Geri Dön

Lise öğrencilerinde okul tükenmişliğine ilişkin bir modelin sınanması ve sınıf tekrarını yordama düzeyinin incelenmesi

Testing of a model on the school burnout among high school students and exploring the model's prediction level of grade retention

PDF İndir

  1. Tez No: 456686
  2. Yazar: ZEKERİYA ÇAM
  3. Danışmanlar: PROF. DR. SELAHİDDİN ÖĞÜLMÜŞ
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
  6. Anahtar Kelimeler: Okul Tükenmişliği, Sınıf Tekrarı, Akademik Başarı, Çoklu Grup Yol Analizi, School Burnout, Grade Retention, Academic Achievement, Multigroup Path Analysis
  7. Yıl: 2016
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Ankara Üniversitesi
  10. Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Eğitimde Psikolojik Hizmetler Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Eğitim Psikolojisi Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 203

Özet

Bu çalışmada lise öğrencilerinde okul tükenmişliğine ilişkin bir model test edilmiş, modelde yer alan değişkenlerin sınıf tekrarı yapan ve sınıf tekrarı yapmayan öğrencileri ne düzeyde ayırdığı incelenmiştir. Bu bağlamda test edilen okul tükenmişliği modeli; not ortalaması, okul tükenmişliği, sosyal destek, stres, mükemmeliyetçilik, akademik erteleme eğilimi ve başarısızlık korkusu değişkenleri ile oluşturulmuştur. Araştırmanın verileri dört ayrı çalışma grubundan toplanmıştır. Araştırmada öğrencilerin okul tükenmişlik düzeylerini belirlemek için Salmela-Aro, Kiuru ve Leskinen (2009) tarafından geliştirilen ve araştırmacı tarafından Türk kültürüne uyarlanan Okul Tükenmişlik Envanteri, öğrencilerin başarısızlık korkusunu belirlemek için Conroy, Willow ve Metzler (2002) tarafından geliştirilen ve araştırmacı tarafından Türk kültürüne uyarlanan Performans Başarısızlığını Değerlendirme Envanteri, öğrencilerin sosyal destek düzeylerini belirlemek için Yıldırım (1997; 2004) tarafından geliştirilen Algılanan Sosyal Destek Ölçeği, öğrencilerin akademik erteleme eğilimlerini belirlemek için Aitken (1982) tarafından geliştirilen ve Balkıs (2006) tarafından Türk kültürüne uyarlanan Aitken Akademik Erteleme Eğilimi Ölçeği, öğrencilerin stres düzeylerini belirlemek için Ang ve Huan (2006) tarafından geliştirilen ve Kelecioğlu ve Bilge (2009) tarafından Türk kültürüne uyarlanan Akademik Beklentilere İlişkin Stres Envanteri ve öğrencilerin mükemmeliyetçilik düzeylerini belirlemek için Frost, Marten ve Lahart ve Rosenblate (1990) tarafından geliştirilen ve Kağan (2011) tarafından Türk kültürüne uyarlanan Frost Çok Boyutlu Mükemmeliyetçilik Ölçeği kullanılmıştır. Çalışma grubu 1'de 322 kişi (189 kız, 133 erkek) yer almıştır. Çalışma grubu 1'den elde edilen veriler Okul Tükenmişlik Envanteri'nin 6'lı Türkçe likert formunun psikometrik özelliklerinin belirlenmesi için kullanılmıştır. Çalışma grubu 2'de 180 kişi (117 kız, 112 erkek, 1 katılımcı cinsiyetine ilişkin bilgi sunmamıştır) yer almıştır. Çalışma grubu 2'ye Okul Tükenmişlik Envanteri'nin 5'li Türkçe likert formunun geçerlik ve güvenirlik çalışmaları kapsamında ulaşılmıştır. Çalışma grubu 3'te 379 kişi (217 kız, 162 erkek) yer almıştır. Çalışma grubu 3'e Performans Başarısızlığını Değerlendirme Envanteri'nin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışmaları kapsamında ulaşılmıştır. Çalışma grubu 4'te ise 1068 öğrenci (397 kız 671 erkek) yer almıştır. Bu grup araştırmada test edilen modelin ve modelde yer alan değişkenlerin sınıf tekrarını yordama düzeyinin incelendiği gruptur. Çalışma grubu 4'teki öğrencilerin 340'ı (122 kız, 218 erkek) 9. Sınıfta sınıf tekrarı yapmış ve bu sınıfı yeniden okuyan, 356'sı (138 kız 218 erkek) 9. Sınıfı ilk kez okuyan ve 372'si (137 kız, 235 erkek) ise 9. Sınıfı başarı ile tamamlayıp 10. Sınıfa devam eden öğrencilerdir. Araştırmada ilk aşamada sınıf tekrarı yapan ve yapmayan öğrencilerin özellikleri incelenmiştir. Araştırmanın bulgularına göre 9. Sınıfta sınıf tekrarı yapmış 340 öğrencinin %80.3'ünün derslerden başarısızlık, %13.2'sinin devamsızlık nedeniyle sınıf tekrarı yaptığı ve %5.9'unun ise hem derslerden hem de devamsızlıktan sınıf tekrarı yaptığı bulunmuştur. Sınıf tekrarı yapan öğrencilerin %22.4'ünün ailesinde sınıf tekrarı yapan birinin olduğu ve %48.2'sinin ailesinde okulu terk eden biri olduğu görülmüştür. Bununla beraber öğrencilerin %97.1'i arkadaşları arasında sınıf tekrarı yapan biri olduğunu ve %61.8'i ise arkadaşları arasında okulu terk eden biri olduğunu bildirmiştir. 