Başkurt Türkçesinde ettirgen çatı
The causative in Bashkir Turkish
- Tez No: 453163
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MURAT CERİTOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 156
Özet
Ünüvar, Dursun, Başkurt Türkçesinde Ettirgen Çatı, Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Doçent Doktor Murat CERİTOĞLU, Ankara, 2016, xii+138 s. Çalışmanın“Giriş”bölümünde çatı kategorisi ile ilgili görüşler değerlendirildikten sonra fiilin aktiflik-pasifliği ve geçişlilik-geçişsizliği tanımlanmış ve fiilin aktiflik-pasifliğinin ve geçişlilik-geçişsizliğinin çatı kategorisi olan ilgisi tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu tespitler doğrultusunda, fiilin aktiflik-pasifliğinin ettirgen ve oldurgan çatı oluşumunda, fiilin geçişlilik-geçişsziliğinin ise çatı kategorisinin edilgen, meçhul, dönüşlü ve işteş türlerinin oluşumunda etkili olduğu görüşü ortaya çıkmıştır. Aynı bölümde çatı kategorisinin, ettirgen ve oldurgan türü dışındaki türleri hakkında görüşlere yer verilmiş ve bu çatı türlerine Başkurt Türkçesinden örnekler verilmiştir. Giriş bölümün sonunda çatı kurma yöntemlerinden bahsedilmiş ve ettirgen ve oldurgan çatı türünün hangi yöntemlerle kurulabildiği anlatılmıştır. Tezin“Başkurt Türkçesinde Ettirgenlik”adlı 1. Bölümünde ve“Başkurt Türkçesinde Oldurganlık”adlı 2. Bölümünde dil biliminde ettirgen ve oldurgan yapılar ile ilgili değerlendirmelere yer verildikten sonra sözcüksel, çözümlemeli ve biçimsel yöntemlerle kurulan ettirgenlik ve oldurganlık kategorisi örnekler üzerinden değerlendirilmiştir. Ettirgenlik ve oldurganlığın biçimsel yöntemle kurulmasına olanak sağlayan biçimsel işaretleyiciler tezin 3. Bölümünde“Başkurt Türkçesinde Biçimsel Ettirgenlik/Oldurganlık İşaretleyicileri”başlığı altında ele alınmış ve biçimsel ettirgenlik/oldurganlık eklerinin kökenleri ve gelişimi açıklandıktan sonra Başkurt Türkçesindeki ettirgenlik/oldurganlık eklerinin kullanımı örnekler üzerinde gösterilmiştir. Çalışmanın“Başkurt Türkçesinde Biçimsel Çatı İşaretleyicilerinin Üst üste Gelmesi”adlı 4. Bölümünde çatı işaretleyicilerin birbirleri ve diğer ekler üzerine ulanma durumu değerlendirilmiştir. Bu bölümde Başkurt Türkçesi ile Türkiye Türkçesindeki durumlar üzerinde karşılaştırmalar yapılmıştır. Çalışmanın 5. bölümünde çatı eklerinin söz dizimi ile ilgisi üzerinde durulmuş, ettirgenlik ve oldurganlık eklerinin cümlenin öge sayısını artırma; edilgenlik, meçhullük ve işteşlik eklerinin ise cümlede öge sayısını azaltma işlevlerinden söz edilmiştir. Tezin son bölümünde, Başkurt Türkçesinde çatı kategorisi ile ilgili ulaşılan sonuçlar maddeler halinde değerlendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
Unuvar, Dursun, The Causative in Bashkir Turkic, Master's Thesis, Advisor: Assoc. Prof. Murat Ceritoglu, Ankara, 2016, xii+138 p. After views which are in relation with the voice category were evaluated in the introduction, the transitivity-intransitivity and activity-passivity of verb was defined and the relation of the transitivity-intransitivity and activity-passivity of verb with the voice category was determined. On the basis of these determinations, it appears that the activity- passivity of the verb is effective in the formation of the causatives and transitivised, whereas the transitivity-intransitivity of the verb is effective in the formation of passive, unknown, reciprocal and reflexive. In the same section, opinions about voice types, except for causative and transitivised types, were discussed and examples of these voice types from Bashkir Turkic were given. At the end of the introduction section, the methods of forming voice were mentioned and which methods can be used to make causative and transitivised was explained. In the first chapter of“Causative in Bashkir Turkic”and in the second chapter of“Transitivised in Bashkir Turkic”, evaluations of causative and transitivised in linguistics were examined and then, the causative and the transitivised categories which is established by lexical, analytical and formal methods were evaluated in the light of examples. The formal markers that enable the establishment of the causative and transitivised by formal methods were discussed in Chapter 3 under the heading of“Formal Causative/Transitivised Marker in Bashkir Turkic”and the use of marker causative-transitivised in Bashkir Turkic was shown with examples after explaining the origin and development of the formal causative and transitivised. The study assessed the connectivity of the voice makers on each other and the other affixes in Chapter 4,“The Combinations of Formal Voice Markers in Bashkir Turkic”. In this chapter, comparisons were made between the Bashkir Turkic and Turkish. In chapter 5, the relation of the voice maker with the syntax was emphasized. Also it was mentioned that the affixes of causative and transitivised increase the number of elements of the sentence while the affixes of passive, unknown and reciprocal decrease the number of elements of the sentence. In the conclusion of the thesis, the results related to the voice category in Bashkir Turkic were evaluated.
Benzer Tezler
- Başkurt Türkçesinde kip
Bashkir Turkish mood
HABİBE YAZICI ERSOY
Doktora
Türkçe
2007
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF.DR. HÜLYA KASAPOĞLU ÇENGEL
- Başkurt Türkçesinde edatlar
Postposi̇ti̇ons i̇n Bashki̇r Turki̇sh
MUSTAFA AYDINER
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
DilbilimGazi ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FEYZİ ERSOY
- Başkurt Türkçesinde fiil türeten ekler ve fonksiyonları
Verb derivation affixes and their functions in Bashkir Turkish
TÜLAY KARAKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimAfyon Kocatepe ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MURAT ÖZŞAHİN
- Başkurt Türkçesinde fiil-tamlayıcı ilişkisi
Valenz in Bashkir language
NESRİN GÜLLER
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HABİBE YAZICI ERSOY
- Baskurt Türkçesinde isim yapım ekleri ve işlevleri: Tarihi karşılaştırmalı bir inceleme
Denomial suffixes in Bashkir language and their functions: A historicial comparative analysis
ESRA BÜYÜKERYILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DilbilimNiğde Ömer Halisdemir ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FATMA ERTÜRK