Ahmed Hayâtî-yi Elbistânî'nin Şerh-i Tuhfe-yi Vehbî adlı eseri 'Şerhü Tuhfeti'l-Manzûmeti'd-Dürriyye fî-Lügati'l-Fârisiyye ve'd-Deriyye'(İnceleme-tenkitli metin-sözlük–tıpkıbasım)
Ahmed Hayâtî-yi Elbistânî'nin Şerh-i Tuhfe-yi Vehbî adlı eseri 'Şerhü Tuhfeti'l-Manzûmeti'd-Dürriyye fî-Lügati'l-Fârisiyye ve'd-Deriyye' (İnceleme-tenkitli metin-sözlük–tıpkı basım)
- Tez No: 447855
- Danışmanlar: PROF. DR. ATABEY KILIÇ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Manzum Sözlük, Manzum Sözlük Şerhi, Sünbülzâde Vehbî, Ahmed Hayâtî Efendi, Tuhfe-yi Vehbî, Lyrical Dictionary, Lyrical Dictionary Exegesis, Sünbülzâde Vehbî, Ahmed Hayâtî Efendi, Tuhfe-yi Vehbî
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Erciyes Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 961
Özet
Manzum sözlükler,“sıbyân”ve“mübtedî”olarak nitelendirilen çocuklara, bir veya birden fazla dili öğretmeyi amaçlayan hacmi küçük, ezberi kolay eserlerdir. Dil ve kelime öğretiminin yanı sıra fesahat ve belagat eğitimi veren manzum sözlükler, sıbyân mekteplerinde, tekkelerde ve dergâhlarda okutularak ilmî ve beşerî manada çocukların gelişimine katkı sağlamıştır. Çeşitli ahenk unsurları ve ritmik üslûbuyla çok sevilen manzum sözlükler, çocukların başucu kitabı olmuştur. Çocuklar için yazılan manzum sözlükleri şerh ederek bu sözlüklerin eksik kalan yönlerini tamamlamayı ve ilmî zeminde çeşitli tafsilatları vermeyi amaçlayan eserler ise manzum sözlük şerhleridir. Prof. Dr. Atabey Kılıç danışmanlığında hazırladığımız bu çalışma manzum sözlük şerhleri üzerine yapılan ilk doktora tezidir. Sünbülzâde Vehbî'nin çocuklara Farsça öğretmek amacıyla 1783 yılında kaleme aldığı Tuhfe-yi Vehbî adlı manzum sözlüğün şerhi olan ve“Şerhü Tuhfeti'l-Manzûmeti'd-Dürriyye fî-Lügati'l-Fârisiyye ve'd-Deriyye”tam adını taşıyan Tuhfe-yi Vehbî Şerhi, 1792 yılında Elbistanlı Ahmed Hayâtî Efendi tarafından yazılmıştır. Döneminin önde gelen ilim adamlarından müderris Hayâtî Efendi'nin bu eseri çok beğenilmiş ve birçok kez basılmıştır. İncelememizde sözlük ve sözlükçülük kavramlarından bahsedildikten sonra manzum sözlükler ve manzum sözlüklerin okutulduğu sıbyân mektepleri tanıtılmış, manzum sözlüklerin çeşitleri ve şerhleri hakkında bilgi verilmiştir. Daha sonra sırasıyla Sünbülzâde Vehbî ve Ahmed Hayâtî Efendiler, hayatı, eserleri ve edebî kişiliği çerçevesinde incelenmiştir. Şârihin şerh metodu maddeler hâlinde izah edilip nüshaların tavsîfi ve şeceresi anlatılmış ve son olarak eserin tenkitli metni verilmiştir. Sonuç kısmında ise tez çalışmasının önemi ve kazanımları aktarılmıştır.
Özet (Çeviri)
Lyrical dictionaries are dictionaries that are written for children at beginner level to teach them one or more language, which are easy to memorize. Alongside teaching a language this dictionaries can teach fluency and rhetoric. Ottoman elementary-primary schools and Islamic monasteries used these dictionaries through scholarly and humanities to improve children education. Lyrical dictionaries have become bedside book for children because these dictionaries have eurhythmic and euphonic tone. Lyrical dictionary exegesis' purposes are explaining the lyrical dictionaries to children and teach them some particulars on scholarly basis. We prepared this thesis which is the first doctoral thesis studying on lyrical dictionary exegesis with the consultancy of Prof. Dr. Atabey Kılıç.“Şerhü Tuhfeti'l-Manzûmeti'd-Dürriyye fî-Lügati'l-Fârisiyye ve'd-Deriyye”is written by mudarris Ahmed Hayâtî Efendi who was also leading scholar in his own time in 1792. It is an exegesis to Tuhfe-yi Vehbî which is written by Sünbülzâde Vehbî on aspiring to teach children Farsi. This dictionary is loved by everyone and published several times. We have mentioned dictionaries and its writers, lyrical dictionaries and Ottoman elementary-primary schools, variations of lyrical dictionaries and its exegises in this research. Later that, lives and works and literary personalities of Sünbülzâde Vehbî ve Ahmed Hayâtî Efendi have been examined in this research as well. Commentator's method of exegesis is explained by articling. Later that, all the dictionaries and their genealogical tree have defined. Lastly the dictionary have been criticized. In the ending part I have wrote about thesis' importance and its gains.
Benzer Tezler
- II. Bayezid'in oğlu Şehzade Ahmed'in hayatı
The son of Bayezid II's son Prince Ahmed life
İNAN DEMİRTAŞ
- İbnü'n-Nâzım ve şerhu Tayyibeti'n-neşr isimli eserinin metodolojik tahlili
Methodological analysis of İbn al-Nāzim and his work named sharh Tayyibat al-nashr
RESUL AKCAN
Doktora
Türkçe
2024
DinBursa Uludağ ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SELAHATTİN ÖZ
- Hasan Şükrü Efendi'nin 'Terceme-i Divan-ı Ahmed-i Yesevî'adlı eseri(inceleme-metin)
Hasan Şükrü's work named Terceme-i̇ Di̇van-i Ahmed-i̇ Yesevî(analysis-text)
SENA TEKİN BAĞCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve Edebiyatıİnönü Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET KORKUT ÇEÇEN
- Seyyid Ahmed Muhtâr Belhî hayatı, eserleri ve tasavvufî görüşleri
View Seyyid's full profile life, works and sufism views
MUSTAFA OKURKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
BiyografiSivas Cumhuriyet ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YÜKSEL GÖZTEPE
- Sabûhî Ahmed Dede'nin hayatı eserleri ve tasavvufî görüşleri
Sabûhî Ahmed Dede's life works and sufism views
MÜZEKKİR KIZILKAYA
Doktora
Türkçe
2019
DinSivas Cumhuriyet ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KADİR ÖZKÖSE