Kamu iktisadi teşebbüsleri ve özelleştirilmesi
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 5001
- Danışmanlar: PROF. DR. YÜKSEL ÜLKEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ekonomi, Economics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1989
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Para Banka Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 182
Özet
vıı ÖZET Devletin ekonomiye müdahale şekillerinden birisi de doğrudan ekonomik faaliyetlerin içinde., bir teşebbüs olarak yer almasıdır. Devletin ekonomiye müdahalesi piya sa ekonomisinin yetersizliğine bağlanmış ve piyasa ekono misinin tek başına sosyal refahı optimum düzeye getire- miyeceği savından hareketle, devletin ekonomik hayata ka tılımı gerekli olmuştur. Gelişmiş ülkelerde kamu teşebbüsleri 1929 buhranı ve 2. dünya savaşından sonraki gelişmeler sonucunda ge nişlerken, az gelişmiş ekonomilerde bu teşebüsler doğru dan ekonomik gereksinmeler sonucunda kurulmuşlardır. Ülkemizde cumhuriyetin ilk yıllarında uygulanan liberal politikalar özel teşebbüs ile kalkınmanın olanak sızlığı nedeniyle yerini devletçi politikalara bırakmış tır. Dünya ekonomik bunalımının yapattığı olumsuz ortam, sermaye birikimi-yetenekli kadro yetersizliği gibi fak törler 1934 yılında birinci beş yıllık sınai planının uy gulamaya konularak ülke kalkınmasının devlet eliyle ya pılmasını gerekli kılmıştır. Kamu İktisadi Teşebbüsleri kuruluş amaçlarının bir kısmını zaman içinde yerine getirmiş olmakla birlik-vııı te bazı kuruluş amaçları bugün hala geçerliliğini koru maktadır. Tekellerin devlet eliyle işletilmesi zorunlu luğu, altyapı yetersizliği ve pazara uzaklık nedeniyle geri kalmış yörelerdeki yatırımları gerçekleştirmek, iş sizlik sorununu çözümlemek, bölgesel dengesizliği gider- mek, gelirin adil dağılımını sağlamak gibi nedenlerle günümüzde de Kamu İktisadi Teşebbüslerine ihtiyaç duyul maktadır. Bütün bunların yanında KİT'lerin konumunun özel işletmelerden farklı olduğu Unutulmamalıdır. Çünkü KİT' ler özel işletmeler gibi yalnız kârlarını maksimize et mek, cirolarını çoğaltmak için faaliyet göstermezler; kamusal nitelikleri nedeniyle doğrudan genel yararı ar tırmaya yönelik hedefler doğrultusunda faaliyette bulu nurlar. KİT'lerin genel yarar amacına ulaşmanın en etkin yolu ise bu kuruluşların kalkınma planı çerçevesinde yö netilmeleridir. Kamu İktisadi Teşebbüslerinin hızla büyümesi; devlete bağımlı olmalarından kaynaklanan sorunların yanı- sıra, personel, üretim, yatırım ve finansman sorunları bu kuruluşların sürekli tartışılmasına ve faaliyetleri nin değerlendirilmesine yol açmaktadır.. Bir yandan aşırı istihdam, diğer yandan rasyonel olmayan fiyat politikaları, yönetim hataları, politik müdahaleler KİT'lerin finansman gereksinmelerini arttır-IX mış ve hazineye büyük bir yük oluşturmuşlardır. Sonuçta sorunların çözümü ve iyileştirme girişimleri için KİT' lerin özelleştirilmelerinin en radikal ve uygun yol ol-, duğuna karar verilmiştir. Özelleştirme esas olarak sermaye şirketi haline getirilmiş KİT'lerin hisse senetlerinin halka, özel kişi ve kuruluşlara satışı şeklinde uygulanmakla birlikte başka yöntemleride içermektedir. Bu yöntemler satış ya nında ortaklık oluşturulması, hizmetlerin ihalesi, kira lama veya işletme sözleşmeleri şeklinde karşımıza çık maktadır. Bunların hangisinin uygulanacağı genel ekono mik şartlara, özelleştirilecek teşebbüsün niteliğine ve ağırlık verilecek amaçlara bağlı olarak ülkeden ülkeye farklılık göstermektedir. Özelleştirme politikasının temel amacı serbest piyasa ekonomisini güçlendirmek ve ona işlerlik kazan dırmaktır. Bunun yanında sermaye piyasasını geliştirmek, enflasyonu kontrol altına almak, devlete gelir sağlamak, servetin geniş kitlelere yayılmasını teşvik etmek ve ha zineye olan yükün azaltılması gibi amaçları vardır. Ülkemizde KİT'lerin Özelleştirilmesini ulaşılmak istenen hedefler