1068 katılımcıdan elde edilen veriler üzerinde akademik başarı ortalaması, okul tükenmişliği, algılanan sosyal destek, stres, mükemmeliyetçilik, akademik erteleme eğilimi ve başarısızlık korkusu değişkenleri arasındaki ilişkiler yol analizi ile incelenmiştir. Ele alınan modelde aile ve öğretmenlerden algılanan sosyal destek okul tükenmişliğini negatif; stres, akademik erteleme eğilimi, uyumsuz mükemmeliyetçilik ve başarısızlık korkusu değişkenleri ise okul tükenmişliğini pozitif yordamıştır. Bu değişkenler okul tükenmişliğindeki toplam varyansın %35'ini açıklamıştır. Öğrencilerin stres düzeylerini aile ve öğretmenlerden algılanan sosyal destek, uyumsuz mükemmeliyetçilik ve başarısızlık korkusu değişkenleri yordamış ve bu değişkenler stres değişkenindeki varyansın %36'sını açıklamıştır. Öğrencilerin akademik erteleme eğilimlerini başarısızlık korkusu yordamamış ancak, uyumsuz mükemmeliyetçilik, aile ve öğretmenlerden algılanan sosyal destek akademik erteleme eğilimini düşük düzeyde yordamıştır. Bu değişkenler öğrencilerin akademik erteleme eğilimlerindeki varyansın %15'ini açıklamıştır. Öğrencilerin akademik başarı puanlarının yordanmasında okul tükenmişliğinin anlamlı bir etkide bulunmadığı, buna karşın aile ve öğretmenlerden algılanan sosyal desteğin başarı puanlarını pozitif, uyumsuz mükemmeliyetçilik ve başarısızlık korkusu değişkenlerinin ise akademik başarıyı negatif yordadığı görülmüştür. Bu değişkenler akademik başarıdaki varyansın %0.7'sini açıklamıştır. Öğrencilerin başarısızlık korkularının en güçlü ve tek yordayıcısının ise uyumsuz mükemmeliyetçilik olduğu ve uyumsuz mükemmeliyetçiliğin başarısızlık korkusundaki varyansın %49'unu açıkladığı görülmüştür. Modelin geçerliği için hesaplanan uyum iyiliği indekslerinin χ2/Sd= 4,15 (p= 0.00014), RMSEA= .054, GFI= .99; AGFI= .96; CFI= .99; NFI= .99; NNFI= .97; IFI= .99 olduğu ve bu değerlerin iyi uyuma işaret ettiği görülmüştür. Test edilen modelin sınıf tekrarı yapan 9. Sınıf öğrencileri, 9. Sınıfa ilk kez başlamış öğrenciler ve 10. Sınıfa devam eden öğrenciler arasında farklılık gösterip göstermediği incelenmiş ve modelin üç grupta farklılaştığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu nedenle modelde betimlenen ilişkiler her üç grup için çoklu grup yol analizi ile ayrı ayrı incelenerek yorumlanmıştır. Modelde yer alan akademik başarı ortalaması, okul tükenmişliği, aile ve öğretmenlerden algılanan sosyal destek, stres, uyumsuz mükemmeliyetçilik, akademik erteleme eğilimi ve başarısızlık korkusu değişkenlerinin sınıf tekrarı yapan ve yapmayan öğrencileri ne düzeyde ayırt ettiği karesel diskriminant analizi ile incelenmiştir. Okul tükenmişliği, stres ve akademik erteleme eğilimi değişkenleri sınıf tekrarı yapan ve yapmayan öğrencileri ayırmada anlamlı bir etkide bulunmamıştır. Grupları ayırmada en güçlü değişkenlerin ise sırasıyla akademik başarı ortalaması, aileden algılanan sosyal destek, başarısızlık korkusu, uyumsuz mükemmeliyetçilik ve öğretmenden algılanan sosyal destek olduğu görülmüştür. Bu değişkenler sınıf tekrarı yapan 340 öğrencinin %90.6'sını doğru bir biçimde sınıflandırmış, tüm grubun (n= 1068) ise %65.5'ini doğru bir biçimde sınıflandırmıştır. Diğer bir deyişle, oluşturulan diskriminant modeli, sınıf tekrarı yapan ve yapmayan öğrencileri büyük oranda doğru sınıflandırmıştır. Elde edilen bulgular ilgili kuramsal yaklaşımlar, araştırma sonuçları ve kültür bağlamında tartışılmıştır. Sonuçlara dayalı olarak öğrencilerin öğrenme hızına göre (tracked school system) yapılandırılmış eğitim sistemi ve okul tükenmişliğini önleyici psiko-eğitim programları önerilmiştir.

