Büyük Selçuklu döneminde Merv (1037-1160)
Merv in great Seljuks Period (1037-1160)
- Tez No: 492150
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MEHMET ALİ HACIGÖKMEN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Selçuk Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Ortaçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 424
Özet
Bugünkü Türkmenistan toprakları içerisinde bulunan Merv şehri, çok eski bir yerleşim yeri olması hasebiyle tarih boyunca kültür ve medeniyet merkezlerinden Horasan'ın en önemli şehirlerinden birisi olmuştur. Stratejik konumu nedeniyle birden fazla uygarlığa başkentlik yapmış olan şehir, özellikle Arapların bölgeye hâkim olmalarından itibaren İslâm dünyasında eşine rastlanmayacak zenginlikte ilmi ve fikri faaliyetlere ev sahipliği yapmıştır. Bu yönüyle hem dinî ilimlerin hem de pozitif bilimlerin gelişimine en fazla katkı sağlayan medeniyet merkezlerinden birisi olarak tarih sahnesinde parlamıştır. Merv, ikinci parlak dönemini Selçuklular döneminde yaşamıştır. Şehir, Selçukluların Horasan'da Gaznelilere karşı yürüttüğü uzun ve başarılı mücadelenin ardından Çağrı Bey'in hâkimiyetine girdi. Merv'i kendisine merkez olarak seçen Çağrı Bey, burayı bir başkent gibi düzenlemeye girişti. İlk olarak Sâmânî-Karahanlı ve Gazneli-Selçuklu mücadeleleri sonucunda zarara uğrayan yapılarını onarmak suretiyle şehrin önemi artmaya başladı. Horasan'da birçok yerleşim merkezi olmasına rağmen bu dönemde Merv, Çağrı Bey ile birlikte bölgenin yönetim merkezi konumuna yükselmiştir. Stratejik bir konumda bulunan Merv'e diğer göçebe boyların taarruzlarını önlemek için Selçuklular, bölgede savunma siyasetine geçerek Gâvurkale'nin rabâzı olarak gelişen devasa alanın etrafını kerpiç ve tuğladan îmâl edilen 8 km (12.300 adım) uzunluğunda surlar inşa etmek suretiyle yeni Merv'i (Sultankale) inşa ettiler. Bu dış surların inşasına, esas olarak Sultan Alparslan döneminde başlanmış, Melikşah döneminde devam edilmiş ve nihayet Sultan Sancar zamanında bitirilmiştir. Ticaret güzergâhları üzerinde bulunan şehir, Selçuklular devrinde görülmemiş iktisadi canlılığa ve sosyal hareketliliğe sahne olmuştur. Bu canlılık ile şehirde, ekonomiye dayalı ticarî hayat, yoğun bir nüfus hareketi, özgür bir düşünce ortamı gelişmiş ve bunun sonucunda da bilim ve felsefenin yaygınlaşmıştır. Merv şehri sosyo-ekonomik hareketlilik sayesinde Türk-İslâm dünyasının her tarafından gerek tüccar, gerek ilim adamı, gerekse dindar insanları kendisine çeken bir cazibe merkezi hâline gelmiştir. Merv, Sultan Sancar döneminde ise bu bölgenin gelişmesinde olağanüstü bir rol oynamıştır. Selçuklular Döneminde Merv şehri idari, iktisadi, sosyal ve kültürel yönden olduğu gibi bayındırlık ve imar faaliyetleri yönünden daha önceki hiçbir dönemle mukayese edilmeyecek boyutta gelişmiştir. Şehir Horasan coğrafyasındaki medeniyeti dönüştüren, yönlendiren hatta şekillendiren kentlerden biri hâline gelmiştir.
Özet (Çeviri)
Merv city, situated in today's Turkmenistan land and being one of the cultural and civilization centre, was one of the important cities of Khorasan as Herât, Belh and Nishapur. Because of its strategic location, this city was the capital of more than one civilization, it had scientific and intellectual activities what ones any city else hadn't in Islamic world, especially from period when Arabians dominated the region. The city, one the cultural centre, contributed the most development of both religion science and positive sciences. Merv had the second bright period during Seljukians' period. . Merv city was dominated by Chagry Bey after long and succesful Seljukians' struggle against Ghaznevids in Khorasan. Chagry Bey selected Merv as capital and began to construct it like capital. For the first, he started to improve importance of the city by repairing buildings that were suffered a loss as a result of Samanids-Karakhanids and Ghaznevid-Seljukians battles. Despite the fact that there were many settlement centres in Khorasan, in this period Merv became an administrative centre of region through Chagry Bey. In order to prevent attacks from other nomadic tribes to Merv (desert border) that located in strategic zone, Seljukians started the defense policy and built new Merv (Sultan Kale) by making 8 km (12 300 steps) ramparts from mud bricks and bricks around a huge area of Gâvurkale. Mainly, the building of outer walls were started in Sultan Alparslan period, continued in Malik Shah period and finished in Sultan Sanjar period.
Benzer Tezler
- Selçuklular Döneminde Merv
Merv in the Period of Seljuks
OVADAN ANNANYYAZOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
TarihKırşehir Ahi Evran ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ RIFAT İLHAN ÇELİK
- Selçuklu başkenti Nîşâbûr: Kuruluşundan büyük Selçuklu hâkimiyetinin sonuna kadar
Saldjuks capital Nishapur: Until the end of great Saldjuk Empire from foundation of Nishapur city
NİLHAN SARIGÜL
- Selçuklu başkenti Merv (Kuruluşundan 1157'ye kadar)
Seljuk capital Merv (From foundation to 1157)
ZEMZEM YEŞİLYURT
- Büyük Selçuklular Döneminde Horasan 1040-1157
Khurasan During the Seljukids Era 1040-1157
CİHAN PİYADEOĞLU