Osmanlıda noterlik işlemleri
Notary processes in Ottoman Empire
- Tez No: 471132
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA AVCI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Hukuk, Tarih, Law, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2017
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Selçuk Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 410
Özet
İnsanlar yazının icadından bu yana hukuki ilişkilerinde yazılı belgeleri kullanmışlardır. Yazılı belge hem insanlar arasında uyuşmazlıkların çıkmasını önler, hem de uyuşmazlık çıktıktan sonra haklı olan tarafın tespitinde yardımcı olur. Yazının taklit edilebilmesi ve değiştirilebilmesi nedeniyle yazılı belge konusunda ek tedbirler alınmıştır. Bu noktada bugün noter olarak isimlendirdiğimiz özel görevliler ortaya çıkmıştır. İslam hukukunun ilk dönemlerinden itibaren yazı hukuki muamelelerde aktif olarak kullanılmıştır. Kuran'da belirli süreli sözleşmelerin yazıya geçirilmesi kuvvetle tavsiye edilmiş, Hz. Peygamber'de birçok muamelesinde yazıyı kullanmıştır. Abbasiler döneminde hukuki işlemlerde belge düzenleme ilmi olan“şurût ilmi”ortaya çıkmıştır. Selçuklularda da uygulama alanı bulan noterlik kurumları, onlardan Osmanlılara geçmiştir. Osmanlılarda klasik dönemde kadılar noterlik görevini yerine getirmişleridir. Osmanlı yargı teşkilatı küçük idari birimlere kadar uzanan bir yapıya sahiptir. Böylece halk kolayca kadıya ulaşarak noterlik işlemlerini yaptırabiliyordu. Kadı bu işlemleri şer'iye sicillerine kaydediyordu. Bu defterlerden 15.yy. dan sonra tutulanlar günümüze kadar ulaşmıştır. Defterler incelediğinde kayıtların çoğunun noterlik işlemi olduğu görülmektedir. Tanzimat döneminde birçok noterlik yetkisini yeni kurulan müesseseler lehine kaybeden kadı, tamamen kaldırılıncaya kadar kişiler hukukuna ilişkin bazı işlemlerde noterlik görevi yapmaya devam etmiştir. Tanzimat döneminde hukuk alanında yapılan yeniliklerden biri de noterlik kurumunda yapılmıştır. Öncelikle kaymakam ve yerel idarecilere bazı muameleleri tescil etme görevi verilmiş, daha sonra başta ticari alanda uzmanlık gerektiren tescil işlemleri olmak üzere noterlik işlemleri yapmak üzere ticaret deavi kalemleri kurulmuştur. Bazı vilayetlerde kurulan bu bürolar zamanla ihtiyaca cevap veremez hale gelmiştir. 1879 yılında yayımlanan Mukâvelât Muharrirleri Nizamnamesi ile tüm ülke genelinde her bidayet(sulh) mahkemesi dâhilinde en az bir görevli mukâvelât muharriri olarak tayin edilmiştir. Bu kurumunda bazı eksiklik ve aksaklıklarının görülmesi üzerine 1913 yılında Kâtib-i Adl Kanun-ı Muvakkati ile Osmanlı noterlik sisteminde köklü değişiklikler yapılmıştır. Daha önce devlet memuru olan noter yeni düzenleme ile kamu görevi ifa eden bağımsız görevlilerdir. Sınavla belirlenecek olan Katib-i adller kendi tuttukları bürolarda noterlik görevi ifa etmişlerdir. Noterlik kamu düzenini ilgilendiren bir meslek olduğu için yasal düzenlemelerle, bu alanda yaşanan ihlallerle ilgili hukuki ve cezai sorumluluk düzenlenmiştir. Bu çalışmada bugüne kadar pek eser verilmeyen Osmanlı noterlik tarihine ilişkin değerli verilere ulaşılmış, önemli bir hukuk kurumunun milli tarihimizdeki yeri tespit edilmiştir. Ayrıca günümüzde batıdan geldiği iddia edilen noterlik kurumunun İslam ve Osmanlı hukukunda kendine özgü isimlerle var olduğu tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
