Salon mobilyalarının dönüşümlerinin incelenmesi: Gündelik yaşamda salon fikri, mobilya edinme dinamikleri ve kullanım pratikleri

An investigation of transformation of living room furniture: The idea of living room, furniture acquirement dyamics and use practices

PDF İndir

Tez No: 441717
Yazar: ESRA NASIR
Danışmanlar: DOÇ. DR. ŞEBNEM TİMUR ÖĞÜT, DOÇ. DR. HAVVA MELTEM GÜREL
Tez Türü: Doktora
Konular: Endüstri Ürünleri Tasarımı, Industrial Design
Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
Yıl: 2016
Dil: Türkçe
Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
Ana Bilim Dalı: Endüstri Ürünleri Tasarımı Ana Bilim Dalı
Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
Sayfa Sayısı: 255

Özet

Bu çalışmada İstanbul'da orta sınıf evlerde bulunan salon mobilyalarının dönüşümü, temsili bir örneklem üzerinden incelenmiştir. Salon mobilyalarının dönüşümünü tartışırken, dominant bir pratik olarak benimsenen, salon ve odaların kamusal/mahrem, formel/enformel eksenlerinde keskin bir ayrışmayla ayrılan, tez kapsamında“müze-salon”olarak adlandırılan salon olgusu ve içerdiği rutin, ritüel ve pratiklerin dönüşümü ve ilgili literatür bir altyapı olarak geliştirilmiştir. Müze-salon olgusunun kapsamındaki önemli noktalar, salonun ev sakinlerinin gündelik rutinlerinden izole edilmesi, olası misafir etkinlerini düşünülerek düzenli ve yüksek standartta temizlik ve bakımın yapılması, kullanımdan ziyade sergilemeye yönelik olması ve salonda yapılan misafir etkinliklerinin formalitelere dayanıp, enformalliğe alan bırakmamasıdır. Müze salon pratiğinin evin diğer alanlarını etkileyen bir diğer önemli özelliği ise, salona giremeyen ev sakinlerinin 'oturma odası' olarak adlandırılan ayrı bir odada kişisel, gündelik rutinlerini gerçekleştirmesidir. Bu odanın oldukça enformel bir niteliği vardır. Orta sınıf evlerde bu pratiğin yaygınlığı ve baskınlığı değişmiş olsa da, tam olarak kaybolmadığı, bazı orta sınıf evlerde bu pratiğin sürdürülmeye devam ettiği bilinmektedir. Tezde, bu baskın pratiğin dönüşümü bir zemin olarak alınarak, salon mobilyalarının, salonda gerçekleşen gündelik rutinler kapsamında geçirdiği işlevsel dönüşümler irdelenmiştir. Bu dönüşümlerin irdelenmesi için salon mobilyalarıyla kullanıcılar arasındaki ilişkiyi tanımlamak üzere üç katman belirlenmiştir. Bunlardan birincisi, kullanıcının zihnindeki salon fikri ve salon tanımı; ikincisi kullanıcının salon mobilyalarını edinme ve yerleştirme süreci; üçüncüsü ise kullanıcının kurmuş olduğu salonunu, edinmiş olduğu salon mobilyalarını gündelik yaşamı içinde kullanma deneyimidir. Mobilyaların işlevsel dönüşümünü tartışmak için kullanılan bu katmanlılık, Lefebvre'in üçlü mekân diyalektiğine dayanılarak çalışmanın odağı ve kapsamına uyarlanmıştır. Bu bağlamda, kullanıcının toplam salon mobilyası deneyimini ortaya koyan katmanlı yapı, soyut katman, fiziksel katman ve yaşanan katman gibi bileşenlerden oluşmuştur. Böylelikle salon mobilyalarının düşünüldüğü gibi kullanılmaması, edinilip kullanılmaması, tasarlandığı gibi kullanılmaması ve/veya tüm bunlarla ilgili olarak farklı ve alternatif biçimlerde kullanılması gibi vakaların incelenip tartışılması için uygun bir yapı geliştirilmiştir. Araştırma yöntemi olarak katılımcı gözlem ve yarı yapılandırılmış derinlemesine görüşmelerden oluşan nitel araştırma yöntemleri kullanılmıştır. 37 katılımcıyla anket yapılarak yürütülmüş bir ön çalışmanın sonuçlarını dikkate alarak yarı yapılandırılmış görüşme soruları hazırlanmıştır. Bu sorular tezin teorik çerçevesinde kurulan katmanlı yapıya göre hazırlanmıştır. Alan çalışmasının örnekleminin belirleyebilmek amacıyla bir teorik örneklem geliştirme yoluna gidilmiştir. Teorik örneklem, üst sınıf ve alt sınıflar arasında kültürel aracı işlevi gören, kültürel sermayesi yüksek kentli yeni orta sınıf içinde temsili bir sosyal fraksiyona referans vermiştir. Örneklem belli düzeylerde ve belli eğitim ve meslek nitelikleriyle böyle bir fraksiyonu temsil etme potansiyeline sahip sekiz ana katılımcıdan