Adana'da yapı toplulukları ve şehrin gelişimi
The building communities in Adana and the development of the city
- Tez No: 469261
- Danışmanlar: PROF. DR. NERMİN ŞAMAN DOĞAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Adana, Ramazanoğulları, Osmanlı, Mimari, Yapı Topluluğu, Kültür, Etkileşim, Adana, Ramazanoğulları, Ottomans, Architecture, The Building Community/Kulliya, Culture, Interaction
- Yıl: 2017
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sanat Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 462
Özet
Bu çalışmada, Adana merkezde Ramazanoğulları Beyliği ve Osmanlı döneminde inşa edilen yapı toplulukları ile bunların şehrin gelişimine olan etkileri ele alınmıştır. Kentin Doğu Akdeniz, Anadolu ve Anadolu dışındaki çevre kültürlerle siyasi ve kültürel etkileşimi ortaya konmuştur. Adana M.Ö. 2000'li yıllarda“Adaniye”adıyla tarih sahnesine çıkan ve Seyhan Nehri'nin batı yakasında kurulan tek kenttir. Ancak tarihin belli dönemlerinde deprem ve sel felaketleriyle tahrip olan şehir, bir de nehir ve verimli ovaları nedeni ile sürekli istilalara ve savaşlara sahne olunca yeterince gelişememiştir. Roma˗ Bizans ve Ramazanoğulları Beyliği hariç, 19. yüzyıl sonlarına kadar varlık gösteremeyen Adana, 20. yüzyıl başlarında kurutulan bataklıklar, Seyhan Nehri kenarına çekilen setler, tarımda makinalaşma ve ıslah çalışmalarıyla, yüzlerce yıl kasaba görünümündeyken günümüzde Türkiye'nin en büyük kentlerinden birisi olmuştur. Adana'da Türk dönemi, Anadolu Selçuklu Devleti zamanında başlamakla birlikte Memluklu Devletine bağlı kurulan Ramazanoğulları Beyliği (1352/1353- 1608) döneminde kalıcı olmuştur. Beyliğin son zamanlarında inşa edilen ve günümüze ulaşan yapılar/yapı toplulukları, Halil Bey (1485-1513) ve oğlu Piri Paşa (1517-1567) dönemlerine aittir. Ramazanoğulları, Yavuz Sultan Selim zamanında Osmanlıların tabiyetine girerek 1608 tarihine kadar yurtluk-ocaklık statüsüyle yönetimde kalmayı başarmışlardır. Bu tarihten itibaren Halep Eyaletine bağlı sancak, 1867 yılında ise bağımsız bir vilayet olan Adana, Osmanlı döneminde bayındırlık açısından sönük kalmıştır. Adana, Ramazanoğullarının fethinden önce üç semtten oluşan küçük bir yerleşim yeriyken fetih sonrasında genellikle etrafında kurulduğu mescitin adıyla anılan yeni mahallelerle büyümüştür. 1525'te Adana'da 17 mahalle varken, 1572'ye gelindiğinde sayı 28'e çıkmış, 1753'te bu rakam 45, 19. yüzyılın ilk yarısında ise mahalle sayısı 62'ye ulaşmıştır. Adana'da, iki tip yapı topluluğu görülür. İlki, şehrin merkezi dokusunu oluşturan büyük ölçekli örnekler, ikincisi ise, genellikle bir avlu veya aynı mahalle içinde dağılmış birkaç yapıdan ibaret, mahallenin kültürel ve fiziki dokusunu oluşturan küçük ölçekli külliyelerdir. Adana Ulu Cami hariç, diğer tüm örnekler ikinci tiptir. Adana merkezindeki yapı topluluklarının bir kısmı günümüze ulaşabilmiş, bir kısmı eksik ulaşmış, geri kalanı ise ulaşamamış, ulaşmışsa da özgün niteliklerini bütünüyle yitirmiştir. Çalışmamızda, Ramazanoğulları ve Osmanlılar döneminde inşa edilen söz konusu yapı topluluklarının durumları ve şehrin gelişimine olan katkıları tartışılmıştır.
