Yeni medya ve sahiplik yapısı: Türkiye'de internet haberciliği örneği
New media and ownershi̇p structure: An example of internet journalism in Turkey
- Tez No: 470949
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. KENAN EVREN DUMAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Gazetecilik, İşletme, Journalism, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Yeni Medya, Yeni Medya Mülkiyeti, Geleneksel Medya Mülkiyeti, İnternet Gazeteciliği, Küresel Medya Sahipliği, Medya Yayın Grupları
- Yıl: 2017
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Arel Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Medya ve Kültürel Çalışmalar Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 165
Özet
1980 öncesinde medya mülkiyeti, devletin müdahalesinde ve devletin tekeli altında kontrollü bir sistem içinde varlığını sürdürmekteydi. 1980'den sonra dünyadaki denge değişti. Amerika'nın başını çektiği neoliberal akım düşünceleri kendini göstermeye başladı. Bu akım Avrupa'ya ve diğer ülkelere yayıldı. Neoliberal akım sürecinde devletin tekelinde bulunan birçok kurum ve kuruluşlar satılarak, özel sermayenin eline geçmeye başladı. Neoliberal düşünceye göre kurum ve kuruluşların sahibi devlet olmamalı, özel sermayeye geçmeli ve devletin müdahalesinin olmadığı bir serbest piyasada bağımsızca hareket etmeliydi. İngilizce deregulation (deregülasyon), kuralsızlaştırma veya özelleştirme denilen neoliberal akım düşüncesi devlete ait kurumların neredeyse hepsinin satılarak özel sermayeye geçmesi ile misyonunu tamamladı. 1980 sonrası dönemde büyük sermaye sahibi iş adamları; iletişim teknolojilerindeki yeniliklerle medyanın“yasama”,“yargı”,“yürütme”den sonra dördüncü büyük gücün“medya”olduğunu keşfetmişler ve maliyetlerinin kâr oranlarından fazla olmasına rağmen bu dördüncü büyük güç uğruna medya sahipliğine yönelmişlerdir. Geleneksel medya sahipleri; medya yayınları, medya dışı faaliyetleriyle gittikçe güçlenip büyüme gösterirken, medya sektöründe yaşanan yeniliklere de duyarlılık göstermişlerdir. Yeni medya sahipliği dediğimiz bu süreçte; dünyada ve Türkiye'de medya şirketleri gün geçtikçe büyüyen güçlenen ve yoğunlaşan bir hâl alarak; yatay, dikey, çapraz ve uluslararası bütünleşme göstermişlerdir. Bagdikian, 1980 öncesinin 50 medya sahibinden bahsederken, 1980 sonrasının giderek az'lığa yönlendirildiğini, günümüzde medya sahiplerinin“bir telefon kulübesine sığacak kadar azaldığını ve bugün dünyayı yöneten sadece beş büyük medya şirketinin olduğundan”söz etmektedir. Türkiye'deki yeni medya sahiplik yapısına baktığımızda benzer bir oluşumla karşılaşmaktayız. Türkiye'de güçlenen medya sahipleri kartelleşmekte ve tekelleşmektedir.“Geleneksel medya sahipleri”olarak adlandırdığımız, medya yayınlarını kapsayan televizyon, radyo, portal, dergi, gazete ve dağıtım ağını hem de medya dışı faaliyetlerini ellerinde tutmaktadırlar. Geleneksel medya sahipleri menfaatleri doğrultusunda kendileri gibi güçlü diğer medya sahipleri ile anlaşmalar yapmakta ve kartelleşmektedir. Ayrıca güçlü olan bir kaç medya sahibi büyümekte olan başka bir medya kuruluşunu aralarına almayarak tekelleşmektedir. 