oluşmuştur. Bu katılımcılardan ikisi bekar, beşi evlidir. Bazı evli katılımcıların eşlerinin de katılımıyla 13 kişiyle sekiz salonda görüşmeler yürütülmüştür. Katılımcıların salonlarında gerçekleşen alan çalışmasında, görüşme süresi esnasında salon mobilyalarının nitelik ve kullanımlarına dair katılımcı gözlemler yapılmıştır. Görüşmeler ses kayıt cihazıyla kaydedilmiştir. Görüşme kayıtları yazıya aktarılarak, metinlerin tematik analizi kodlama yöntemiyle yapılmıştır. Gömülü kuramın kısaltılmış bir versiyonu olarak da ele alınan, üç döngü kodlama evrelerinden oluşan bu analiz süreci sonunda belli başlı bazı temel örüntüler ortaya çıkmıştır. Bu örüntülerin arasındaki ilişkiler kurularak salon mobilyalarının kullanıcılar tarafından uyarlanmaları ve işlevsel dönüşümlerin arkasındaki dinamikler yorumlanmıştır. Yapılan alan çalışması ve nitel analiz sonucunda, katılımcıların salon ve salon mobilyalarıyla ilgili olarak çeşitli uyarlamalar, dönüşümler tespit edilmiştir. Yemek masasının çalışma ünitesi, vitrinin“anı dolabı”, orta sehpanın oyun oynama ünitesi, sandalyelerin ütü askısı ve portmanto olarak kullanılması mobilya bazında dönüşümlere örnektir. Salonun spor yapma mekanına dönüşmesi de mekansal dönüşüme bir örnektir. Ayrıca salonda,“gündelik üs”pratiğinin belirmesi ve televizyonun monitöre dönüşümü de pratiklerin dönüşümü kapsamında ortaya çıkmıştır. Gündelik üs pratiği, salonda gündelik işlerinin takibinin yapılması için bir nesne veya mobilyanın uyarlanması olarak tespit edilmiştir. Yapılan alan çalışması kapsamında gündelik üs olarak aynalı vitrin, yemek masası ve dekoratif kase gibi nesne ve mobilyaların gündelik üs merkezlerine dönüştüğü görülmüştür. Televizyonun monitöre dönüşümü ise, televizyonun internet veya DVD player yayınının izlenebilmesi için monitor işlevi gerçekleştirmesi olarak görülmüştür. Bu vakalar, örneklem kapsamında katılımcıların salonlarında farklı biçimlerde ve bağlamlarda tespit edilmiştir. Yapılan alan çalışmasında, örneklemi oluşturan homojen grup içindeki farklılıklar ve benzerlikler ayrıntılarıyla ortaya konmuştur. Alan çalışmasında ortaya çıkan, mobilya, mekan ve pratiğin dönüşümüne dair veriler, başka sosyal fraksiyonlarda da bu ve buna benzer dönüşümlerin olabileceği konusunda vizyon vermiştir. Bu uyarlama ve dönüşümlerin arkasındaki dinamikleri açıklamak için, görüşme metinlerinin nitel analizi sonucu ortaya çıkan temel ve alt örüntülerin ilişkisi kurularak yorumlar geliştirilmiştir. Veri analizleri sonucu, üç temel örüntü belirmiştir. Bunlar 'dış/piyasa aktörlerinin kullanıcı üzerindeki etkileri', 'salonda kamusal ve mahrem katmanların birleşimi' ve 'sınıfsal ayrım araçlarının salon materyal kültürü ve pratiğine etkisi'dir. Bu temel örüntülerin altında alt örüntüler de mevcuttur. Dış/piyasa aktörlerinin kullanıcı üzerindeki etkileri örüntüsü, kullanıcıların kendileri dışındaki mimar, tasarımcı, üretici, iş adamı, teknokrat, bürokrat gibi aktörler tarafından üretilen salon mekanı ve salon mobilyalarına dair kurgu, norm ve stereotiplerin kullanıcıların üzerindeki etkilerini kapsar. Bu temel örüntü, iki alt örüntüyü kapsamaktadır. Bunlardan biri 'mobilya endüstrisinin salon normları', diğeri ise, 'mekansal kısıtlama ve yönlendirmeler' şeklinde belirmiştir. 'Mobilya endüstrisinin salon normları' alt örüntüsü, katılımcıların zihinlerindeki salon tanımının kapsayan soyut katman ve mobilya edinme dinamiklerinin irdelendiği fiziksel katmanın; 'mekansal kısıtlama ve yönlendirmeler' alt örüntüsü ise fiziksel katmanın içeriğinde önemli bir tema olmuştur. Başka bir temel örüntü, 'salonda kamusal ve mahrem katmanların birleşimi' olarak belirmiştir. Bu temel örüntünün kapsadığı alt örüntüler olan 'salonun gündelik bir mekan haline gelmesi' soyut ve yaşanan katmanların; 'mobilya edinirken misafir kriteri' fiziksel katmanın, 'ev içi sosyalleşme pratiğinin azalışı' ve 'salonun enformal niteliğinin artması' ise yaşanan katmanın içeriğindeki önemli temalar olmuştur. Diğer temel örüntü, 'ayrım araçlarının salon materyal