Özet (Çeviri)
In this paper, the building communities that were constructed during the period of the Otoman Empire and Ramazanoğlu Seigniory and their contribution of these structures to the development of the city have been discussed. The cultural and political interaction of the town with neighbouring societies besides the Eastern Mediterranean, Anatolian region and outer Anatolian regions have been revealed. Adana formerly named as“Adaniye”had appeared in the historical sources around 2000 B.C. and was the only town that was located on the west side of the Seyhan River. However, the city had been ravaged by disasters such as earthquakes and floods throughout the history. It also faced invasions and wars because of its fertile plains and its river, consequently it could not develop that much. Except Romans˗ Byzantines and Ramazanoğulları seigniory, the city that could not make its presence felt until the late 19th century has become one of the largest cities in Turkey although it looked more like a small town thanks to the barriers built on Seyhan River coasts, dried swamps, industrialization in agriculture and reclamation works. Having started in the Selcuks era, the times of Turks in Adana has become persistent in the times of Ramazanoğulları seigniory (1352/1353˗ 1608) that belongs to Memluk State.. The structures/ the building communities that are built in the final times of the seigniory and that have reached today, belong to the times of Halil Bey (1485-1513) and his son Piri Paşa (1485-1513). Being involved into Ottomans nationality in the time of Yavuz Sultan Selim, Ramazanoğulları had managed to stand united in the by way of domain status. From that day forth, Adana was a sanjak in Halep state, which has become an independent province in 1867, it had been insatisfactory in terms of public works in Ottoman times. Until the conquest by Ramazanoğulları, Adana had been a small habitat that consist of three districts, which then began to expand with now neighborhoods whose name generally comes from the mosgue that the neighborhood is located around. Although there used to be 17 neighborhoods in Adana in 1525, the number rises to 28 in 1572, and to 45 in 1753, the number of neighborhoods were 62 in the first half of the 19th century. Two types of building community can be seen in Adana. The first one with large scale communities that create the central backbone of the city, and the second one is small scale kulliyas (building complexes in Islam) that create the cultural and the physical texture of neighborhood, which are not more than a few structures generally scattered around neighborhood or courtyards. All the other examples except Adana Ulu Cami, belong to the second category. Some of the building communities in central Adana could reach today, some partially could, and the rest could not or could reach but have lost their all unique characteristics completely. In our work, status and the contribution of these building communities which are constructed in Ramazanoğulları and Ottomans era to the development of the city have been discussed.
Benzer Tezler
- Assessment of urbanization history of Addis Ababa city, Ethiopia
Addıs Ababa cıty, Ethıopıa'nın kentleşme tarihinin değerlendirilmesi
ABDURAHMAN HUSSEN YIMER
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Şehircilik ve Bölge PlanlamaMersin ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ CENAP YOLOĞLU
- Environmental concerns, urban mobility and transport: promoting a roadmap for water-based public transportation in Istanbul
Çevresel kaygılar, kentsel hareketlilik ve ulaşım: İstanbul'da deniz ulaşımının desteklenmesi için bir yol haritası geliştirilmesi
İPEK YARGIÇ
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EDA BEYAZIT
- Investigation of Kücüksu wastewater collection using smart and sustainable applications
Küçüksu atıksu toplamanın akıllı ve sürdürülebilir uygulamalarla incelenmesi
EMİRHAN ÖZSOY
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Çevre Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET CÜNEYD DEMİREL
- Köprü Çayı Havzası'nın coğrafi etüdü
Geographical study of Köprü Creek Basin
MUSTAFA SAĞDIÇ
Doktora
Türkçe
2009
CoğrafyaSelçuk ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. RECEP BOZYİĞİT
- Önemli fotoğraf dernekleri ve sivil toplulukların günümüz Türk fotoğrafına katkısı
Contemporary photographs of important associations and civic groups contribute to the turkish photos
KAZIM ŞAHBUDAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Sahne ve Görüntü SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiFotoğraf Ana Sanat Dalı
DOÇ. OZAN BİLGİSEREN