Yenikapı batıklarında sülfür ve demir analizi, dağılımı ve ahşaplardan uzaklaştırılması
Sulphur and iron analysis together with their distribution in woods and their removal from the woods of Yenikapı shipwrecks
- Tez No: 482181
- Danışmanlar: PROF. DR. UFUK KOCABAŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Arkeometri, Müzecilik, Sanat Tarihi, Archaeometry, Museology, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2017
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Taşınabilir Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Koruma-Yenileme ve Restorasyon Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 193
Özet
Bu tez çalışmasında, Yenikapı batıklarına ait suya doymuş ahşaplardaki sülfür ve demir element ve bileşikleri analiz edilmiş, sülfür ve demirin ahşaplardaki dağılımı belirlenmiştir. Bu çalışmalardan elde edilen verilerden faydalanarak ahşaplarda ortaya çıkarılan kimyasal bileşiklerin uzaklaştırılabilmesi için uygulanması gereken yöntem tespit edilmiştir. Ayrıca ahşapların sergilenmesi ve depolanmasında uyulması gereken önleyici koruma çalışmaları da araştırma kapsamında değerlendirilmiştir. Tez çalışması kapsamında YK 8, YK 16, YK 18, YK 20, YK 21, YK 27 ve YK 31 batıklarına ait ahşaplardan örnekler alınmıştır. Alınan tüm örneklerin fiziksel ve kimyasal yapıları incelenmiştir. Ayrıca örneklerin SEM görüntüleri incelenerek uğradıkları fiziksel bozulmalar tanımlanmıştır. Örnekler üzerinde gerçekleştirilen FTIR analizleri ile ahşapların haloselüloz ve lignin bölümlerinde yaşanan kimyasal bozulmalar ortaya konmuştur. Çalışmaya konu olan örnekler üzerinde gerçekleştirilen pH ölçümleri ile ahşaplarda asidite sorunu olmadığı tespit edilmiştir. Ayrıca örnekler üzerinde tamamlanan XRF ve SEM-EDX analizleri ile de çalışmanın en önemli bölümünü oluşturan sülfür ve demir elementlerinin ahşaplardaki varlığı ortaya konmuştur. Batık ahşaplarında gerçekleştirilen SEM-EDX haritalama ile örneklerdeki sülfür ve demir dağılımı belirlenmiştir. Elementel olarak tespit edilen sülfür ve demirin seviyelerinin anlaşılabilmesi için XPS analizi gerçekleştirilmiş olup, bu analiz ile de ahşaplardaki FeS, FeS2 gibi demir sülfürlerin varlığı ortaya konmuştur. Batık ahşapları üzerinde sürdürülen detaylı analiz çalışmalarından sonra demir bileşiklerinin ahşaplardan uzaklaştırılması için gerçekleştirilmesi gereken uygun yöntem deneysel çalışmalar ile belirlenmiştir. Tez araştırması ile ayrıca kimyasal temizlik yöntemlerinin yanı sıra konservasyon sonrasında gerçekleştirilen önleyici koruma çalışmalarının da önemi ortaya konmuştur. Tez çalışması kapsamında pek çok bilim dalından faydalanılarak disiplinlerarası bir çalışma gerçekleştirilmiş olup, elde edilen sonuçlar diğer ülkelerdeki batık gemilerin sonuçları ile karşılaştırılarak mevcut verilere ilk kez ülkemizden de katkı sağlanmıştır. Tüm bu çalışmalar ile suya doymuş ahşap malzeme üzerinde enstrümental analiz yöntemlerinin uygulandığı oldukça kapsamlı bir çalışma ortaya konmuştur.
Özet (Çeviri)
In this thesis study, sulphur and iron elements and their compounds in the waterlogged woods of Yenikapı shipwrecks were analyzed and the distribution of sulphur and iron in the wood was specified. Having used the data obtained from these studies, a method was established to be applied in order to remove the chemical compounds found in the woods. The necessary preventive conservation work to be followed for displaying and storing woods were also evaluated in this study. Within the scope of this thesis study, wood samples were taken from the shipwrecks YK 8, YK 16, YK 18, YK 20, YK 21, YK 27 and YK 31. The physical and chemical structures of all the samples taken were examined. Moreover, SEM images of the samples were examined and the physical degradation of the samples was defined. With the use of FTIR analyses on the samples, the chemical degradation that occurred in the hollocellulose and lignin parts of the wood was identified. Having conducted pH measurements on the samples, it was found that the wood did not have any acidity problems. Moreover, the existence of sulphur and iron elements in the wood, which constituted the most important part of this study, was revealed using XRF and SEM-EDX analyses on the samples. The distribution of sulphur and iron in the samples was determined using SEM-EDX mapping conducted on shipwreck woods. XPS analysis was conducted to discover the levels of elementally identified sulphur and iron and thus, the existence of iron sulphides in wood, such as FeS and FeS2, was revealed. Following a detailed analyses of the shipwreck wood samples, the appropriate method for the removal of iron compounds from the woods was identified using experimental studies. This thesis study revealed the importance of conducting preventive conservation work following conservation, as well as the importance of the chemical cleaning methods. Within the scope of this thesis study, a wide-ranging interdisciplinary study was conducted and the results were compared with the current results regarding the shipwrecks in other countries, thus making it a contribution by Turkey for the first time to the existing data. As a result of this work, a comprehensive study in which instrumental analysis methods were applied to waterlogged wood materials, has been carried out.
Benzer Tezler
- Yenikapı 6 batığı'nın bozulma nedenlerinin araştırılması ve konservasyon önerisi
Investigation of degradation causes of Yenikapı 6 shipwreck and conservation proposal
TUĞÇE PAMUK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Arkeolojiİstanbul ÜniversitesiKültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. UFUK KOCABAŞ
- Yenikapı batıklarının korunmasında polietilen glikol ön emdirmesi-vakumlu dondurarak kurutma yönteminin değerlendirilmesi
Assessment of pre-impregnation with polyethylene glycol and vacuum freeze drying method for the conservation of yeni̇kapi shipwrecks
NAMIK KILIÇ
Doktora
Türkçe
2017
Arkeolojiİstanbul ÜniversitesiTaşınabilir Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. UFUK KOCABAŞ
- Yenikapı Batıkları için kurulacak müzede sergileme, koruma-bakım ve depolama yöntemlerinin karşılaştırmalı olarak araştırılması
A comparative study on the techniques of exhibition, conservation- maintenance, and storage in the museum to be founded for Yenikapi shipwrecks
ASLI GÖKÇE KILIÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Arkeometriİstanbul ÜniversitesiTaşınabilir Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. UFUK KOCABAŞ
- Yenikapı 12 batığında kullanılacak konservasyon yönteminin araştırılması ve koruma uygulaması
A research for the conservation treatment to be used on yenikapi 12 shipwreck, and the conservation application for the shipwreck
NAMIK KILIÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Arkeolojiİstanbul ÜniversitesiTaşınabilir Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. UFUK KOCABAŞ
- Yenikapı 16 batığının 3 boyutlu dijital modelleme çalışması
3D digital modeling of Yenikapı 16 shipwreck
HİLAL SÜMEYYE GÜLER
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Arkeolojiİstanbul ÜniversitesiTaşınabilir Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. IŞIL ÖZSAİT-KOCABAŞ