Özet (Çeviri)

In this study, a model on the high school students' school burnout was tested, and the model's prediction of retained and promoted students was investigated. The school burnout model, in this sense, included the variables of grade point average (GPA), school burnout, perceived social support, stress, perfectionism, academic procrastination tendency, and fear of failure. The data were collected from four different study groups. School Burnout Inventory, developed by Salmela-Aro, Kiuru and Leskinen (2009) and adapted to Turkish context by the researcher, was used in measuring the school burnout level of the students. The Performance Failure Appraisal Inventory, developed by Conroy, Willow and Metzler (2002) and adapted to Turkish context by the researcher, was used in measuring students' fear of failure. The perceived social support of the participants was measured via Perceived Social Support Scale developed by Yıldırım (1997; 2004). Aitken Academic Procrastination Inventory, developed by Aitken (1982) and adapted to Turkish context by Balkıs (2006), was used in measuring participants' academic procrastination tendency. The stress level of the participants was measured via Academic Expectations Stress Inventory, which was developed by Ang and Huan (2006) and adapted to Turkish context by Kelecioğlu and Bilge (2009). Last, in order to measure the perfectionism level of the students, the Frost Multidimensional Perfectionism Scale, developed by Frost, Marten and Lahart ve Rosenblate (1990) and adapted to Turkish context by Kağan (2011) was utilized. There were 322 participants (189 female and 133 male) in the first study group. The data gathered from this group were used to determine the School Burnout Inventory's 6-likert type Turkish psychometric features. The second research group was comprised of 180 students (117 male, 112 male, and one participant did not specify the gender). The participants of this group were utilized to measure the validity and the reliability of School Burnout Inventory's 5-likert type Turkish adaptation. There were 379 participants (217 male and 162 female) in the third study group. The Turkish version's validity and reliability measurements of the Performance Failure Appraisal Inventory were conducted with this group. Last, 1068 (397 female and 671 male) participants took part in the fourth study group. The model and the variables' prediction levels of grade retention were tested with this group. In the fourth study group, there were 340 participants (122 female and 218 male) who retained the ninth-grade, 356 (138 female and 218 male) participants who were in the ninth- grade, 372 (137 female nad 235 male) 10th-grade students who passed the ninth-grade. The study also investigated the features of the retained and promoted students. The findings yielded that among the 340 students who failed the 9th grade, 80.3% were retained, 13.2% were absentees, and 5.9% were both retained ones and absentees. Among the students who retained a grade has a family member who is a retained (22%) and 48.2% of the students have a family member who dropped out of the school. In addition, 97.1% of the participants stated that they have a friend who is a retained and 61.8% of them have a friend who dropped out of the school A path analysis was conducted to explore the relationships among GPA, school burnout, perceived social support, stress, perfectionism, academic procrastination tendency, and fear of failure of 1068 participants. In the model, perceived social support predicted school burnout negatively; on the other hand, stress, academic procrastination tendency, maladaptive perfectionism, and fear of failure predicted school burnout positively. These variables explained 35% of the variance in the school burnout. The stress level of the students was predicted by the variables of perceived social support from family and teachers, maladaptive perfectionism, and fear of failure. 36% of the variance in stress was explained by these variables. Although, students' academic procrastination tendency was not predicted by fear of failure; maladaptive perfectionism and social support from family and teachers predicted academic procrastination tendency at a limited level. These variables explained 15% of the variance in academic procrastination tendency. While school burnout did not significantly affect the GPA; social support from family and teachers predicted achievement scores positively, and fear of failure predicted it negatively. These variables explained 0.7% of the variance in GPA. The only and the strongest predictor of the fear of failure variable was maladaptive perfectionism, and it explained 49% of the variance in fear of failure. Model fit indices that were calculated for the validity of the model, χ2/Sd= 4,15 (p= 0.00014), RMSEA= .054, GFI= .99; AGFI= .96; CFI= .99; NFI= .99; NNFI= .97; IFI= .99, show that these values show a good fit. The tested model was further analyzed to see whether there is a difference among the students who ratined the ninth-grade, who were in the tenth grade and who promoted the ninth- grade. The findings revealed that the model shows differences among these students. For this reason, the relationships in the model were investigated via multi group path analysis. Then, a quadratic discriminant analysis was conducted to investigate the extent to which school burnout, perceived social support from family and the teachers, stress, maladaptive perfectionism, academic procrastination tendency, and fear of failure variables discriminated the grade retained and promoted students. School burnout, stress, and academic procrastination tendency did not significantly differentiate the grade retained and promoted students. The variables that were strong in discrimination of the groups were GPA, perceived social support from family, fear of failure, maladaptive perfectionism, social support from teachers, respectively. These variables classified the 90.6% of the 340 students and 65.5% of the whole group (1068 students) correctly. In other words, the discriminant model mainly classified retained and promoted students correctly. The findings are discussed with specific respect to theoretical approaches, research findings, and culture. Based on the findings, tracked school system, psychoeducation programs that prevent school burnout were suggested in line with the students' learning rate.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    576499