From the very invention of writing, people used written documents in law related affairs. Written documents both prevents conflicts between people and after occurence of potential conflicts they help to decide who is right and who is wrong. As it has always been a possibility to change or edit a writing, additional precautions have been taken. At this exact point specific professional people who are named“notary”showed up. From the early days of Islamic law, writing has been used actively in legal treatments. It is strongly adviced in Qur'an for agreements which have some certain amount of time to be kept written, The Prophet Mohammed has used writing in a lot of treatments he did. In Abbasid Caliphate era, a science called“science of şurût(documentation)”was developed which is the science to documentate in legal processes. Notary public institutions which found a ground to work in Seljuks, then, transferred to Ottoman Empire. In classic era in Ottoman Empire kadı(judge) have executed the notary duties. Ottoman Empire judiciary had a structure reaching out to the smallest administrations and it was easy for public to reach it. Thus making it easy for public to get their notary processes done. Kadı registered these processes into şer'iye records(court records). Of these record books the ones that are kept after 15th century lived up until nowadays. In the light of detailed inspection it is clear that most of the records kept in these books are notary processes. Kadı kept on working as notaries in some personal legal matters, as they have lost their authorisation as notaries in institutional legal matters in Tanzimat(reorganization) era. In Tanzimat(reorganisation) era one of the reformations was made in notary institution. Firstly the duty to confirm some treatments was given to caimacams and local governors, later on trade court editorial offices formed primarily to make confirmations in commercial areas which require expertise and to work as notaries. By time, these offices can't respond to the need in some cities. With Mukâvelât Muharrirleri Nizamnamesi (notary public regulation) which was announced in 1879, throughout the country in each and every minor court there must be at least one officer who would work as a notary public. After realization of the deficiency and misuse of this institution, in 1913, radical changes has been made in Ottoman Empire notary system with Katib-i Adl Kanun-ı Muvakkati. Notary, previously a government officer is now an independent person who performs a public service. Katib-i adls(notaries) performed notary duties in the offices of their own. As notary is a profession which is highly and direclty related to public order, with legal regulations to prevent or punish the violations related to this duty certain criminal responsibility was determined. In this study, striking data about the Ottoman Empire notary history are reached about which there are not many works up to date and an important legal institution's place in our national history is detected. Also notary institution which is claimed to be adapted from west, is seen to exist in Islamic and Ottoman law with different names.
Benzer Tezler
- Türkiye'de noterliğin tarihsel gelişimi
Historical development of notary public in Turkey
KADER BİNİCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
TarihAtatürk ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ASUMAN DEMİRCİOĞLU
- Osmanlılar'da Şurût ilmi: Ali Haydar Efendi örneği
Ilm al-Shurut in the Ottomans: The example of Ali Haydar Efendi
AYŞE AKTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Dinİstanbul 29 Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ASIM CÜNEYD KÖKSAL
- 9/1 numaralı Develi Şer'iyye Sicili'nin (h. 1317-1318/ m. 1899-1901) transkripsiyon ve değerlendirilmesi
The transcription and the evaluation of the 9/1 numbered Develi Şer?iyye Register (h. 1317-1318/ m. 1899-1901)
MUSTAFA SALEP
- İstanbul Müftilüğü Şeriyye Sicilleri Arşivi Evkaf-ı Hümayun Müfettişliği'ne ait 673 numaralı Hüccet-i Şeriyye defterinin çeviriyazısı ve kısa değerlendirilmesi
The transcription and a short review of the huccet-i seriyye document numbered 673 belongs to the evkaf-i humayun surveillance institution in the archive of the İstanbul directorate seriyye registers
BATUHAN PINAR
- Tarihten günümüze noterlik
Notaryship from past to today
AHMET MIDIKHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
HukukYalova ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEYİTHAN DELİDUMAN