Çarşamba'nın kültür tarihi
Hii̇story of culture in Çarşamba
- Tez No: 475599
- Danışmanlar: PROF. DR. İBRAHİM TELLİOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2017
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ondokuz Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Genel Türk Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 93
Özet
Çarşamba, Karadeniz Bölgesi Orta Karadeniz bölümünde, Samsun ilinin nüfusu bakımından 3. büyük ilçesidir. Samsun ilinin doğusunda yer alır. İlçe merkezi Samsun'a 36 km uzaklıktadır. Yeşilırmak'ın Çarşamba Ovası'na çıktığı yer yakınında, ırmağın iki yakasında kurulmuş olan ilçe merkezinin adıdır. Çarşamba, içinden geçen Yeşilırmak'ın hayat verdiği şehirlerden birisidir. Kentin arkeolojik geçmişine bakıldığında geç dönemde iskâna açıldığı görülmektedir. Çarşamba'yı Garpu kalesi dışında eski çağa bağlayan ciddi bir kalıntı yoktur. Çarşamba'nın ilk yerleşimcisi İskitlerdir. Ancak İskitlerden önce Çarşamba'da Gaşkalar ve Kimmerler hâkimiyet sağlamıştır. Çarşamba'da Gaşka ve Kimmer dönemine ait ciddi bir kalıntı yoktur. İskitlerden kalma Salıpazarı Yeşilköy ve Terme Ambartepe'de arkeolojik buluntular ele geçirilmiştir. Selçuklu Devleti'nin bölgeye hâkimiyeti ile Çarşamba'da Türk nüfusunda artış meydana gelmiştir. Çarşamba, Selçuklular zamanında başlayan yerleşimin sonucunda ortaya çıkmış bir yöredir. Çarşamba'da 1206 yılında kurulan Gökçeli Cami yerleşimin bir kanıtıdır. Taceddinoğulları ile birlikte Çarşamba'da Türk nüfusu yoğunluk kazanmaya başlamıştır. Taceddinoğullarının en büyük etkisi Ordu Köyü'nü kurmaları ve bu bölgede Türk nüfusunu artırmalarıdır. Osmanlı Devleti zamanında Çarşamba'da Canik Sancağı'na bağlı Arım kazası içerisinde iki Pazar-cami yerleşmesi meydana gelmiş ve Çarşamba XX. Yüzyıldan itibaren gelişme göstermiştir. Çarşamba 19. Yüzyıldan itibaren Kırım, Kafkas, Balkanlardan yoğun nüfus alan bir yer haline gelmiştir bu da toplumu olumlu ve olumsuz yönde etkilemiştir. Bu zamana kadar Çarşamba'da yaşamış olan devlet ve topluluklar bir takım mimari eserler ortaya koymuşlardır. Selçuklu ve Osmanlı döneminden kalan camiler, hamam, büyük arasta, kaleler yer almaktadır. Bu mimari eserlerin bazıları restore edilmiş, bazıları da tahrip olmuş durumdadır. Günümüze ulaşan mimari eserler Çarşamba'nın tarihi zenginliğini artırmıştır. Çarşamba'nın kendine has mimari ve kültürel zenginlikleri de bulunmaktadır. Çarşamba, kıvratması, pidesi, kasketi, ayakkabısı, süpürgesi ile de kültürel zenginliğini günümüze kadar taşımayı başarmıştır. Günümüzde halen halkımız Çarşamba'nın ayakkabısını, kasketini kullanmaktadır, özellikle Çarşamba ayakkabısı oldukça meşhurdur.
Özet (Çeviri)
Çarşamba located in the Middle Black Sea Region of the Black Sea Region is the third largest district of Samsun Province in terms of population.It is located to the east of Samsun Province. The district centre is 36 km away from Samsun. It is the name of the district centre established on both sides of the river near the place where Yeşilırmak has reached Çarşamba Plain. Çarşamba is one of the cities that Yeşilırmak has passed through and brought into existence.Looking at the archaeological history of the city, it seems that it was given permission for development in the late period.There is no serious ruin connecting Çarşamba to the ancient era except Garpu Castle.The first settler of Çarşamba was Scythians.But before the Scythians, Kaskians (Kaskas) and Cimmerians (Kimmers) dominated Çarşamba.There are no serious remains of Kaskians' and Cimmerians' period in Çarşamba. Archaeological finds from Scythians have been found in Salıpazarı, Yeşilköy and Terme-Ambartepe. With the dominance of the Seljuk State in the region, there has been an increase in the Turkish population in Çarşamba. It is a region that emerged as a result of the settlement starting during the Seljuk period.Gokceli Mosque, founded in 1206 in Çarşamba, is a proof of the settlement. The Turkish population has begun to gain intensity in Çarşamba together with Tajeddinids (Taceddinoğulları). The greatest impact of the Tajeddinids was to establish the Ordu Village and increase the Turkish population in this region.During the Ottoman Empire, the settlement of Pazar Mosque was built up in Arım district of Canik Sanjakin Çarşamba and Çarşamba has improved since the 20th century. Since the 19th century, Çarşamba has become a place of intensive populationfrom Crimea, Caucasus and Balkans, and this has affected society in both positive and negative ways.Until this time, the states and communities living in Çarşamba have left a number of architectural works.These include mosques, Turkish baths, large Ottoman bazaars,and castles from the Seljuk and Ottoman periods.Some of these architectural works have been restored and some have been destroyed.The architectural works whichhave reached today have increased historical richness of Çarşamba. Also, Çarşamba has its own architectural and cultural richness.It has managed to carry its cultural richness with kıvratma, pide, cloth cap, shoes and also broom to the present day.Today, our people are still usingthe shoes and cloth cap of Çarşamba, especially the shoes of Çarşamba are quite famous.
Benzer Tezler
- Samsun ili Bafra ilçesi sivil mimarlık örneklerinin incelenmesi, koruma sorunlarının belirlenmesi ve koruma önerileri
Investigation of civil architecture examples of Bafra district Samsun province determination of conservation problems and conservation proposal
ZARİFE ERKALKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖMER FARUK TUNCER
- Yeni Cami'nin akustik açıdan performans değerlendirmesi
Evaluation of the acoustical performance of the New Mosque
EVREN YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEVTAP YILMAZ DEMİRKALE
- Tekkeköy ilçesinin turizm coğrafyası (Samsun)
Tourism geography of Tekkeköy district (Samsun)
MANOLYA MİDİLLİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
CoğrafyaOndokuz Mayıs ÜniversitesiCoğrafya Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEVDET YILMAZ
- İstanbul'daki Orta Bizans dönemi kiliseleri ve çevrelerinin korunması için öneriler
Proposals for the conservation of Middle Byzantine period churches of Istanbul and their neighbourhoods
MİNE ESMER
Doktora
Türkçe
2012
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEYNEP AHUNBAY