sonuçlar, piyasa başarısızlığının test edilmesi gibi iktisadi yaklaşımlara ilişkin çıkarımlardan ziyade, düzenleme etkililiği boyutunda ele alınmıştır. Bu kapsamda, doğal gaz dağıtım faaliyetine yönelik yapılan önemli düzenlemeler, planlanan ile gerçekleşen arasındaki farklılıklar çerçevesinde ve düzenleme ekonomisi boyutuyla analiz edilmiş ve gerçekleştirilen bazı düzenlemelerin etkili sonuçlar vermediği görülmüştür. Kamu-özel sektör şirketlerine yönelik karşılaştırmalar, şirketlerin performansları ve araştırma ve geliştirme harcamaları incelendiğinde piyasa modeli ile beklenen yapıdan uzaklaşıldığı anlaşılmaktadır. Türkiye doğal gaz dağıtım şirketlerinin uyguladıkları tarifeler, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından belirlenmektedir. Bu belirleme yapılırken popüler bir teşvik yöntemi olan, fiyat tavanı yöntemi kullanılmaktadır. Genel olarak teşvik yöntemlerinin şirketleri, maliyetleri düşürmek yoluyla verimliliğe sevk ettiğini; öte yandan hizmet kalitesi açısından isteksizliğe yönelttiğini söylemek mümkündür. Dağıtım şirketlerinin verilerinden hareketle yapılan ampirik bir çalışma ile Türkiye doğal gaz dağıtım şirketleri verimlilik ve hizmet kalitesi çerçevesinde incelenmiştir. Şirketlerin verimlilik skorları Veri Zarflama Analizi gibi parametrik olmayan bir yöntem ve Stokastik Sınır Analizi gibi parametrik bir yöntem ile belirlenmiştir. Aynı dağıtım şirketleri hizmet kalitesi skorları açısından da sıralanmış ve verimlilik ile hizmet kalitesi arasındaki ilişki irdelenerek verimli şirketlerin hizmet kalitesinden ödün verdikleri sonucuna ulaşılmıştır. Netice itibariyle, gerçekleştirilen düzenlemeler yoluyla, doğal gazın yaygınlaştırılması yönündeki temel amaca ulaşıldığı; ancak tüketicilerin yüksek maliyetlere ya da düşük hizmet kalitesine katlanmak zorunda oldukları bir yapının tesis edildiği anlaşılmıştır. Sektörün gelişimine ve özellikle Aratırma ve Geliştirme yatırımları yoluyla maliyetlerin düşürülmesine yönelik uygulamaların etkili bir şekilde gerçekleştirilmediği görülmüştür. Elde edilen sonuçlar, kısmen düzenleme başarısızlığı olarak değerlendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
The Turkish Natural Gas Market Law, being enacted under the influence of the structural reforms going on in Europe, was aimed at a liberal market model. In this context, it was planned to create competitive markets or produce the results of a competitive environment by regulations in the natural monopoly activities. The main objective of the law put forward is that of ensuring the supply of natural gas at high quality and low prices to consumers in an environmentally sound manner under competitive conditions, which requires effective regulation especially considering natural monopoly activities. The results obtained from the regulation of these activities that require high investment costs on the part of the companies, are one of the important tools for testing the success of the regulatory authority developed under this law. In this study the effectiveness of regulation was investigated via examination of the various implementations and the efficiency, productivity and service quality analysis of the distribution companies. While touching upon the main elements of the intended market model, the results were taken into account mainly with regard to the effectiveness of regulation rather than in drawing conclusions with respect to economic paradigms, like market failure. The important regulations with regard to the natural gas distribution sector were analyzed within the scope of the difference between the various planned and recognized situations. Thus it was understood that some of the regulations did not produce effective results. Particularly the comparison between private and public companies concerning their performance and R&D expenditures revealed the alienation experienced from the expected benefits of liberalization. The distribution tariffs are determined by the Energy Market Regulatory Authority, using a popular type of incentive regulation, price cap method. Even though the incentive methods are known to steer companies towards productivity via decreasing costs, at the same time they also make them reluctant to increase service quality. An empirical study was carried out relative to the productivity and service quality of the Turkish distribution companies. Their productivity scores were determined by both a parametrical model, the Stochastic Frontier Analysis, and a non-parametrical method, the Data Envelopment Analysis. Then they were ranked according to their service quality scores, demonstrating the relationship between productivity and service quality. The results revealed that the service quality was sacrificed on the altar of productivity. In conclusion, by the implemented regulations the main aim to generalize natural gas throughout the country was achieved. Meanwhile a structure was created where the consumers have to put up with either a high cost or low quality of service. The regulations to encourage sector development and cost reduction through R&Ds have not been properly implemented. The obtained results are considered as partially regulatory failure.
Benzer Tezler
- Türkiye'de faaliyet gösteren doğal gaz dağıtım firmalarının etkinliklerinin veri zarflama ve stokastik sınır analizi yaklaşımlarına göre ölçülmesi
Measuring the Turkish natural gas distribution firms' effectiveness by data envelopment and stochastic frontier anaysis
ÖMÜR CEM HÜNERLİ
- Yapay sinir ağları ile Türkiye elektrik piyasası fiyat tahmini
Electricity price forecasting in the Turkish market using artificial neural networks
AYLİN BÜYÜKMIHCI
- Türkiye'de elektrik enerjisi piyasasında regülasyon uygulamaları
Regulation applications on electricity market in Turkey
BUKET ÖZDEMİRLİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
EkonomiKırıkkale Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. DİLEK ÇETİN DURUDUYGU
- Profile of priority substances and toxicity assessments of wastewater treatment plants in Istanbul
İstanbul ili atıksu arıtma tesislerinde öncelikli maddelerin profili ve toksisite değerlendirilmesi
RAHİME İCLAL BİRTEK
Doktora
İngilizce
2023
Çevre Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İZZET ÖZTÜRK
- Düzenleyici devlet ve radyo, televizyon piyasası düzenlemesi: RTÜK örneği
The regulatory state and radio, television market regulation: The case of Radio and Television Supreme Council
YUNUS YİĞİT
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Kamu Yönetimiİstanbul ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZGÜN AKDURAN EROL