Long-range atmospheric transport of pollutants to the Eastern Mediterranean Basın
Kirleticilerin Doğu Akdeniz Havzasına uzun mesafe atmosfer taşınımı
- Tez No: 47260
- Danışmanlar: PROF.DR. GÜRDAL TUNCEL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Kimya, Chemistry
- Anahtar Kelimeler: Çökelme, Doğu Akdeniz, İyonlar, Eser element Metaller, Yağmursuyu Asitliği, Metal Akılan, Zenginleşme Faktörleri, Faktör Analizi, Geri Trajektörü, Potansiyel Kaynak Katkı Fonksiyonu, Rüzgar Sektörleri, Kaynak Bölgeler. VIII, Precipitation, Eastern Mediterranean, Ions, Trace Metals, Rainwater Acidity, Metal Fluxes, Enrichment factors, Factor Analysis, Back Trajectory, Potential Source Contribution Function, Wind Sectors, Source Regions
- Yıl: 1995
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Orta Doğu Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 225
Özet
öz KİRLETİCİLERİN DO?U AKDENİZ HAVZASINA UZUN MESAFE ATMOSFER TAŞINIMI AL-MOMANI, Idrees Doktora Tezi, Kimya Bölümü Tez Yöneticisi: Prof. Dr. Gürdal Tuncel Yardımcı Tez Yöneticisi: Prof. Dr. Namık K. Araş Haziran 1995, 225 sayfa Yaş ve kuru çökelme örnekleri Kasım 1991'den Ocak 1994'e kadar Akdeniz sahilinde (Antalya) toplanmıştır. Toplanan örnekler elektrotermal atomlaşurma atomik absorbsiyon spektrometrisi, alevli atomik absorbsiyon spektrometrisi, enstrümental nötron aktivasyon analizi, iyon kromatografî ve kolorimetri kullanılarak analizlenmişlerdir. Birleştirilen veri seti 32 element ve iyona kadar konsantrasyon değerleri sağlamıştır. Kirleticilerin kaynak bölgelerini saptamak için rüzgar trajektörleri hesaplanmıştır. Sonuçlanan veriler faktör analizi, element oranlan ve potansiyel kaynak katkı fonksiyonlarını içeren çeşitli alıcı modellerle elde edilmiştir. VIZn, Cd ve Fe'den başka, bütün elementler ve iyonlar log-normal dağılım modelleri göstermişlerdir. İyonların ve eser elementlerin konsantrasyonları kırsal alanlarda yapılan literatür değerleri ile karşılaştırılabilmişlerdir. Doğu Akdeniz çökelmesindeki Cd, Cr, Ni, Al ve Fe konsantrasyonları, etrafımızdaki bazı Avrupa mevkilerindeki karşıgelen konsantrasyonlardan biraz daha fazladır. Doğu Akdeniz çökelmesindeki ortalama pH 4.93 'tür. Sonuçlar asitliğin % 50'sinden fazlasının CaC03 tarafından nötürleştirildiğini göstermektedir. Kirletici kökenli elementlerin değişimleri açık bir mevsimsel eğilim göstermezken, yerkabuğu ve deniz elementleri açıkça mevsimsel değişim göstermektedirler. ölçülen bütün eser elementlerin ve iyonların kış mevsimindeki akılan yüksek çıkmıştır. îT, S04=, N03“, Cl”, MU\ Na, Mg, Ca, K, Zn, Se, Sb, Br ve As'in akılan çoğunlukla çözünmüş haldedir. Elementlerin çözünürlüğünü etkileyen iki önemli faktörün; yağmurun asitliği ve kirleticilerin kaynağı olduğu bulunmuştur. Deniz ve yer kabuğu elementleri için kuru çökelmenin yaş çökelmeden daha önemli olduğu bulunmuştur. Faktör analizi sonuçlan, gözlenen sunuçlara dört kaynağın katkısının bulunduğunu göstermektedir. Bunlar; yerel toprak, Sahra çöl toprağı, deniz ve antropojenik kaynaklardır. Trajektörü verileri, coğrafi dağılım cinsinden kirleticilerin kaynak bölgelerini bulmak için kullanılmıştır. Potansiyel kaynak katkı fonksiyonlar ve rüzgar sektörlerinin katkılan istasyonun etrafındaki alt bölgelerde ölçülen iyon ve eser elementler için hesaplanmıştır. Sonuçlar Cd, Cr, Cu, Zn ve Pb için asıl kaynak bölgelerinin Türkiye, Avrupa ve ön Rusya olduğunu göstermektedir. Gözlenen konsantrasyonlara Kuzey-Kuzeybatı, Kuzey-Kuzeydoğu ve Batı-Kuzeybatı sektörlerinin (Türkiye'nin batısı, Avrupa ve ön Rusya sektörleri) yüzde katkılan Cd için % 90, Cu için % 70, Pb için % 65, Cr için % 80 ve Zn için % 90'dan fazladır. Ön Rusya ve batı Türkiye İT“, N03”ve deniz tuzundan gelmeyen SO42* için en önemli kaynak bölgeleri olarak bulunmuşlardır. Kuzey Afrika çölü gözlenen Al ve Fe konsantrasyonlar için en önemli kaynaktır. Fe konsantrasyonuna Batı-Kuzeybatı (Batı Avrupa) vıısektörünün katkısı da oldukça önemlidir. Yaklaşık olarak Fe konsantrasyonunun % 30'u bu sektördendir.