Anneden algılanan kontrolün ergenin psikososyal işlevselliği ile ilişkisinde tepkiselliğin ve evlatlık inancının rolü
The role of reactance and filial piety in the relation between percieved maternal control and adolescent's psychosocial functioning
- Tez No: 469259
- Danışmanlar: PROF. DR. FATMA MELİKE SAYIL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2017
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Gelişim Psikolojisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 177
Özet
Çalışmanın temel amacı, ebeveyn kontrolünün ergenin psikososyal işlevselliğiyle ilişkisinde ergenin özelliklerinin rolünü irdelemektir. Bu çalışmada ebeveynin kontrol uygulamaları incelendiği için ergenin psikolojik tepkiselliği (ebeveyn kontrolüne karşı koyma eğilimi) ve evlatlık inancı (ebeveyne layık olma ve onların taleplerine uyma eğilimi) ele alınmıştır. Bu amaçla iki farklı çalışma tasarlanmıştır. İlk çalışmada ebeveynin kontrol uygulamalarının (davranışsal, psikolojik ve dışsal) ergenin davranışlarından hoşnut olması, benlik saygısı ve depresif belirtileriyle ilişkilerinde psikolojik tepkisellik ve evlatlık inancının farklı rolleri incelenmiştir. İkinci çalışmada ise katılımcılara akademik bir başarısızlık karşısında ebeveynin kontrolcü müdahalesini içeren bir öykü verilerek ebeveyn kontrolü durumsal olarak oluşturulmuştur. Ardından bu müdahalenin sonucunda ergenin ders çalışma niyetinde ortaya çıkan değişimde psikolojik tepkisellik ve evlatlık inancı ile motivasyonel süreçlerin rolü incelenmiştir. Birinci çalışmanın örneklemini 2013-2014 eğitim yılında Ankara il merkezinde yaşayan 516 ergen (Yaş ranjı = 11-18, Ort.yaş = 13.82, SSyaş = 1.42, %54.46'sı kız, %45.54'ü erkek) oluşturmaktadır. Ergenlerin %29.46'sı yedi, %23.26'sı sekiz, %22.29'u dokuz ve %25'i onuncu sınıf öğrencisidir. İkinci çalışmanın örneklemini, ilk çalışmadan çekilmiş olan 265 ergen oluşturmuştur. Birinci çalışmanın bulguları psikolojik tepkiselliğin düşük evlatlık inancının yüksek olduğu ergenlerde psikososyal işlevselliğin daha yüksek olduğunu göstermektedir. Aracı rol testi sonucunda davranışsal kontrolün doğrudan ve evlatlık inancı üzerinden davranıştan hoşnut olma ile psikolojik ve dışsal kontrolün ise psikolojik tepkisellik üzerinden psikososyal işlevsizlikle ilişkili olduğu görülmüştür. İkinci çalışma, ergenlerin farklı düzeylerdeki psikolojik tepkisellik ve evlatlık inancının farklı motivasyonel süreçlerle ilişkili olduğunu göstermiştir. Model testinin sonucunda, kontrolcü ebeveyn uygulaması durumunda psikolojik tepkiselliğin temel ihtiyaçların engellenmesi ve kontrollü düzenleme; evlatlık inancının ise ihtiyaç tatmini ve kontrollü ve özerk düzenleme üzerinden ergenin ders çalışma niyeti ile ilişkili olduğu görülmüştür. Araştırmanın alanyazına ilk katkısı, ebeveyn kontrolünün ergenin uyumuyla ilişkisinde ergenin özelliklerinin incelenmesi ile ebeveyn-ergen ilişkilerine dair anlayışımızı zenginleştirmesidir. İkinci olarak, farklı kültürlerde geliştirilmiş psikolojik tepkisellik ve evlatlık inancı kavramlarının Türkiye'de birlikte ele alınması, ebeveyn kontrolünün etkilerinin farklı perspektiflerden yorumlanmasını sağlamıştır.
Özet (Çeviri)
The main aim of this study is to investigate role of adolescent's characteristics such as psychological reactance (PR) and filial piety (FP) in the relationship between parental control and adolescent's psychosocial functioning. Two studies were performed in this scope. In the first study, the roles of PR and FP were investigated in the relationship between parental control (behavioral, psychological and external) and adolescent's adjustment (behavioral conduct, self-worth, depressive symptoms). In the second study, participants rated their motivation, satisfaction of basic needs, and intention to study more after reading a vignette about an intrusive maternal control following an academic failure. Sample of the first study included 516 adolescents (54.46% girls, 45.54% boys, Rangeage = 11-18, x̅age = 13.82, sd = 1.42) from 7th (29.46%), 8th (23.26%), 9th (22.29%) and 10th (25%) grades. Sample size for the second study was 265 drawn from the first study. The study conducted at schools of Ankara city center. The first study showed that participants with high PR and low FP had the lowest psychosocial functioning. Results of the path analysis indicated that while behavioral control was related with satisfying behavioral conduct both directly and indirectly via FP, psychological and external control were indirectly related with psychosocial dsyfunctioning via PR. Additionally, second study showed that PR and FP related with different motivational processes. Path analysis in the second study demonstrated that in case of an intrusively controlling parenting, FP was related with intention to study more or differently via basic need satisfaction and then both controlled and autonomous motivation. Yet, PR was related with intention to study more or differently via basic need frustration and then controlled motivation. Investigation of adolescent characteristics enhanced our understanding of parent-adolescent relationships and including two concepts from distinct cultures helped us to interpret influences of parental control from a different standpoint.
Benzer Tezler
- Conceptions of parental authority and the roles of parent-adolescent conflict and parental control behaviors on adolescent adjustment
Ebeveyn otoritesinin kavramsallaştırılmasının, ebeveyn-ergen çatışmasının ve ebeveyn kontrol davranışlarının ergenin uyumu üzerindeki rolü
AYLİN EVRANKAYA
- Psikolojik ve davranışsal kontrolün ergenin davranış problemleri ile ilişkisi: Ergenin ebeveyn kontrolüne ilişkin değerlendirmelerinin aracı rolü
The relationship of psychological and behavioral control with adolescents' behavioral problems: How appraisals of parental control can explain this relationship?
ŞULE SELÇUK
- Psikolojik kontrolün belirleyicilerinin ve gelişimsel sonuçlarının aile sistem yaklaşımıyla incelenmesi: Çok düzeyli bir modelleme
An examination of determinants and developmental outcomes of psychological control using system approach: A multilevel modeling
ESİN ŞENER
Doktora
Türkçe
2023
PsikolojiHacettepe ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ARİFE BERNA AYTAÇ
- A closer look at rumination in adolescence: Investigation of possible risk factors and moderators
Ergenlik dönemi ruminasyonuna yakın bir bakış: Muhtemel risk faktörleri ve düzenleyici değişkenlerinin incelenmesi
SEVİNÇ AKKAYA
Yüksek Lisans
İngilizce
2017
PsikolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SİBEL KAZAK BERUMENT
- Ergenlik dönemi internet oyun oynama bozukluğu: Ailesel ve bireysel değişkenler temelinde bir modelleme
Internet gaming disorder in adolescence: A modeling based on family and individual variables
SEZİN ANDİÇ
Doktora
Türkçe
2019
PsikolojiAnkara ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞEGÜL DURAK BATIGÜN