Hasan-ı Basrî kıraati ve Kur'an tefsirine katkısı
Hasan Basri's variant readings of the Qur'an (Qiraats) and their contributions to the Qur'anic commentaries (Tafseer)
- Tez No: 445832
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET AKİF KOÇ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tefsir Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 420
Özet
Bu çalışmanın konusu, tâbiûn döneminin en önde gelen şahsiyetlerinden Hasan-ı Basrî'ye atfedilen kıraat vecihleri ile bu vecihlerin tefsir açısından ifade ettiği değerdir. Giriş ve üç bölümden oluşan çalışmanın birinci bölümünde kıraat ilmi ve tarihçesi ele alınmış ve Hasan-ı Basrî'nin bu tarihsel süreçteki yeri belirlenmiştir. İkinci bölüm, Hasan-ı Basrî'nin hayatı ve kıraatine ayrılmıştır. Erken dönemden itibaren anılan kıraat vecihleri meâni'l-Kur'ân, tefsir, iʽrâbu'l-Kur'ân ve kıraat eserlerinde rivâyet malzemesinden yararlanılarak bir bütün halinde ortaya konulmaya çalışılmış ve bu okuyuş farklılıklarının o dönemdeki Arap dili lehçeleriyle bağlantısı vurgulanmıştır. Ayrıca mezkur kaynaklarda ilgili kıraat vecihlerinin yer alış biçimi ve isnâd zincirleri kaydedilmiştir. Üçüncü bölümde ise Hasan-ı Basrî kıraat vecihlerinin tefsir literatüründe ele alınışı incelenmiştir. Tefsir tarihi boyunca müfessirler Hasan-ı Basrî kıraat vecihlerinden kaynaklanan anlam farklılıklarını da yansıtmaya çalışmışlardır. Müfessirlerin Hasan-ı Basrî kıraatine yaklaşımlarıyla ilgili iki ayrı bakış açısı ortaya çıkmıştır. Taberî'nin başını çektiği ve bazı müfessirlerin de benimsediği yaklaşımlardan birincisine göre, söz konusu kıraat vecihleri sahih kıraat kriterlerinden bazı şartları karşılamaması nedeniyle tilâvet edilemeyeceği gibi tefsir açısından da bir değer ifade etmez. İkincisi ise müfessirlerin çoğunluğuna ait olan yaklaşımdır. Buna göre, ilgili kıraat vecihleri tilâvet edilemese de bunlardan tefsirde yararlanılabilir. Nitekim, Mekkî ve Saʽlebî ile başlayan ve takip eden süreç boyunca müfessirler anılan kıraat vecihlerinden çeşitli mana tercihlerini delillendirmede ya da desteklemede yararlanmışlar ve böylece Hasan-ı Basrî kıraat vecihlerinin tefsir açısından önemli bir rivâyet malzemesi olduğunu fiilen kanıtlamışlardır. Bu durum, araştırmada çeşitli örneklerle ortaya konulmuştur.
Özet (Çeviri)
The subject of this study is the variant readings of the Qur'an ascribed to Hasan Basri who was one of the most prominent scholars of the period of Successors and the early period of Qur'anic studies and commentary and the value of these variant readings in the science of Qur'anic exegesis. In the 1st chapter of this work which is comprised of an introduction and three chapters, we have presented some introductory information about the science of qira'a and identified Hasan Basri's place in this historical process. The 2nd chapter is reserved for Hasan Basri's life and his variant readings of the Qur'an. The variant readings in question were examined comprehensively in various books written. By benefiting from the narrations recorded in in the sciences of ma'ani al-qur'an, tafsir, iʽrab al-Qur'an and qira'a since the early period of Islamic sciences, we have tried to present Hasan Basri's variant readings (qiraats) as a whole and indicate the relations of these variant readings with Arabic dialects at that time. Moreover, we mentioned the chains of narrators of the variant readings recorded in those sources. In the 3rd chapter, we have dealt with how Hasan Basri's variant readings have been recorded in the literature of Qur'anic exegesis and analyzed the approaches adopted by the commentators of the Qur'an towards those variant readings. Indeed, throughout the period beginning with Ibn Abi Talib Makki and Salebi and in the following periods, the commentators of the Qur'an benefited from these variant reading as justification for their choices from among different options of meaning of the verses of the Qur'an. As a conclusion, they have physically proven that Hasan Basri's variant readings are important for the commentaries of the Qur'an. This is presented in our study by numerous examples from the literature of tafsir.
Benzer Tezler
- Sahih ve şâz kıraatler bağlamında Yûnus Sûresi
Surah Yûnus in the context of authentic and shaz qirāāt
YUNUS EMRE TAŞDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA SAĞLAM
- El-intisâr bağlamında Ebu'l Hüseyin El-Hayyât'ın kelâmî görüşleri
Al-Hayyat's theological wiews in the context of al-intisar
SADULLAH ÇAKAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
DinYüzüncü Yıl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET KUBAT
- Hasan Basri Çantay'ın tefsir ilmindeki yeri
HAsan BAsri ÇAntay?s position in the qouranic commentary
SADIK ERENBAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
DinKaradeniz Teknik ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. İBRAHİM HİLMİ KARSLI
- Abdullah B. Fudio'nun Ziyau't-te'vilin'de kiraat olgusu
منهج عبد الله بن فودي في القراءات في ضياء التأويل
MOHAMMED O M ALAZAMI
Doktora
Arapça
2022
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BAHADDİN DARTMA
- Muhammed B. Eyyüb Et-Tazifi 'nin tefsirindeki metodu
Muhammed B. Eyyüb At-Tazifi his methots in commentary
İSMAİL DURSUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
DinOndokuz Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF.DR. İSHAK YAZICI