    Lise öğrencilerinde okul tükenmişliğinin akademik başarı ve iyi oluşa etkisinin bütüncül olarak incelenmesi

    Investigation of the effect of school burnout on academic achievement and well-being with a holistic approach in high school students

    MEHMET BUĞRA ÖZHAN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Eğitim ve ÖğretimGazi Üniversitesi

    Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. GALİP YÜKSEL

  2. Tez No

    772763

    Lise öğrencilerinde okul tükenmişliği, akademik beklentilere ilişkin stres ve akademik yılmazlık arasındaki ilişki

    The relationship between school burnout, stress on academic expectations, and academic resilience in high school students

    HABİB ÖZTAŞ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Eğitim ve ÖğretimSelçuk Üniversitesi

    Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA PAMUK

  3. Tez No

    822088

    Lise öğrencilerinde öznel iyi oluş ve akademik beklentilerin yılmazlık, okul tükenmişliği ve okul çalışmalarına bağlanma ile ilişkisi

    The relationship between subjective well being, academic expectations, resiliency, school burnout and school work engagement among high school students

    AYSUN BURSALI

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    Eğitim ve ÖğretimAnkara Üniversitesi

    Eğitimde Psikolojik Hizmetler Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SELAHİDDİN ÖĞÜLMÜŞ

  4. Tez No

    671024

    Akademik dayanıklık ile okul tükenmişliği arasındaki ilişkinin incelenmesi

    An invastigation the relationship between academic resilience and school burnout

    HAKAN KIRBAŞ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    Eğitim ve ÖğretimAtatürk Üniversitesi

    Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ İSMAİL AY

  5. Tez No

    785207

    Gençlerde COVID- 19 korkusu, okul reddi, okul tükenmişliği ve akademik dayanıklılık arasındaki ilişkinin ağ analizi ile incelenmesi

    Investigation of the relationship between COVID-19 fear, school rejection, school burnout and academic resilience by network analysis in youth

    MERVE KARAAĞAÇ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Eğitim ve ÖğretimAtatürk Üniversitesi

    Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. İSMAİL SEÇER

Geri Dön