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT THE LONG-RANGE ATMOSPHERIC TRANSPORT OF POLLUTANTS TO THE EASTERN MEDITERRANEAN BASIN AL-MOMANL Idrees Ph.D., Department of Chemistry Supervisor: ProfDr. Gürdal Tuncel Co-Supervisor: Prof.Dr. Namik K. Aras June 1995, 225 pages Wet and dry depositions samples were collected from November 1991 to January 1994 at a coastal site in the Mediterranean Sea (Antalya). The collected samples were analyzed by, electrothermal atomization atomic absorption spectrometry, flame atomic absorption spectrometry, instrumental neutron activation analysis, ion chromatography and colorimetry. The combined data set provided concentration values for up to 32 elements and ions. Wind trajectories were calculated to determine source regions of pollutants. The resulting data were subjected to several tests of receptor models including factor analysis, elemental ratios and computations of the potential source contribution functions. mExcept for Zn, Cd and Fe, all elements and ions shown log-normal distribution patterns. Concentrations of ions and trace elements were comparable with the literature values for rural areas. Concentrations of Cd, Cr, Ni, Al and Fe in the Eastern Mediterranean precipitation were a little bit higher than the corresponding concentrations in some of the surrounding European sites. The average pH in the Eastern Mediterranean precipitation was 4.93. Results suggest that more than 50% of the acidity are neutralized by CaCC^. Crustal and marine elements showed clear seasonal variation while there were no clear seasonal trends in the variations of the pollution derived elements. Fluxes were higher in winter for all measured species. Fluxes of H4, SO45, NO3“, CI”, NH/, Na, Mg, Ca, K, Zn, Se, Sb, Br and As were mostly in the soluble form. Two factors were found to be affecting the solubility of elements; acidity of rainwater and source of pollutants. Dry deposition was found to be more important than wet deposition for marine and crustal elements. Results of factor analysis suggest the presence of four sources contributing to the observed concentrations. These were; local soil, Saharan desert soil, marine and anthropogenic sources. Trajectory data were used to find the source regions of pollutants in terms of geographical distributions. The potential source contribution functions and the contributions of wind sectors were computed for measured species in the subregions around the station. Results suggest that Turkey, Europe and the former Russia are the main source regions for Cd, Cr, Cu, Zn and Pb. The percent contributions from the NNW, NNE and WNW sectors (west of Turkey, Europe and former Russia sectors) to the observed concentrations were more than 90% for Cd, 70% for Cu, 65% for Pb, 80% for Cr and 90% for Zn. The former Russia and western Turkey were found to be the most important source regions for the FT, NO3“ and nss-S042”. The north Africa desert was a significant source for the IVobserved Al and Fe. The Fe was also contributed significantly from the WNW (Western Europe) sector. Approximately 30% of the Fe were from this sector.
Benzer Tezler
- Quantification of Saharan dust influences on Eastern Mediterranean air quality via atmospheric modeling
Sahra tozunun Doğu Akdeniz hava kalitesi üzerindeki etkilerinin atmosfer modeliyle belirlenmesi
BURCU KABATAŞ
Doktora
İngilizce
2016
Meteorolojiİstanbul Teknik Üniversitesiİklim ve Deniz Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALPER ÜNAL
- Türkiye'de hava kirliliği konsantrasyon değerlerinin meteorolojikdeğişkenler ile arasındaki ilişkilerin belirlenmesi ve kirleticikonsantrasyonlarının doğası
Determination of the relationships between air pollution concentration values and meteorological variables in Turkey and the nature of pollutant concentrations
ENES BİRİNCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Meteorolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiMeteoroloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMRAH TUNCAY ÖZDEMİR
PROF. DR. ALİ DENİZ
- The spatio-temporal dynamics of aerosols in the Marmara region and impact of land cover/use on atmospheric environment
Marmara bölgesindeki aerosollerin mekansal-zamansal dinamiksel ve arazi örtüsü/kullaniminın atmosferik ortam üzerindeki̇ etkisi
PARIA ETTEHADI OSGOUEI
Doktora
İngilizce
2023
Mühendislik Bilimleriİstanbul Teknik Üniversitesiİletişim Sistemleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞİNASİ KAYA
- Çanakkale'nin Biga ve Lapseki bölgesi özelinde kırsal alanlardaki troposferik ozon seviyelerinin değerlendirilmesi ve meteorolojik-fotokimyasal modellerin uygulanmasıyla dağılımının belirlenmesi
Assessment of tropospheric ozone levels in rural sites of the Biga peninsula and determination of the distribution by using with meteorological-photochemical transport models
DENİZ SARI
Doktora
Türkçe
2023
Meteorolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiMeteoroloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SALAHATTİN İNCECİK
- Chemical composition of atmospheric particles in the Aegean region
Ege bölgesinde toplanan atmosferik partiküler maddenin kimyasal kompozisyonunun belirlenmesi
BAŞAK MUNZUR
Yüksek Lisans
İngilizce
2008
Çevre MühendisliğiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜRDAL TUNCEL