Çorum'da yetişen bazı bitkilerden elde edilen renkler ve bu renkli ipliklerin ürün tasarımında kullanımı
The colors obtained from some plants grown in Çorum and the use of these dyed yarns in product design
- Tez No: 450323
- Danışmanlar: PROF. DR. NURAN KAYABAŞI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: El Sanatları, Crafts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Ev Ekonomisi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: El Sanatları Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 147
Özet
Doğada kendiliğinden yetişen ya da tarımı yapılan pek çok bitkinin kök, gövde, yaprak, çiçek, meyve, meyve kabuğu, toprak altı sürgünleri, yumru kabuğu, vb. gibi boyar madde içeren kısımları oldukça geniş bir alana sahip olan bitkisel boyacılıkta kullanılmaktadır. Geçmişten beri bitkiler yün, pamuk, ipek gibi liflerin boyanmasında kullanılmış ve bu bitkilerden yetiştiği yöreye göre birbirinden farklı renk tonları elde edilmiştir. Bu çalışmada Çorum ilinde yapılan araştırma neticesinde bu yörede yetişen asma, ayva, cehri, elma, kökboya, mürver, ceviz, ıhlamur, menengiç (sakız), peygamber çiçeği, sığırkuyruğu, sumak, nane, kızılcık, kuşburnu ve karadut gibi önemli boya bitkileri yetişmektedir. Bu tezde, Çorum yöresinde doğada kendiliğinden yetişen asma, ayva, cehri, ceviz, elma, kökboya, mürver, sığırkuyruğu, sumak, ıhlamur, menengiç (sakız), peygamber çiçeği, nane, kızılcık, kuşburnu ve karadut gibi bitkiler yün kilim ipliklerine göre %100 alınarak her bir bitki ile 1 mordansız ve 5 farklı mordan (alüminyum şapı, sodyum klorür, kalay klorür, potasyum bi tartarat ve potasyum bikromat) kullanılarak toplam 100 adet boyama yapılmıştır. 1 saat kaynatma sonucunda sıcak ekstrakt elde edilmiş, ön mordanlama işlemi uygulanarak boyama yapılmıştır. Elde edilen renkler sübjektif yöntemlerle değerlendirildiğinde krem-bej, sarı, yeşil, kahverengi, kırmızı ve tonları elde edilmiştir. Objektif olarak değerlendirildiğinde ise dE değerinin en düşük sonucunun 2,62 ile kızılcık bitkisinin potasyum bitartarat mordanı; en yüksek dE değerini ise 34,91 ile peygamber çiçeği kalay klorür mordanının verdiği görülmektedir. Elde edilen bu renklerin ışık haslığı 1 ile 8; sürtünme haslığı 2 ile 5; yaş su damlası haslığı 1/2 ile 5; kuru su damlası haslığının ise 4 ile 5 arasında değerler olduğu belirlenmiştir. Boyama sonrasında elde edilen renkli iplikler ile yöreye özgü ve yöreyi yansıtan motifler kullanılarak ürün tasarımı yapılmıştır. Ayrıca ürün oluşturma aşamasında kilim dokuma tekniğinden yararlanılmıştır. Çalışma sonunda yöreyi yansıtan motif ve desen özelliklerine sahip puf, ayakkabı, gazetelik, makyaj taburesi, çanta, cüzdan, yastık, takı, terlik, yelek gibi hediyelik, turistik ve dekoratif amaçlı el sanatları ürünleri ortaya konulmuştur.
Özet (Çeviri)
The parts of many plants, self-generated in nature or grown in agriculture, such as roots, bodies, leaves, flowers, fruits, peels, underground stems, tubers, etc. which contain colorants are used in vegetable dyeing whose range is quite wide. Since the distant past, plants have been used in dyeing of fibers like wool, cotton and silk and different hues have been obtained depending on the region where these plants are raised. In this research, it has been determined that in the province of Çorum are found significant dyeing plants like Vitacea, Cydonia, Rhamnus, Malus, Madder, Sambucus, Walnut, Tilia, Terebinth, Centaurea, Verbascum, Rhus, Mint, Cornus mas, Fructus cynosbati and Morus nigra. In this thesis, plants growing in nature in the province of Çorum, such as vitis, quince, buckthorn, walnut, apple, madder, elderberry, mullein, sumac, linden, terebinth, centaurea, mint, cornus mascula, rose hip and black mulberry were taken 100% based on wool rug threads and by using 1 without mordant and 5 with different mordants (alum, sodium chloride, tin salt, potassium bitartrate and potassium bichromat) with each plant, totally 100 dyings were made. After one hour of boiling hot extract was attained; -pre-mordanting was applied before dying. When the obtained colors were subjectively evaluated, cream beige, yellow, brown, green, red and shades of these were obtained. When these are objectively evaluated, lowest value of dE, 2.62, is the potassium bitartrate mordant of cornus mascula; highest value of dE, 34.91, is the tin salt mordant of centaurea. Lightfastness, rubbing fastness, water drops wet fastness, water drops dry fastness of these obtained colors are found to be between 1 and 8, 2 and 5, 1/2 and 5, 4 and 5 respectively. Thus, with regard to each of these plants raised in the province of Çorum and used in the dyeing process, is constituted a catalogue containing the dyeing methods, the types and the proportions of mordants, the names of the colors obtained and the purity degrees of these colors.
Benzer Tezler
- Artvin ilinde doğal yetişen bazı tıbbi ve aromatik bitki ekstraktlarının antimikrobiyal aktivitelerinin belirlenmesi
Determination of antimicrobial activities of some medicinal and aromatic plant extracts naturally growing in Artvin province
NURTEN ÇOBAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
BiyolojiArtvin Çoruh ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NURCAN ALBAYRAK İSKENDER
- Maçka (Trabzon) ilçesinde yetişen bazı bitkilerin etnobotanik özellikleri ve peyzaj değerleri
Ethnobotanic features and landscape values of some plants growing in Maçka (Trabzon) district
ZEHRA ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Peyzaj MimarlığıArtvin Çoruh ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DERYA SARI
- Azdavay İlçesi'nin (Kastamonu) kültürel coğrafyası
Cultural geography of the Azdavay District (Kastamonu)
BÜŞRA DİBSİZGÖL
- Kurakçıl bitkilerden aloe türlerinin peyzaj mimarlığı çalışmalarında kullanım olanaklarının irdelenmesi
The determination of aloe vera plant cultivated in arid areas and its application in landscape architecture
MEHRAN HOSSEINGHOLIPOURMIANDOAB
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Peyzaj MimarlığıEge ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BAHRİYE GÜLGÜN ASLAN
- Türkiye' de doğal olarak yetişen ve kültürü yapılan bazı crocus türlerinde somatik embriyogenesis' in araştırılması
Investigation of somatic embryogenesis in some crocus species (Crocus sativus L., crocus ancyrensis, crocus pallasii subs. pallasii) grown naturally in Turkey
BAŞAR SEVİNDİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
BiyoteknolojiÇukurova ÜniversitesiBahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NESLİHAN YEŞİM YALÇIN MENDİ