Süleymaniye Kütüphanesi Lala İsmail 617 numaralı Heft Peyker nüshası minyatürleri
The miniatures of a Haft Paykar manuscript (Lala İsmail 617) kept in the Süleymani̇ye Library
- Tez No: 435120
- Danışmanlar: PROF. DR. BANU MAHİR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Nizami, Mesnevi, Heft Peyker, Kumral Türkmen üslubu, Süleymaniye Kütüphanesi, Nizami, Masnawi, Haft Paykar, Kumral/Brownish Turkman style, Süleymaniye Library
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk İslam Sanatları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 132
Özet
Bu tezin konusu olan, Süleymaniye Kütüphanesi Lala İsmail 617 numaralı eser, Nizami'nin mesnevilerinden biri olan Heft Peyker'in minyatürlü bir nüshasıdır. Eser, Nizami'nin de kaydettiği üzere H. 593 (14 Ramazan) /M. 1197 (31 Temmuz) tamamlanmıştır. Heft Peyker kültür tarihinde Heft Suret, Yedi İklim, Yedi Yıldız, Behramname ve Heft Gunbed adlarıyla da bilinir. Aslı Farsça olan eser 5600 beyitten oluşur. İncelenen resimli Heft Peyker nüshası 177 yaprak ve 16,8 x 9,2 cm ölçüsündedir. Tâ'lik hatla, 2 sütun halinde 15 satır olarak Farsça yazılmıştır. Metnin cetvelli alan ölçüsü: 12. 6 x 7. 2 cm olup, cetveller lacivert, altın, yeşil ve kırmızı renktedir. Söz başları kırmızı mürekkeple yazılmıştır. Kâğıt âhârlı, krem renkli ve orta kalınlıktadır. Yıpranmış durumdaki eserin sadece metninin başlangıcında unvan tezhibi vardır. Bu tezhibin başlık kartuşunun ortası tahrip olduğundan başlık güçlükle okunmaktadır. Yazmanın 1a yaprağının ortasında ve 2a yaprağının sol üst köşesinde olmak üzere Lala İsmail'e ait iki mühür bulunmaktadır. Lala İsmail 617 no'lu Nizami Mesnevisi Heft Peyker'in miklepli cildi (17,5 x 10 cm) orijinal değildir. Osmanlı döneminde yenilenmiş, muhtemelen 18.-19.yüzyıllara tarihlenebilen Battal ebrulu bir cilde sahiptir. Cilt kapakları ve miklebin kenarları bordo renk deriyle kaplıdır. Yazmanın sonundaki kayıtta (y.177b) hattatı belirtilmeksizin sadece mesnevinin tamamlanma tarihini bildiren kayıt“temme”(“bitti”) ifadesiyle yer almaktadır. Düşülen bu nota göre eser 9-10 Eylül 1476 tarihinde tamamlanmıştır. İncelenen Heft Peyker mesnevisinin başlangıcında, yaprak 1b'deki 15.yüzyıla ait unvan tezhibi Akkoyunlu Türkmen dönemi üslubundadır. Eserdeki 18 minyatürün üslubu da 15.yüzyıl İran coğrafyasında hazırlanan bazı eserlerdeki tasvirlerle ortak özellikler gösterir. Literatürde Türkçe“Kumral”(Brownish) olarak adlandırılan bu üslup, Akkoyunlu Türkmenleri döneminde 1470-78 yılları arasında Sultan Uzun Hasan'ın oğlu Sultan Halil'in Şiraz valisi olduğu yıllarda ortaya çıkmış, özgün bir resim tarzıdır. Üslubun en belirgin özelliği açık renk tonların kullanılması, kompozisyonlarda Timurlu Herat okulu etkilerinin yeni bir anlayışla değerlendirilmesidir. İncelenen eser, bu üslupla resimlendirilmiş bugüne kadar bilinen yegâne Heft Peyker nüshası olması sebebiyle önem taşımaktadır
Özet (Çeviri)