kültürü ve pratiğine etkisi' olarak belirmiştir. Bu temel örüntünün kapsadığı alt örüntüler olan 'estetik beğeni', fiziksel katmanda ve 'bir ayrım biçimi olarak bireysellik' ise yaşanan katmanın analizinde yeteri kadar tekrar eden önemli temalar olmuştur. Sonuç olarak, kullanıcıya dair salon fikri, mobilya edinme süreci ve salon pratiğinin ardında bazıları çelişir, bazıları destekler nitelikte farklı ajan ve dinamiğin rol aldığı görülmüştür. Ilk çelişki alanı dış piyasa aktörleri ve ürettikleri normların kullanıcı üzerindeki etkisi ile her bir kullanıcının kendine has gündelik yaşam rutin ve ihtiyaçları olmuştur. Kullanıcının dış aktörlerin üretmiş olduğu normlara göre tanımladığı ve inşa ettiği salonunu, kişisel gündelik rutinleriyle bu normlardan farklı olarak deneyimlemesi sonucu, belirli mobilyalarda belirli işlevsel dönüşümler gerçekleşmiştir. İkinci çelişki, ama aynı zamanda bir yeniden üretim alanı, salondaki kamusal ve mahrem katmanlar arasında kurulmuştur. Salonda kamusal ve mahrem katmanların birleşmesi, ev sakinlerinin kişisel/özel rutinlerinin, daha çok eve dışarıdan gelecek misafirler için düşünülen vitrin, yemek masası ve sandalyeleri gibi ünitelere yayılımını arttırmıştır. Bu yayılım da çeşitli dönüşüm ve uyarlamalarla sonuçlanmıştır. Üçüncü bir çelişki alanı da, kullanıcının salon deneyiminde benimsediği ve kendini diğer sosyal gruplardan ayırma aracı olarak yaşadığı bireysellik eğilimi ile salon mobilyalarını edinirken takındığı, topluluksal kültüre ait daha geleneksel eğilim arasında oluşmuştur. Kullanıcı, misafirlerle birlikte yapacağı etkinlikleri göz önünde bulundurarak edindiği mobilyaları deneyim katmanında gündelik rutinleri için dönüştürmüşlerdir. Görüldüğü gibi, mobilyaların işlevsel dönüşümlerini tartışmak için kurulan katmanlı teorik yapı salon deneyiminin arkasındaki çelişki dinamiklerinin ortaya çıkması ve irdelenmesi için uygun platform sağlamıştır. 'Dış aktörler – kullanıcı', 'kamusal katmanlar – mahrem katmanlar' ve 'toplumsallık – bireysellik' eksenlerinde salınan çelişki unsurları, salon deneyimi kapsamında, mobilya, mekan ve pratiğin çeşitli dönüşümlerini gerçekleştirmiştir. Güncel salon ve salon mobilyasının toplumsal olarak üretimi üç katmanın – içindeki çelişkiler ve paralelliklerle beraber - toplamından oluştuğundan dolayı, ortaya çıkan tüm bu çelişki alanları ve bu alanlara ait tüm unsurlar güncel salon ve mobilya kullanımına dair derinlemesine bir anlayış geliştirmiştir. Salon mobilyasının kullanımıyla ilgili ileride yapılacak bilimsel araştıma ve profesyonel uygulamalar için, bu araştırmada ortaya çıkmış olan tüm bu unsurlar ve bu unsurlarla ilgili geliştirilen yorum ve tartışmalar önemli bir değerlendirme alanı ve referans noktası olmuştur.

Özet (Çeviri)

In this study, an investigation is conducted about the functional transformation of the living room furniture through a representative sample. As discussing the transformation of furniture, the literature about the the living room phenomenon -refered as“the museum living room”throughout the dissertation- which is internalized as a dominant practice, that is dividing the living room and the other rooms sharply through the public/private, general/personal axis and the routines, rituals and practice in its context is developed as a background. The important points in the context of the museum living room phenomenon are considered mainly as the isolation of the living room from the everyday routines of the household, the high standard of hygiene and maintance, the practice based on displaying rather than using, the hosting activities that lean to formality giving no space for informality. Another important property of the museum living room practice that affects the other spaces of the home is the allocation of the personal and everyday routines of the household to another room, called the 'sitting room'. This room has informal qualities. Although the dominancy of this practice has changed throughout the middle class houses, it is known