Ergenler ve beliren yetişkinlerde sosyal değer yöneliminin gelişimsel, sosyal-bilişsel ve bağlamsal bir model çerçevesinde incelenmesi
Investigation of social value orientation in adolescents and emerging adults in the scope of a developmental, social-cognitive and contextual model
- Tez No: 463152
- Danışmanlar: PROF. DR. MELİKE SAYIL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Sosyal değer yönelimi, sosyal bağlam, sosyal davranış, ergenlik, beliren yetişkinlik, değişken-merkezli ve çift-merkezli yaklaşım, Social value orientation, social context, social behavior, adolescence, emerging adulthood, variable-centered and couple-centered approach
- Yıl: 2017
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Gelişim Psikolojisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 282
Özet
Araştırmanın temel amacı, sosyal değer yöneliminin, orta ergenlik ve beliren yetişkinlik dönemlerinde farklı türden sosyal davranışlar üzerindeki etkilerini ve gelişiminde rol oynayan etmenleri saptamaktır. Sosyal değer yöneliminin yaşam akışı boyunca içinde yaşanılan kültürün, sosyalleştirme girişimlerinin ve sosyal-bilişsel becerilerin gelişimine paralel olarak değişim göstereceği varsayımından yola çıkılarak, (1) benlik kurguları ve SED, (2) kuşaklar arası aktarım ve ana-baba uygulamaları ve (3) kendini düzenlemenin rolleri değerlendirilmiştir. Araştırmanın örneklemini, ortaokul ve liselerde (8. ve 9. Sınıflar) okuyan ergenler (n = 218; 14-15 yaş) ve üniversitede okuyan beliren yetişkinler (n = 219; 19-25 yaş) olmak üzere 437 genç ve bu gençlerin anne-babaları oluşturmuştur. Sosyal değer yönelimi ve sosyal davranışlarla ilgili sonuçlar, olumlu sosyalliğin yaşla arttığını göstermiştir. Olumlu sosyal değer yönelimine sahip ergen ve beliren yetişkinlerin daha az kamusal olumlu sosyal ve kazanma amaçlı rekabet davranışları sergiledikleri gözlenirken özgeci davranışların artması ve kişisel gelişim amaçlı rekabetin azalması beliren yetişkinlerin olumlu sosyal değer yönelimleriyle ilişkilidir. Sosyal değer yöneliminin öncülleriyle ilgili olarak, olumlu sosyal değer yöneliminin, 'ilişkililik' benlik kurgusu ve aileyi düşük gelir düzeyinde algılama ile olumlu yönde ilişkili olduğu gözlenmiştir. Ayrıca, algılanan özerklik desteği ve içsel kendini düzenlemenin artması, gencin sosyal değer yöneliminin daha olumlu olmasıyla ilişkilidir. Sosyal değer yöneliminin anne/baba-genç arasında gösterdiği benzerlikle ilgili hem değişken- hem de çift merkezli- yaklaşımlar kullanılarak elde edilen sonuçlar, benzerliğin beliren yetişkin ve babası arasında ergeninkine göre daha fazla olduğunu ve özerklik desteğinin bu benzerliğe katkı sağladığını göstermiştir. 'Zamanın ruhu' olgusunun gençlerin sosyal değer yönelimlerine katkısı anlamlı değildir. Bununla birlikte, ana babaları yüksek özerklik desteği bildirdiklerinde, ilişkiselliği yüksek olan gençler daha fazla olumlu sosyal tercih yapmaktadır. Özerklik desteği, kısmen gencin içsel motivasyonla hareket etmesine ve daha fazla olumlu sosyal tercih yapmasına katkı sağlamaktadır. Genel olarak bulgular, sosyal değer yöneliminin farklı sosyal davranışlar üzerindeki rolüne ve gelişiminin sosyokültürel yapıdaki değişimler dahil olmak üzere çevreden bağımsız olmadığına kanıt oluşturmuştur.
Özet (Çeviri)
The main purpose of this study was to assess the factors that play a role in the development of social value orientation (SVO) and to examine the effects of SVO on various types of social behaviors in middle adolescence and emerging adulthood. A basic assumption was that SVO would vary correspondingly with culture, socialization and social-cognitive skills over the life course. Accordingly, the roles of (1) self-construct and SES, (2) intergenerational transmission and parental practices, and (3) self-regulation in SVO were evaluated. The sample consisted of randomly selected 218 adolescents (ages 14-15; grades 8 and 9) and 219 emerging adults (ages 19-25; undergraduates) and both their parents in a metropolitan area of the Ankara, Turkey (N = 437 triads). The results on SVO and social behavior revealed that prosocial SVO increased with age. While both adolescents and emerging adults with a prosocial orientation reported engaging in less public and hypercompetitive social behaviors, the increase in altruistic behavior and the decrease in competition for personal development were only associated with prosocial SVO of emerging adults. The antecedents of SVO results indicated that prosociality was positively correlated with relational-interdependent self-construal and lower perceptions of social status. Moreover, increased perceived parental autonomy support and internal regulation were positively associated with prosocial SVO. The results of the similarity between parents' and adolescents/emerging adults' SVO obtained by using both variable- and couple-centered approaches suggested more similarity between emerging adults and parents than adolescents and parents, and the autonomy support contributed to this similarity. 'Zeitgeist' had no significant effect on SVO of youths. However, when parents reported a high autonomy support, young people with high relatedness reported more prosocial preferences. Internal regulation partially mediated the relationship between parental autonomy support and adolescent/emerging adult's prosocial preferences. In general, the results provided evidence that SVO had a significant effect on various types of social behavior and that the development of SVO was not independent from the environment, including changes in socio-cultural structure.
Benzer Tezler
- Ergenlerin ve beliren yetişkinlerin bakış açısıyla flört şiddeti
Dating violence from the perspective of adolescents and emerging adults
İREM ATASEVER
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
PsikolojiBaşkent ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FİGEN ÇOK
- Geç ergenlik dönemindeki gençlerde flört şiddetinin, toplumsal cinsiyet algısı ve empati düzeyi ile ilişkisi
The relationship between dating violence in late adolescence, perception of gender and level of empathy
SELVİHAN AKBAYIR
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
PsikolojiMaltepe ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SEDA ERZİ
- Gençlerde partnere yönelik şiddet ve önlenmesi: Bir karma yöntem çalışması
Violence against partner and prevention in young people: A mixed method study
SİMEL PARLAK
Doktora
Türkçe
2018
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. A. NİLGÜN CANEL
- Beliren yetişkinlik döneminde erken dönem travmatik yaşam olayları ve duygu düzenlemenin psikosomatik deri yakınmaları ile ilişkisinin ve yordayıcı rolünün araştırılması
The exploration of the predictive role of childhood trauma and emotion regulation with psychosomatic skin complaints in emerging adulthood
DİLAN ÖZBEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
PsikolojiMaltepe ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAVVA ÖZDEN BADEMCİ
- Ergenlikte suça sürüklenmenin temellerini açıklamak: Erken dönem aile içi güven algısı, psikolojik bozukluklar ve demografik değişkenler üzerinden bir inceleme
Explaining the underlying factors in juvenile delinquency: An investigation of early years perception of family trust, psychological disorders and demography
UMUT HAYDAR COŞKUN
Doktora
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimDokuz Eylül ÜniversitesiÖzel Eğitim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYŞE DOLUNAY SARICA