2000 yılında Türkiye'de yaşanan kriz; medya sahibi işadamlarının iflas etmesine sebep olmuş, birçok gazetecinin işten çıkarılmasıyla sonuçlanmıştır. Geleneksel medya sahipliğinde yaşanan kriz, rekabetin sınırlandırılması alternatif seslerin bastırılması, bilgi teknolojilerinin dünyada ve Türkiye'de çok hızlı ilerleme kaydetmesi ve Türkiye'deki genç nüfusun internet sitelerine olan ilgileri internet gazeteciliğinin gelişmesine ve internet haber yayın gruplarının oluşmasına zemin hazırlamıştır. Gelenekselden gelen medya sahipleri, internet sitelerini yeni medya uygulamaları ve yeni medya platformları ile geliştirerek büyük haber-spor portalları haline getirmişlerdir. Mesleği radyoculuk, yazarlık gazetecilik olan ve ayrıca bilgisayar mühendisliğinden gelen girişimcilerden meydana gelen internet haber yayın grubu sahipleri de tıpkı gelenekselden gelen medya sahipleri gibi yeni medya uygulamaları ve yeni medya platformları ile haber-spor portallarını geliştirmişlerdir. Yeni medya uygulamalarının ve yeni medya platformlarının geleneksel medya sahipleri ve internet haber yayın grubu sahipleri tarafından kullanılması bünyelerindeki haber-spor portallarının Türkiye'de en çok okunanlar arasında olmalarını sağlamıştır. Geleneksel medya ile internet haber yayın gruplarının bünyelerindeki haber-spor portalları dördüncü bölümde tablolar halinde sunulmuştur. Geleneksel medya sahipleri ve internet haber yayın grubu sahipleri ile derinlemesine mülakat yapılmıştır. Aleksa verilerine göre; Türkiye'deki gelenekselden gelen medya grupları ve internet haber yayın gruplarının ilk 30 tane haber-spor portal yapılarını incelediğimizde, 18 haber-spor portalının geleneksel medya sahipliğinde olduğunu, 12 tane haber-spor portalının da internet haber yayın gruplarına ait olduğunu görmekteyiz. 12 haber-spor portalının dışında alternatif bir ses ve bağımsız internet gazeteciliği yaparak büyümeye çalışan haber-spor portalları dikkat çekmektedir. Gelenekselden gelen medya sahipleri çapraz ve çoklu haber-spor portallarıyla medyadaki büyük gücü elinde bulundurmaktadır. Reklam pastasının büyük çoğunluğunu da ellerinde bulundurmaktadırlar. İnternet haber yayın grubu sahipleri yatay, çoklu haber-spor portallarıyla ilerleme göstermişlerdir. Dünyada internet, televizyonla reklam gelirlerini paylaşmaya başlasa da, Türkiye'de durum bu kadar ilerlememiştir. Henüz gelişme göstermenin eşiğindedir. Türkiye, gelecekte kâğıdın gücünü elinde bulunduran geleneksel medya grupları ile internet haber yayın grupları rekabet edebilecek düzeye gelebilecek midir? sorusunun cevabını ancak geleneksel medya sahiplerinin istekleri doğrultusunda yapılacak yasal düzenlemelere bağlı olacağı internet haber yayın grubu sahiplerinin görüşleri arasındadır.