that this practice is still conducted throughout some. In this dissertation, taking the transformation of this dominant practice as background, a research is conducted about the functional transformations of the living room furniture in the context of daily routines that take place in the living room. In order to discuss this transformation, three layers are determined in order to define the relation between the users and the living room furniture. The first layer is refered as the idea and definition of the living room; the second layer as the process of acquirement of the furniture, the third layer as the experience of the acquired living room furniture throughout the daily life. Triadic space dialects by Lefebvre is adapted for explaining these layers that are meant for discussing the functional transformation of the furniture considering the focus and context of the study. By this way, the layered structure that depicts the whole living room experience of the use consists of abstract layer, physical layer and lived layer. Thus, a convenient structure is provided in order to discuss the cases about the uses of the living room furniture other than its intended functions, consumption. As the research method, qualitative research methods that consist of participant observation and semi structured in-depth intervieware used. The questionnaire of the semi structured in-depth interview is prepared considering the results of a preliminary search that is conducted through surveys with 37 participants. These questions are prepared according to the layered structure which is constructed in the theoretical framework. In order to establish the sampling of the field study, a relevant theoretical sampling is developed. The theoretical sampling is referred to a representative social fraction throughout the urban middle class with high cultural capital which functions as a cultural intermediaries between the upper and lower social classes. The sample is composed of eight main participants who have the potential to represent such a fraction with certain levels and formation and occupation qualities. Amoung these participants, two of them are single while five are married. With the participation as couples in some homes, the interviews are conducted with a total of 13 participant in eight living rooms. In the field study that is conducted in the living rooms of the participants, participant observations are performed about the qualities and uses of the living room furniture during the interview period. Interviews were recorded by a voice-recording device. After the transcription of the interview records, the thematic analysis of the interview texts were performed. Throughout the analysis process which is composed of three cycles of coding and could be also considered as an adaptive version of grounded theory, the main thematic patterns emerged. By establishing the relations between these patterns, the dynamics behind the user adaptation and functional transformation about the living room furniture were interpreted. According to the field study and qualitative analysis, certain adaptations and functional transformations about the living room furniture of the participants were found out. Using the dining table as a study unit, the display unit as“memory cupboard”and general storage unit, the coffee table as game playing unit, the dining chairs as cloth hanging units are considered as the cases in the category of the transformation of the furniture. The transformation of the living room as a sports space is an example for the category of spatial transformations. Also, the case of emergence of the“daily base”practice and the transformation of the television unit to monitor function is considered as examples in the category of the transformation of the practice. The daily base practice is found out as the transformation of the adaptation of a certain object or furniture for the process of daily housework. Throughout the conducted field study, the display