Di vegotinên devkî de tîpê Behlûl
Sözlü anlatılarda Behlûl tipi
- Tez No: 491271
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. NEVİN TURAN ÖZEK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Folklore
- Anahtar Kelimeler: Verbal explanations, Behlul, Typ
- Yıl: 2018
- Dil: Kürtçe
- Üniversite: Muş Alparslan Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 96
Özet
Bu çalışmanın konusu“Sözlü Anlatılarda Behlûl Tipi”dir. Behlûl tipinin özelliklerini tespit etmek amacıyla Batman, Mardin, Diyarbakır, Siirt, Şırnak şehirlerinden sözlü anlatılar toplandı. Çalışmamız, Batman yöresinden derlenen bu sözlü anlatıların örnekliği ile Behlûl-i Diwane'nin bir halk tipi olduğunu göstermeye çalışmaktadır. Kürtçe'nin Kurmanci lehçesiyle derlenen ve çoğunluğu fıkra türünde olan bu sözlü anlatıların teknolojik araçlar yoluyla ses kaydı yapıldı, ardından da yazıya geçirildi. Anlatıların yazıya geçirilmesinde herhangi bir yerin ağzı standart alınmadı. Yani anlatılar, anlatıcıların ağzından duyulduğu gibi yazıya geçirildi. Dolayısıyla yerel olan ve anlamları yaygın bir şekilde bilinmeyen bazı kelimelerin anlamı ve daha iyi anlaşılması için eklediğimiz kelimeler köşeli parantez içinde verildi. Derlediğimiz sözlü anlatıların değerlendirilmesi sonucunda, Behlûl'ün bir halk tipi olduğunu net bir şekilde gördük. Çünkü bütün anlatıların merkezinde daima Behlûl var. Onun bütün tavır ve hareketleri halkın istek ve umutları etrafında şekilleniyor. Behlûl sabit karakterlidir, şahsi menfaatlere göre tavrı değişmez. Daima toplumsal tarafıyla ortaya çıkmaktadır. Behlûl tipine bağlı fıkralar her tarafta az çok bulunur. Çünkü toplum/halk; toplumsal kuralları, istekleri, umut, eleştiri ve itirazlarını Behlûl tipi üzerinden göstermektedir. Halk doğrudan söyleyemediği/söylemeye korktuğu şeyleri de Behlûl tipi üzerinden söylemekte ve onu bir kahraman gibi güç sahiplerinin karşısına çıkarmaktadır. Behlûl de etrafındakilerin ihtiyaçlarına cevap verip, imkânları doğrultusunda sorunlara çözüm bulmaktadır. Behlûl tipi, toplumun umut ve ihtiyaçlarının gösterilmesidir. Toplum veya topluluk kendi yaşam şartlarından bir halk tipini ortaya çıkarır ve bununla kendini ifade eder. Toplum/halk“Divane Behlûl”ün ağzından üyelerini uyarıyor, onların sorunlarını çözüyor, idareci ve iktidarlara karşı onları koruyor. Bu bakımdan sözlü anlatılar, toplumun kendini koruma isteğinin birer ürünüdür. Aanahtar Kelimeler: Sözlü anlatılar, Behlûl, Tip
Özet (Çeviri)
The subject of this study is“Behlül Type in Verbal Expressions”. In order to determine the characteristics of the Behlûl type, Verbal Explanations were collected from Batman, Mardin, Diyarbakir, Siirt and Sirnak. This study has tried to show that Behlul-i Diwane is a public type by sampling of oral statements. Voice recordings were made of these verbal explanations, most of which having been compiled with Kurmanci dialect of Kurdish and most of which were in the form of jokes thanks to technological devices and then were written down. Accents from any place were not taken as a standart when they were written. In other words, then arrators were put into writing as they were heard in the mouth of the narrators. Therefore, the meanings of certain words that are local and whose meaning is not widely known are given in square brackets to be understood better. As a result of the evaluation of the verbal accounts we have comprehended, we have compiled, wee have dearly seen that Behlûl is a public type. Because there is always Behlul in the center of all the accounts. All his attitudes and actions are shaped around the wishes and hopes of the people. Behlul is a fixed character and his attitude does not change according to personal interests. He always comes out on the socialside. As a result, we have found that Behlûl jokes are found more or less on all sides. Again we see that society/people show social rules, desires, hopes, criticisms and objections via Behlûl type. People are telling things that they are afraid to say/not to say directly through the type of Behlûl, and bring it into the hands of power-holders like a hero. Behlul responds to the needs of those around him and finds solutions to the problems in his possibilities. Behlul type that the hope and needs of society are being shown. Society or community reveals a type of people from their living conditions and expresses itself with it. Society/people warn their members from the mouth of“Divane Behlûl”, solve their problems, protect them against administrators and rules. In this respect, verbal explanations are product of society's desire to protect itself.
Benzer Tezler
- Lêkolîneke lı ser motîfên lawıran ên ku dı berhema M. Emîn Bozarslan ya rêzeçîrokên lawıran a bı navê 'Meselokên Lawıran' de cıh dıgırın
M. Emin Bozarslan'ın 'Meselokên Lawıran' adlı hayvan masalları serisinde yer alan hayvan motifleri üzerine bir inceleme
MUZAFFER EKİNCİ
Yüksek Lisans
Kürtçe
2016
Doğu Dilleri ve EdebiyatıMuş Alparslan ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MURAT KAYRİ
- Dı vegotınên gelêrî de guherînên dı navbera cıvakên etno-dînî de(Nımûneya kurdên Elewî û Kurdên Ezîdî)
Halk anlatılarının etno-dini topluluklar arasındaki değişimi(Alevi ve Ezidi Kürtleri örneği)
HİKMETTİN ATLI
Doktora
Kürtçe
2020
AntropolojiBingöl ÜniversitesiKürt Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CANSER KARDAŞ
- Toponîmî di vegotinên gelêrî da (Li herêmên Hezex û Nisêbînê)
Sözlü anlatım biçimlerinde toponimi (İdil ve Nusaybin yörelerinde)
CAHİT BENEK
Yüksek Lisans
Kürtçe
2021
Halk Bilimi (Folklor)Mardin Artuklu ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA ÖZTÜRK
- Bingehê vegotinê di romana 'Grêweya Bextê Helale'ya eta Nehayî de
Eta Nıhayi'nın 'Helale'nın İddıa Şansı' romanındakı anlatım esası
KAROKH FAHMİ FARHO
Yüksek Lisans
Kürtçe
2017
DilbilimYüzüncü Yıl ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. NESİM SÖNMEZ
- Teknîka vegotınê dı romanê de (Mîrname ya Jan Dost wek mînak)
Jan Dost'un mîrname romanında anlatım tekniği
HAWKAR MOHAMMED RASHID
Yüksek Lisans
Kürtçe
2016
DilbilimYüzüncü Yıl ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ABDULHADİ TİMURTAŞ