This thesis deals with an illustrated copy of Nizami's Haft Paykar manuscript which is kept in the Suleymaniye Library with the invantory number Lala İsmail 617. The work written by Nizami, has been completed in H. 593 (14 Ramadan) /M. 1197 (31rst July) as recorded by the poet himself. Haft Paykar is known in the history of culture as Haft Suret, Seven Climates (Yedi İklim), Seven Stars (Yedi Yıldız), Behramname ve Haft Gunbed . Being written in Persian, this work is composed of 5600 verses. The examined illustrated copy of Haft Paykar includes 177 folios and sized 16.8 x 9.2 cm. It is in tâ'liq script, written in 2 columns and 15 lines. The size of the text space with ruler is: 12.6 x 7.2 cm, the rulers are in dark blue, gold, green and red. The headings are in red ink. Cream colured paper is polished and middle inch thick. The manuscript is in worn condition and the text has only one illuminated heading at the beginning. The title at the heading is hardly to be read since its middle is very destroyed. There are two seals of Lala İsmail placed at fol.1a at the middle and at the upper left corner of fol.2a. The binding with flap (size:17,5 x 10 cm) of Nizami's Haft Paykar manuscript (SL Lala İsmail 617) is not original. It has a renewed Ottoman binding covered by marbled paper and dating probably to18th-19th centuries. The edges of its covers and flap are framed with dark red leather. According to the note at the end of the text (fol.177b) without mentioning the name of the calligrapher, the date given with the term“temme”is 9/10 September 1476. The illumination at the heading of the examined Haft Paykar, on fol.1b reflects Akkoyunlu Turkman style of the 15th century The painting style of 18 miniatures in the manuscript also show similar pecularities with some works prepared in Persia during the 15th century. This painting style which is called as“Kumral”(Brownish) style, has been created by Akkoyunlu Turkman artists during the governorship of Sultan Halil in Shiraz (son of Sultan Uzun Hasan) between the years 1470-78. The evident feature of this painting style are the use of light colours and the evaluation of the influences of Timurid Herat style in compositions. The examined manuscript in this thesis has a further importance since it is the single illustrated copy of Haft Paykar with the Kumral/Brownish style, known until yet.
Benzer Tezler
- Silsile-i Sünbüliyye (metin- inceleme)
Lineage of Sunbuliyye (text- examine)
TUĞBA ÖZÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıKocaeli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GENCAY ZAVOTÇU
- Mahbubü'l-kulub (İnceleme-metin-sözlük)
Başlık çevirisi yok
ZUHAL KARGI ÖLMEZ
Doktora
Türkçe
1993
Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TALAT TEKİN
- Tevârîh-i Şâhî fi'l-ehâdîs-i ilâhî (inceleme - metin - dizin - sözlük)
Tevârîh-i Şâhî fi'l-ehâdîs-i ilâhî (inceleme - meti̇n - dizin - sözlük)
ERKAN DEMİR
Doktora
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE GÜRSOY NASKALİ
- İstanbul Süleymaniye Kütüphanesi'nde yer alan Tezhipli Kur'an-ı Kerim Yazmaları'nın kataloglanması, Cilt I
Cataloging the Illuminated Manuscript Holy Qurans located in Süleymaniye Manuscript Library
BİHTER H. B. ALTUNBAŞ GÜMBÜR
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
El SanatlarıDokuz Eylül ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. DR. GÜL GÜNEY
- Süleymaniye Kütüphanesi'nde bulunan din dışı yazma eserlerin tezyinatı (15. ve 16. yüzyıl divanları)
The illumination art of the outer religous manuscripts present in Süleymaniye Library (divan of 15 th and 16 th)
ZEYNEP ÇAVDAR KALELİ
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
El SanatlarıMarmara ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
Y.DOÇ.DR. İNCİ AYAN BİROL