unit with mirror, the dining table and the decorative bowl are found out to transform to a daily base units. The transformation of the television to monitor is considered as the adaptation of the television to perform solely monitor function for the participants to watch internet broadcast or function with the DVD player. These cases are depicted in different forms and contexts in the living rooms of the participants. As the aim of this qualitative inquiry is not to reach generalizations through the results of the field study, it is significant to evaluate the data-rich in-depth interview texts which have the potential of representing the dispositions and practice of the similar social fracions. In the field study, the differences and similarities are analysed in detail. The data about the transformation of the furniture, space and practice give vision about the possible emergence of these kinds of transformation in also other social fractions. In order to explain the dynamics behind the adaptation and transformation, comments are developed by constructing the relation between the main and subsidiary patterns occurred in the qualitative analysis. After the analysis of qualitative data, three main patterns emerged. These are 'the effects of the outer actors on the user', 'the union of public and private layers in the living room' and 'the effects of the social distinction means on the living room practice and material culture'. There are also subsidiary patterns under these main patterns. The pattern, defined as 'the effects of the outer actors on the user' refers to the effects of the settings, norms and the stereotypes that are produced by the actors other than users like architects, designers, manufacturers and bureaucrats on the users. This main pattern covers two subsidiary patterns. One of them is 'living room norms of the furniture industry' and the other is 'spatial limitations and orientation'. While the subsidiary pattern, 'living room norms of the furniture industry' emerges as a significant theme in the abstract layer which covers the the definitions about living room and the physical layer which focuses on the furniture acquirement dynamics; the pattern of 'spatial limitations and orientation' emerges mainly in the physical layer. Another main pattern emerged as 'the union of public and private layers in the living room'. This main pattern covers four subsidiary patterns as 'experiencing the living room as a daily space', 'the hosting criteria in acquirement process', 'the decrease in the domestic socialization', and 'the increase in the informal quality of the living room'. The first subsidiary pattern is a significant component in the abstract and lived layers, while the second is in the physical layer. The third and fourth ones emerge mainly in the lived layer. The last main pattern emerged as 'the effect of means of distinction on the living room material culture and practice'. This main pattern has two subsidiary patterns; 'taste' and 'individuality as a distinction form'. The first one occurred as a profound theme in the physical layer, while the second in the lived layer. As a result, it is seen that there are different agents and dynamics some of which contradict and some of which consolidate that construct the background of the different layers of the user's living room and furniture experience. This network of contradictory and consolidating agents create the potential for user adaptations and the functional transformation of the furniture. The first contradiction area is between the the effects of the outer actors and their norms and the daily routines and needs of each user. Certain functional transformations occurred throughout certain furniture as a result of the user to experience his/her living room that was constructed according to the norms that were produced by the outer actors but used by his/her personal daily routines which were different from these norms. Second contradiction, but at the same