Özet (Çeviri)
In the early 1980's media ownership, state intervention and state under the monopoly of a controlled system was maintained. After 1980, the balance in the world changed. The neo-liberal trends of America began to show itself. This current spread to Europe and other countries. During the neoliberal period, many institutions and organizations in the monopoly of the state were sold and began to pass by the private capital. According to the neoliberal idea, institutions and organizations should act independently in a free market, which should not be the sovereign state, should go to private capital and the state intervention does not exist. English deregulation (kuralasizlastirma in Turkish) or privatization, the neoliberal current has ended its mission by selling almost all of state-owned institutions to private capital. Businessmen with large capital after 1980; innovations in communication technologies have found that the media is the“media”of the fourth great power after“legislation”,“judiciary”,“executive”, and they have turned to media ownership for the sake of this fourth great power, even though their costs are higher than their profit rates. Traditional media owners; While media publications are growing stronger and growing with their non-media activities, they are also sensitive to innovations in the media sector. In this process we call new media ownership; media companies in the world and in Turkey are getting stronger and more intensified day by day, horizontal, vertical, cross and international integration. Bagdikian is talking about 50 media owners in the beginning of 1980, and he says that after 1980, he was steadily scarcely underdeveloped and that nowadays number of media owners are“down enough to fit in a phone club, and today there are only five major media companies governing the world”. When we look at the new media ownership structure in Turkey, we are faced with a similar formation. Media owners who are strengthened in Turkey are becoming cartels and monopolies. They hold television, radio, portals, magazines, newspapers and distribution networks, which we call“traditional media owners”, as media publications, as well as non-media activities. Traditional media owners are negotiating with other powerful media owners like themselves in the interests of their interests, and they become cartels. It is also monopolizing by not having a growing number of powerful media outlets. The crisis experienced in Turkey in 2000; led to the bankruptcy of media-owned businessmen, resulting in the removal of many journalists. The crisis of traditional media ownership, the suppression of competition, the suppression of alternative voices, the rapid progress of information technologies in the world and in Turkey, and the interest in the internet sites of the young population in Turkey, paved the way for the development of internet journalism and the formation of internet news broadcast groups. Traditionally, media owners have turned their internet sites into major news-sports portals by developing new media applications and new media platforms. The owners of internet newsgroups, who are professional radio journalists, authorship journalists and also computer engineers, have developed new media applications and new media platforms as well as news-sports portals, just like the traditional media owners. New media applications and the use of new media platforms by traditional media owners and owners of internet newsgroups have made news-sports portals in their premises to be among the most read in Turkey. The news-sports portals of traditional media and Internet news broadcast groups are presented in tabular form in the fourth chapter. In-depth interviews were held with traditional media owners and internet newsgroup owners. According to Alexa data; When we examine the first 30 news-sports portals of the traditional media groups and internet news broadcast groups in Turkey, we see that 18 news-sports portals are owned by traditional media and 12 news-sports portals belong to internet news broadcast groups. Apart from 12 news-sports portals, news-sports portals that try to grow by making an alternative voice and independent internet journalism attract attention. Traditionally, media owners have the power of media in cross-media and multi-news-sports portals. They also have the vast majority of the advertising pie in their hands. Internet newsgroups have progressed with horizontal, multi-news-sports portals. Although the internet started to share advertising revenue with television, the situation in Turkey has not progressed so much. It's on the verge of showing no improvement yet. Will Turkey be able to compete with traditional media groups and internet news broadcast groups that have the power of the paper in the future? The answer to the question is among the opinions of the owners of internet newsgroups that will depend on the legal regulations to be made in accordance with the wishes of the traditional media owners.
Benzer Tezler
- Türkiye'de yazılı ve görsel basında sahiplik yapısı ve editoryal bağımsızlık ilişkisinin eleştirel ekonomi politik yaklaşım üzerinden incelenmesi
Written and visual investigation in Turkey press editorial independence of the relationship between ownership structure and critical approach through political economy
SERVET BÜŞRA ÇAKMAKÇI ŞEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
EkonomiMarmara ÜniversitesiGazetecilik Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ŞEVKET SAYILGAN
- Türkiye'de veri gazeteciliğinin yapısal sorunları
Structural issues of data journalism in Turkey
EZGİ ÇAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
GazetecilikMarmara ÜniversitesiGazetecilik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HALDUN NARMANLIOĞLU
- Medyada mülkiyet yoğunlaşması ve haber: Ekonomik krizlerin siyasal skandala dönüştürülmesinde medya holdinglerinin etkisi
Başlık çevirisi yok
SERHAT KAYMAS
Doktora
Türkçe
2005
Radyo-TelevizyonGazi ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEÇİL BÜKER
- Türkiye'de basın işletmeciliğinin finansal yapısı: Sorunlar ve yol açtığı sonuçlar
Financial structure of press business enterprising in Turkey: The problems and results
ELİF PINAR KILINÇ
- Türkiye'de magazin basını ve habercilik anlayışı: Magazin eklerinin sektör ve metin analizi
Magazine press and the concept of journalism in Turkey: Sector and text anaysis of magazine supplements
ERDAL DAĞTAŞ