Fahreddin Râzî'nin zihnî varlık anlayışı: El-Mebâhisü'l-Meşrikiyye ve el-Mülahhas bağlamında bir inceleme
Fakhr Ad-dīn Ar-Rāzī's views on the mental existence: An analyse in the context of the al-Mabāhith al-Mashriqiyya and al-Mulakhkhas
- Tez No: 483973
- Danışmanlar: PROF. DR. ÖMER MAHİR ALPER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Felsefe, Religion, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2017
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 159
Özet
Bu çalışma, Fahreddin Râzî'nin (ö. 606/1210) zihnî varlık anlayışını incelemektedir. İslâm düşünce tarihinde İbn Sînâ (ö. 428/1037) eleştirileri ile özgün bir felsefi faaliyetin doğmasına neden olan Râzî, düşünce tarihinde önemli teorik dönüşümlerin ve özgün açılımların önderi olmasıyla 'İmam' olarak anılmıştır. 'Zihnî varlık' meselesi de ilk defa Râzî tarafından teorik bir çerçeveye büründürülerek felsefe tarihine kazandırılmıştır. Bu, Fahreddin Râzî'yi zihnî varlık teorisinin ana şablonunu belirleyen ve sonraki dönemlerde meydana gelecek zihnî varlık geleneğinin ilk ve en önemli temsilcisi olarak tebârüz etmesine neden olmuştur. Araştırmamızın ilk bölümünde, İbn Sînâ ve Ebu'l-Berekât Bağdâdî'nin (ö. 547/1142 [?]) zihnî varlık tasavvurları ortaya konularak Râzî'ye giden yolda nasıl bir fonksiyon icra ettikleri ele alındı. Daha sonra Razî'nin zihnî varlığı nasıl bir bağlamda işlediği analiz edildi. İkinci bölümde, fer'i kaide, mahiyet, mutlak varlık, mutabakat, ma'dum ve Eflâtuncu ideler bağlamında zihnî varlığın ontolojik boyutu ortaya konuldu. Son bölümde ise nefs, intiba, bilginin izafet oluşu, bilginin kategorisinin araz oluşu ve küllîler bağlamında zihnî varlığın psikolojik, epistemolojik ve mantıksal boyutları ele alınarak zihnî varlık teorisinin ilişki halinde bulunduğu konular bütüncül bir şekilde incelendi.
Özet (Çeviri)
This study examines the understanding of mental existence (al-wujūd al- dhihnī) of Fakhr ad-Dīn ar-Rāzī (d. 606/1210). Causing an authentic philosophical activity to rise through criticism of Avicenna (d. 428/1037) in the history of Islamic thought ar-Rāzī had been mentioned as 'Imam' because of his theoretical transformations and original expansions in the Islamic thought. Mental existence was also brought in history of philosophy in a theoretical framework by ar-Rāzī for the first time. This caused ar-Rāzī to become the most important and first representative of tradition of mental existence for the later periods. It also made ar-Rāzī to designate the main template of the theory of mental existence. In the first chapter of this study, the approaches of Avicenna and Abu'l-Barakāt al-Baḡdādī (d. 547/1142 [?]) to mental existence are analyzed and presented in terms of how their ideas effected ar-Rāzī on forming mental existence. Then, how and in which context ar-Rāzī evaluated the mental existence is analyzed. In the second chapter, the ontological dimension of mental existence is revealed in the context of principle of subsidiarity (qāida far'iyya), quiddity (māhīyyah), the absolute existence (al-wujūd al-mutlāq), correspondence (mutābaqat), non-existence (ma'dūm) and Platonic ideas. In the last chapter, it is tried to reveal the topics related to the theory of the mental existence in a holistic way by dealing with the psychological, epistemological and logical dimensions of mental existence in the context of soul, impression, the relativity of knowledge, ontological status of knowledge as accident and universals.
Benzer Tezler
- İbn Sînâ'nın zihnî varlık ve tümellik anlayışı ve Fahreddin Râzî'nin eleştirileri
Ibn Sīnā's (Avicenna) concept of mental existence and universality and Fakhr al-Din al-Rāzī's criticisms
AHMET TARIK AKSAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HATİCE KELPETİN ARPAGUŞ
- Seyyid Şerif Cürcânî'de zihnî varlık
Al-Sayyid al-Sharif al-Jurjânî on mental existence
MURAT KAŞ
Doktora
Türkçe
2017
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YUSUF ŞEVKİ YAVUZ
- Fahreddin Razi'nin düşüncesinde Eflatuncu ideler
Theory of ideas in Fahreddin Razi's thought
KÜBRA ŞENEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
FelsefeMarmara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İLHAN KUTLUER
- Zihnî varlık kavramının İbn Sînâ felsefesindeki temelleri
The foundations of the concept of mental existence in the philosophy of Ibn Sina
AYŞE KASIMOĞLU ŞİRİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
FelsefeMarmara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İLHAN KUTLUER
- Cürcânî'de mâhiyet sorunu: Şerhu'l-mevâkıf ve hâşiyeleri bağlamında
The question of quiddity in al-Jurjānī: 'Māhiyya' in the context of Sharḥ al-Mawāqif and its glosses
RIDVAN CİRU
Doktora
Türkçe
2024
Dinİstanbul ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖMER MAHİR ALPER