time reproduction area is created between the public and private layers in the living room. The union of the public and private layers in the living room increased the spread of the personal routines of the household throughout the units which were mainly considered for hosting activities, like display units, dining tables and chairs. This spread ended up with certain transformations and adaptations. The third contradictory area takes place between the individuality disposition that the user experiences as a means for the distinction from the other social groups and a more traditional disposition that belongs to the communitarian culture. This contradiction consolidates with the production of the functional transformation of the living room furniture which is acquired considering the traditional rituals of the communitarian culture and lived out according to the mundane routines of the user. As seen in the results, the layered structure established for discussing the functional transformations of the furniture has provided a convenient platform for revealing and considering the contradiction dynamics behind the living room experience. The contradictory elements that move between the 'outer actors – user', 'public layers – private layers' and 'communitarian dispositions – individual dispositions' axis have provided certain transformations of the furniture, domestic space and the practice in the context of living room experience. As the social production of the contemporary living room and furniture is composed of the sum of the three layers, – together with both contradictory and parallel elements – all the contradictory areas and elements that are revealed in this study has brought an in-depth understanding for the living room and furniture use. All the data and findings and relevant comments and discussion developed throughout this inquiry has been a significant evaluation area and reference point for both further research and professional practice that are supposed to be conducted about the use of living room furniture.

Benzer Tezler

Tez No
332397
Batı Karadeniz Bölgesi konutlarında salon-mobilya ilişkisinin ergonomik analizi
The ergonomic analysis of living room-furniture relation in West Black Sea region dwellings
RAŞİT ESEN
Doktora
Türkçe
2013
İç Mimari ve Dekorasyon Karabük Üniversitesi
Mobilya ve Dekorasyon Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BURHANETTİN UYSAL
Tez No
327303
Zigon, orta sehpa, fiskos: Bir tasarım ürünü olarak sehpalar üzerinde kullanıcı odaklı bir çalışma
Nesting table, center-coffee table, accent table: A user-focused study on the coffee tables as design products
GÖZDE KAVALCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
İç Mimari ve Dekorasyon İstanbul Teknik Üniversitesi
Endüstri Ürünleri Tasarımı Ana Bilim Dalı
DR. H. HÜMANUR BAĞLI
Tez No
421076
Televizyon merkezli tasarlanan mobilyalar üzerine bir kullanıcı araştırması
A user research on the design of TV centered furniture in the living room
NESRİN TÜRER
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Endüstri Ürünleri Tasarımı İstanbul Teknik Üniversitesi
Endüstri Ürünleri Tasarımı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞEBNEM TİMUR ÖĞÜT
Tez No
131280
İstanbul'da Bağdat Caddesi ve Cemil Topuzlu Caddesi'nde satışa sunulan çağdaş konut salon mobilyaları üzerine bir araştırma
A Researchment about modern living room furniture selling at Bağdat Caddesi and Topuzlu Caddesi
PINAR ARTIKOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
İç Mimari ve Dekorasyon Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
İç Mimarlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SENEM ONUR
Tez No
332818
Yıldız Şale Kasr-ı Hümayunu üst kat oda ve salonlarındaki mobilyalar
The furnitures of the upper rooms and halls in Yildiz Şale Kiosk
EMİNE GÖZDE KUZU
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Mimarlık Yıldız Teknik Üniversitesi
Mimarlık Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜL AKDENİZ

Geri Dön