Geri Dön

Klasik Türk şiirinde terkiplerin edebî yönü (Fuzûlî, Bâkî, Nâilî ve Neşâtî örneği)

Literary aspect of the compositions in classical Turkish poetry (Fuzûlî, Bâkî, Nâilî ve Neşâtî example)

  1. Tez No: 466002
  2. Yazar: HANDAN BELLİ
  3. Danışmanlar: DOÇ. CAFER MUM
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
  6. Anahtar Kelimeler: Klasik Türk Şiiri, terkipler, lafız, anlam, somutlaştırma, duygu aktarımı, Classical Turkish Poetry, compositions, wording, meaning, concretization, transferring of feeling
  7. Yıl: 2017
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İnönü Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 392

Özet

Klasik Türk Şiirinde Terkiplerin Edebî Yönü (Fuzûlî, Bâkî, Nâilî ve Neşâtî Örneği) adlı bu doktora tezi, dönemlerinde öne çıkan Fuzûlî, Bâkî, Nâilî ve Neşâtî'nin divanlarından hareketle klasik Türk şiirinde terkiplerin edebî yönünü ortaya koymayı amaçlamaktadır. Terkip, en az iki isim soylu kelimenin belli bir ilgi etrafında birbirine bağlanması ve kelimelerin birbirini çeşitli anlam ilgileri ile tamamlamasıyla oluşmaktadır. Terkipler yapı olarak kelime gruplarına dâhildirler. Tez içerisinde Türkçe, Farsça, Arapça terkipler, lafzın delâlet ettiği anlam bakımından hakikat, mecaz ve kinaye olmak üzere üç ana başlık altında sınıflandırılmıştır. Mecaz anlamlı terkipler içerisinde yer alan benzetme, istiare ve itibari terkipler, ifadeye katmış olduğu edebî değer bakımından ele alınmıştır. Günlük dilde tercih edilmeyen, daha çok edebî dilin bir parçası olan mecaz terkipleri, şairin beyitte kurduğu hayalin temel taşı hükmündedir. Dilde alışılmamış bağdaştırma olarak adlandırılan yapıların da mecaz terkipleri içerisinde yer alan itibari terkipler olduğu görülmektedir. Edebî bir değeri olan mecaz terkiplerinin kullanılmasının şairlere sağladığı en önemli olanağın ise soyut kavramların somutlaştırılması ve duygu aktarımı olduğu tespit edilmiştir. 16. yüzyılda klasik üslûbun temsilcilerinden Fuzûlî ve Bâkî ile Sebk-i Hindî'nin 17. yüzyıldaki temsilcileri olan Nâilî ve Neşâtî divanlarında yer alan terkiplerin incelenmesi sonucunda hem dönemsel üslûbun hem de kişisel üslûpların terkip kullanımına etkisi incelenmiştir. Hazırlanan bu tez neticesinde terkiplerin soyutun somutlaştırılmasında ve duyguları aktarmada önemli bir işleve sahip olduğu ortaya konulmuştur.

Özet (Çeviri)

This doctoral thesis titled Literary Aspect of The Compositions in Classical Turkish Poetry aims to reveal the literary aspect of the classical Turkish poetry by acting from the divans of Fuzûlî, Bâkî, Nâilî and Neşâtî, which come to the fore front during their periods. The composition is formed when, the two words are tied with each other around a certain interest and the words complement to each other with various interest and meanings. Compositions are involved in word groups in respect of the structure. Within the thesis, Turkish, Persian and Arabic compositions are categorized under three main headings as the truth, metaphor and allusion, in terms of the meaning that is connoted by wording. Metaphor, figure and fictive compositions, found in metaphorical compositions were considered in terms of literary value that they have contributed to the expression. The metaphorical compositions that are more of part of literary language and are not preferred in daily language, are the foundation stone of the imagination that is builded in the couplet by poet. The structures, so-called unusual harmonisation in the language, are also seen to be fictive compositions within metaphorical compositions. It was determined that the most important opportunity that is provided to poets with usage of metaphorical compositions which has literary value, is the concretization of abstract concepts and the transfer of feelings. The effects of both periodic style and personal style on the use of compositions were investigated, as a result of examining the compositions that are found in divans of Nâilî and Neşâtî who are the representatives in the 17th century of the Fuzûlî, Bâkî and Sebk-i Hindî who are the classical style representatives of the 16th century. As a result of this thesis prepared, it was revealed that the compositions have an important role in concretizationing of abstract concepts and the transferring of feelings.

Benzer Tezler

  1. Cenab Şehabeddin'in şiirleri üzerinde bir araştırma

    Başlık çevirisi yok

    HASAN AKAY

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    1989

    Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Üniversitesi

    PROF. DR. ZEYNEP KERMAN

  2. Klasik Türk şiirinde aykırılık (16. yüzyıl)

    Anomaly in Classical Turkish Poetry (16th century)

    NİHAT BIÇAK

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Türk Dili ve EdebiyatıKocaeli Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. GENCAY ZAVOTÇU

  3. Klasik türk şiirinde intizâr

    Intizâr in classical Turkish poem

    KADER UYGUN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    Türk Dili ve EdebiyatıIğdır Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ DERYA KARACA

  4. Cumhuriyet Dönemi Türk şiirinde tasavvufi/mistik söylem

    Sufistic/mystical discourse in Republic-era Turkish poetry

    AYBİGE BAŞEĞMEZ ÇETİN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ERDOĞAN KUL

  5. XVII. yüzyıl Eski Türk edebiyatında mûsikî terimlerinin incelenmesi

    XVII. century Old Turkish literature music investigation of terms

    ÖMER SALMAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2014

    Türk Dili ve EdebiyatıFatih Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MAHMUT KAPLAN