açısından incelemekte yarar vardır. özelleştirme programının en önemli amacı olan ekonomiyi piyasa güçleriyle uyumlu hale getirmek ülkemiziçin, kamu hizmeti veren, stratejik önem taşıyan ve te kel durumunda olan kamu teşebbüslerinin, kamu mülkiye tinden sermayenin belirli ellerde toplandığı özel mülki yete geçmesi ile sonuçlanabilir. Sermaye Piyasasının amacı, tasarrufların menkul kıymetler aracılığı ile ekonomiye sevk edilmesi ve hal kın ekonomik kalkınmaya etkin ve yaygın biçimde katılı mını sağlamaktır. Bu amacın gerçekleştirilmesi için ih tiyaç duyulan en önemli şey menkul kıymet arzıdır. Ancak özelleştirme ile hisse senetleri sunmak suretiyle piya sanın canlanmasına katkıda bulunurken, sermaye piyasası nın yeterince gelişmediği ülkemizde zamanlamanın iyi ya pılması gerekir. Hisse senedi fiyatlarının gerçekçi yak laşımlarla belirlenmesi, işyeri çalışanlarının ve tasar ruf sahiplerinin hisse senedi almalarını kolaylaştırıcı önlemler alınması, halka arzdan sonra hisse senetlerinin belirli ellerde toplanmasının önlenmesi programın başa rısı için şarttır. Borsanın talep yönündeki sorunları, özelleştirme ile hisse arzının artacağı ve endeksin gerileyeceği dü şüncesi fiyatların düşüş eğiliminde olduğu borsada, 5000 Tl nominal değerle satışa çıkartılan Teletaş hisse lerinin fiyatının yaklaşık 9 ay sonra 3000 Tl dolayında olması özelleştirmenin zamanlamasının doğru yapılması gerektiğini ortaya koymaktadır.XI KİT'lere hazine tarafından sağlanan finansal des tek azaltılarak fiyatlarını serbest piyasa şartlarına göre belirleme imkanı verilebilir. Nitekim 1980'den son ra kamu iktisadi teşebbüsleri fiyatlarını Hükümet prog ramları çerçevesinde serbestçe belirlemişlerdir. Unutul- maması gereken bir nokta vardır ki, bu da KİT'lerin kâr lılık prensibine göre çalışan kuruluşlar olmadığıdır, KİT'lerin üretim, yatırım, fiyat ve ücret politikalarıy la ekonomik istikrarın sağlanmasına katkıda bulunurken, iktisadi toplumsal maliyetlerinin ve sosyal faydaya yap tıkları katkının gözönünde bulundurulması gerekmektedir. İşletmelerin etkinliklerini belirleyici faktör, mülkiyet değildir. KİT'ler kendi kendilerini yönetme haklarına sahip oldukları sürece, mülkiyetin devlet veya özel kesimde olmasının tartışma yapılması gereksizdir. Ülkemizde ekonomik bir politika olarak uygulama ya konulan özelleştirme programının başarıya ulaşabilme si için zamanlamanın iyi yapılması ve özelleştirilecek KİT'lerde izlenecek sıranın doğru belirlenmesi gerekmek tedir. KİT'lerin ya da iştiraklerin özelleştirilmesinde tercih edilen yöntem hisselerin halka arz edilmesi ola caksa; borsadaki arz-talep dengesizliği, alternatif yük sek faiz geliri, enflasyon, sürekli seçim ortamı ve ser maye piyasasının yeterince gelişmediği bir ortamda özel leştirmenin yapılması için uzun zamana ihtiyaç vardır.
Özet (Çeviri)
Özet çevirisi mevcut değil.
Benzer Tezler
- Kamu iktisadi teşebbüsleri ve özelleştirme uygulamarı: Şeker fabrikaları örneği
Public economic enterprises and privatization practices: The examples of sugar factories
MEHMET DUMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Kamu YönetimiFırat ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MURAT AYGEN
- Türkiye'de ulaştırma sektöründe kamu iktisadi teşebbüsleri ve özelleştirilmesi
Başlık çevirisi yok
FADİME KELEŞ
- Türkiye iktisat politikalarının belirlenmesinde iktisadi kurum-kural ve kuruluşların rolleri
Başlık çevirisi yok
İBRAHİM GÜRAN YUMUŞAK
- Türkiye'de kamu iktisadi teşebbüsleri ve özelleştirme
Başlık çevirisi yok
MÜNEVVER GÖDEKLİ
Yüksek Lisans
Türkçe
1989
EkonomiMarmara Üniversitesiİktisadi Gelişme ve Uluslararası İktisat Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TAMER İŞGÜDEN
- Verimlilik ve yerindelik açısından belediye iktisadi teşebbüsleri ve İGDAŞ örneği
Municipality economicenterprises and İGDAŞ example fromtheperspective of productivity and feasibility
EROL ÖZER